KRUS może potrącić zaległe składki z należnego rolnikowi zasiłku chorobowego

Rolnik, który zalegał z zapłatą składek na ubezpieczenie społeczne rolników, wystąpił do KRUS o przyznanie zasiłku chorobowego. KRUS przyznał mu świadczenie, jednak z uwagi na zaległości w opłacaniu składek pełna kwota przyznanego rolnikowi zasiłku chorobowego została zaliczona na poczet zadłużenia. Takie uprawnienie KRUS wynika z art. 50 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 1403; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1650; dalej ustawa o u.s.r.), który nie ustala górnego limitu potrąceń.

Rolnik odwołał się od decyzji KRUS, argumentując, że wskutek dokonanego potrącenia został pozbawiony środków do życia. Sprawa trafiła do sądu. Sądy I i II instancji orzekły o zasadności dokonanych przez KRUS potrąceń. Rolnik wniósł więc do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjną.

Skarga konstytucyjna i stanowisko Trybunału Konstytucyjnego

W skardze konstytucyjnej podniesiono, że art. 50 ust. 1 ustawy o u.s.r. narusza konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej i prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy z powodu choroby.

Trybunał orzekł, że zaskarżony przepis jest zgodny z konstytucją. Jego zdaniem, z art. 67 ust. 1 konstytucji nie można wywieść gwarancji wypłaty zasiłku chorobowego rolnikowi, który uchyla się od obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne - a więc świadomie nie partycypuje w tworzeniu funduszu, z którego są wypłacane świadczenia. To właśnie wypłata zadłużonemu rolnikowi świadczenia naruszałaby zasadę sprawiedliwości społecznej.

W ustnym uzasadnieniu wyroku TK podkreślił, że rolnik borykający się z problemami finansowymi, które uniemożliwiają mu terminowe regulowanie składek, może wystąpić do KRUS o umorzenie części lub całości zadłużenia lub o przyznanie ulgi w spłacie. Trybunał wskazał również, że rolnik znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej może skorzystać ze świadczeń w ramach systemu pomocy społecznej. Te bowiem nie są w żaden sposób powiązane z realizacją obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Wnioski z orzeczenia

Z przyznanego rolnikowi zasiłku chorobowego KRUS może dokonać potrąceń niezapłaconych przez rolnika składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Dopuszczalna jest nawet sytuacja, że pełna kwota zasiłku chorobowego zostanie zaliczona na poczet zaległości składkowych.

Aneta Olędzka

doktor nauk prawnych, praktyk z kilkunastoletnim doświadczeniem w zakresie prawa pracy, ubezpieczeń i prawa cywilnego