ROZLICZENIE POMOCY PUBLICZNEJ

Ustawa wprowadza ścisły termin na dokonanie rozliczenia uzyskanej pomocy - 15 lutego roku następnego względem roku, w którym pracodawca otrzymał pomoc publiczną. Termin ten oznacza zarówno datę złożenia dokumentów rozliczeniowych, jak i dokonania wpłaty na konto Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych nadwyżki otrzymanej pomocy - decydujący jest tu dzień uznania rachunku PFRON. Obowiązek rozliczenia rocznego dotyczy wszystkich pracodawców: przedsiębiorców - bez względu, czy są to zakłady pracy chronionej czy pracodawcy tzw. rynku otwartego, jak i pracodawców niebędących przedsiębiorcami - podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej, a zatrudniające pracowników.

Podstawą do rozliczenia jest uzyskanie jakiejkolwiek pomocy publicznej. Pomoc może obejmować dofinansowanie do wynagrodzeń (zgodnie z art. 26a ustawy) albo finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne (zgodnie z art. 25 ust 2, 3, 3a ustawy) lub obie te formy pomocy łącznie.

Rozliczenia rocznego dokonuje się na formularzach, których wzór określony został w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z 23 grudnia 2004 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (DzU nr 283, poz. 2835). Rozporządzenie określa dwa rodzaje formularzy - INF-D-Kz, przeznaczony do wykazania przez przedsiębiorców podwyższonych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz INF-D-R służący do rozliczenia dofinansowania i sfinansowanych składek na ubezpieczenia społeczne.

Rozliczenie roczne oparte jest na dwóch zasadach. Po pierwsze, pomoc publiczną rozlicza się metodą memoriałową. Oznacza to, że do rozliczenia rocznego uwzględniana będzie pomoc publiczna należna za dany rok, niezależnie od dnia jej faktycznego otrzymania. Po drugie, jest to rozliczenie pomocy otrzymanej na każdego pracownika indywidualnie. Pracodawca rozlicza każdego pracownika niepełnosprawnego oddzielnie. Następnie do formularzy rozliczenia rocznego (INF-D-Kz oraz INF-D-R) wpisuje wartości stanowiące sumę rozliczeń wszystkich pracowników.

Rozliczenie roczne można podzielić na etapy. Pierwszą czynnością, jaką musi wykonać pracodawca, jest ustalenie wartości pomocy publicznej podlegającej rozliczeniu oraz okresu sprawozdawczego. Do celów rozliczenia pracodawca wykazuje pomoc należną - w formie sfinansowanych przez PFRON lub budżet państwa składek na ubezpieczenia społeczne oraz dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Zakłady pracy chronionej nie wykazują do rozliczenia części uzyskanego dofinansowania do wynagrodzeń, którą przekazały na rachunek zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych zgodnie z art. 26a ust. 5 pkt 2 ustawy. Następnym krokiem jest ustalenie okresu sprawozdawczego podlegającego rozliczeniu rocznemu. Zgodnie z przytoczoną wyżej zasadą rozliczeniu będzie podlegać pomoc należna w 2006 r. bez względu na datę jej otrzymania czy termin złożenia dokumentów związanych z jej otrzymaniem - w tym przypadku INF-D-P czy ZUS-DRA.

Kolejnym etapem rozliczenia jest ustalenie pułapów pomocy publicznej. Na tym etapie pracodawca dokonujący rozliczenia musi wyliczyć wszystkie z trzech pułapów. Są to: maksymalna wielkość pomocy, koszty płacy pracownika niepełnosprawnego oraz podwyższone koszty zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Maksymalna wielkość pomocy ustalona jest w art. 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia i wynosi odpowiedni procent minimalnego wynagrodzenia oraz całość składek na ubezpieczenia społeczne zarówno od pracownika (emerytalne, chorobowe), jak i pracodawcy (emerytalne, rentowe, wypadkowe). Kwota maksymalnej wielkości pomocy ulega zwiększeniu dla osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję lub niewidomych. Należy zwrócić uwagę, iż kwota maksymalnej wielkości pomocy nie jest uzależniona od wymiaru czasu pracy pracownika niepełnosprawnego oraz wyliczana jest jednakowo dla zakładów pracy chronionej oraz rynku otwartego.

Koszty płacy osoby niepełnosprawnej to kwota faktycznie poniesionych kosztów przez pracodawcę. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim wynagrodzenie pracownika - netto oraz składki na ubezpieczenia społeczne od pracownika i pracodawcy. Do kosztów płacy nie zalicza się kosztów pochodnych od wynagrodzenia, np. obowiązkowych składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych czy PFRON.

Podwyższone koszty zatrudnienia osób niepełnosprawnych stanowią różnicę pomiędzy kosztami pracy osoby niepełnosprawnej a kosztami pracy osoby pełnosprawnej. Pracodawca wybiera z początkiem roku, którą z dwóch metod liczenia podwyższonych kosztów będzie stosował w danym roku - liczenie rzeczywistych podwyższonych kosztów lub ryczałt. Katalog kosztów stanowiących rzeczywiste podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych został określony przepisem § 3 ust. 2 i 3 rozporządzenia. W przypadku wyboru ryczałtu jako metody liczenia podwyższonych kosztów należy obliczyć kwotę ryczałtu zgodnie z przepisami rozporządzenia.

Następnym krokiem rozliczenia rocznego jest porównanie otrzymanej pomocy z wyżej opisanymi trzema pułapami. Otrzymana pomoc nie może przekroczyć żadnego z nich, co oznacza, że w przypadku gdy w danym roku pracodawca przekroczy najniższy z pułapów, będzie zobowiązany do zwrotu nadwyżki pobranej pomocy. W przypadku gdy otrzymana pomoc będzie niższa od pułapów, pracodawca będzie mógł zrekompensować tę wartość w następnym roku - w odniesieniu do pomocy otrzymanej na tego pracownika. Rozliczenie należy powtórzyć dla każdego pracownika. Następnym krokiem jest zsumowanie wyliczeń wszystkich pracowników. Łączne rozliczenie pracodawca wpisuje do formularzy INF-D-R i INF-D-Kz, które następnie składa do PFRON.