Jakich formalności należy dopełnić, aby od 1 lipca 2025 r. prowadzić działalność w zakresie nowych wyrobów akcyzowych

Od 1 lipca 2025 r. akcyzą zostaną objęte wielorazowe e-papierosy, podgrzewacze i urządzenia wielofunkcyjne, a od 1 sierpnia 2025 r. również saszetki nikotynowe i inne wyroby nikotynowe. W związku z tym przedsiębiorcy muszą dokonać zmian w CRPA, wpłacić przedpłatę akcyzy, założyć ewidencję części do urządzeń do waporyzacji, uzyskać nowe lub zmienić istniejące zezwolenie, a także oznaczyć produkty nowymi znakami akcyzy. Zmiany wymagają szybkiego dostosowania się podmiotów działających w branży wyrobów tytoniowych.

1 kwietnia 2025 r. weszła w życie kolejna nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym, wprowadzona ustawą z 20 lutego 2025 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2025 r. poz. 340 (dalej jako ustawa nowelizująca). Podatnicy otrzymali jednak kilka miesięcy na przygotowanie się do zmian.

1. Jakie wyroby zostały objęte akcyzą

Tym razem nowelizacją dokonano dużych zmian w obszarze obrotu wyrobami będącymi zamiennikami tradycyjnych wyrobów tytoniowych (np. płynami do e-papierosów), wprowadzając m.in. nowe rodzaje wyrobów akcyzowych: urządzenia do waporyzacji, zestawy części urządzeń do waporyzacji, saszetki nikotynowe i inne wyroby nikotynowe, jak też zmieniając sposób opodatkowania niektórych z nich.

Wprowadzenie do opodatkowania nowych wyrobów akcyzowych poskutkowało zmianą już istniejących definicji. Pierwszą grupą nowych definicji są te związane z papierosami elektronicznymi. Zmiany w tym zakresie były niezbędne, aby móc odpowiednio zdefiniować dwie kolejne, nowe grupy wyrobów akcyzowych, tj. urządzenia do waporyzacji i zestawy części urządzeń do waporyzacji.

Drugą grupę nowych definicji stanowi kilka definicji pośrednich oraz docelowych, określających te dwa nowe wyroby.

Trzecią grupą nowych definicji są definicje pozostałych substytutów tradycyjnych wyrobów tytoniowych, tj. nowa definicja wyrobów nowatorskich oraz definicje saszetek nikotynowych i innych wyrobów nikotynowych.

Papierosy elektroniczne. Zmieniona definicja papierosów elektronicznych (art. 2 ust. 1 pkt 34 ustawy akcyzowej) wskazuje jedynie, że dzielą się one na jednorazowe papierosy elektroniczne oraz wielorazowe papierosy elektroniczne.

Po zmianie definicje tych dwóch rodzajów papierosów elektronicznych zawarto w kolejnych punktach 34a i 34b art. 2 ust. 1 ustawy akcyzowej. Ich brzmienie jest bardzo podobne:

1) jednorazowe papierosy elektroniczne – urządzenia umożliwiające wytworzenie i spożycie aerozolu z płynu do papierosów elektronicznych zawartego w tych urządzeniach, które nie są przeznaczone do ponownego napełniania płynem do papierosów elektronicznych lub wymiany zbiornika z płynem do papierosów elektronicznych, również te, które wymagają zewnętrznego zasilania lub sterowania,

2) wielorazowe papierosy elektroniczne – urządzenia umożliwiające wytworzenie i spożycie aerozolu z płynu do papierosów elektronicznych, które są przeznaczone do ponownego napełniania płynem do papierosów elektronicznych lub wymiany zbiornika z płynem do papierosów elektronicznych, również te, które wymagają zewnętrznego zasilania lub sterowania.

Dokonanie wskazanego podziału wynika z faktu, iż jednorazowe papierosy elektroniczne nie są uznawane za urządzenia do waporyzacji, natomiast wielorazowe już tak.

Urządzenia do waporyzacji. Oprócz jednorazowych i wielorazowych papierosów elektronicznych ustawodawca zdefiniował następujące pojęcia (art. 2 ust. 1 pkt 34c–34e ustawy akcyzowej):

1) podgrzewacze – urządzenia umożliwiające wytworzenie i spożycie aerozolu z wyrobów nowatorskich bez ich spalania, również te, które wymagają zewnętrznego zasilania lub sterowania,

2) urządzenia wielofunkcyjne – urządzenia wielorazowe umożliwiające wytworzenie i spożycie aerozolu zarówno z płynu do papierosów elektronicznych, jak i z wyrobów nowatorskich, również te, które wymagają zewnętrznego zasilania lub sterowania,

3) urządzenia do waporyzacji – wielorazowe papierosy elektroniczne, podgrzewacze i urządzenia wielofunkcyjne, z wyłączeniem urządzeń przeznaczonych wyłącznie do celów medycznych.

Tak więc, kolokwialnie mówiąc, urządzeniami do waporyzacji są wszelkie urządzenia wielokrotnego użytku, które umożliwiają wytworzenie i spożycie aerozolu, zarówno z płynu do papierosów elektronicznych, jak i z wyrobów nowatorskich, czyli służą do podgrzewania (a nie spalania) tych substancji.

Zestaw części do urządzenia do waporyzacji. Natomiast zestaw części do urządzenia do waporyzacji definiuje się jako komplet części, który może służyć do wytworzenia urządzenia do waporyzacji poprzez złożenie lub połączenie części wchodzących w skład tego kompletu (art. 2 ust. 1 pkt 34f ustawy akcyzowej).

Wyroby nowatorskie. Konsekwencją dotychczasowych doświadczeń z pomysłowością podatników jest wprowadzenie nowej, uściślonej definicji wyrobów nowatorskich, w myśl której są nimi (art. 2 ust. 1 pkt 36 ustawy akcyzowej) wyroby będące:

a) mieszaniną, w której składzie znajduje się tytoń lub susz tytoniowy,

b) mieszaniną, w której składzie znajdują się substancje inne niż określone w pkt a, zarówno z nikotyną, jak i bez nikotyny, z wyłączeniem płynu do papierosów elektronicznych oraz wyrobów wykorzystywanych wyłącznie w celach medycznych,

c) mieszaniną substancji wymienionych w pkt a lub b oraz zawierające odrębnie płyn do papierosów elektronicznych

– które po podgrzaniu dostarczają aerozol bez spalania mieszaniny, inne niż wyroby, o których mowa w art. 98 ust. 1 ustawy akcyzowej (tj. tradycyjne wyroby tytoniowe) i art. 99a ust. 1 ustawy akcyzowej (tj. susz tytoniowy).

Saszetki i inne wyroby nikotynowe. Ostatnimi dwoma rodzajami nowych wyrobów akcyzowych zostały saszetki nikotynowe i inne wyroby nikotynowe, określane jako (art. 2 ust. 1 pkt 36a i 36b ustawy akcyzowej):

1) saszetki nikotynowe – wyroby niezawierające tytoniu, lecz zawierające nikotynę albo jej związki lub pochodne, zmieszane bądź niezmieszane z włóknami roślinnymi lub innymi dodatkami, znajdujące się w porcjowanych saszetkach albo w równoważnej postaci, które mogą być używane doustnie do wchłaniania nikotyny lub jej związków lub pochodnych przez ludzi,

2) inne wyroby nikotynowe – wyroby zawierające nikotynę albo jej związki lub pochodne, które mogą być używane do wchłaniania nikotyny bądź jej związków lub pochodnych przez ludzi, inne niż wyroby tytoniowe, susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych, wyroby nowatorskie i saszetki nikotynowe, z wyłączeniem wyrobów wykorzystywanych wyłącznie w celach medycznych.

Na szczególną uwagę zasługuje ostatnia z tych grup, tj. inne wyroby nikotynowe. Grupa ta jest bardzo pojemna i dotyczy wszelkich wyrobów zawierających w sobie nikotynę (a więc i różne formy tytoniu), które mogą być zażywane/użytkowane w inny sposób niż spalanie (wyroby tytoniowe i susz tytoniowy), podgrzewanie (płyn do papierosów elektronicznych i wyroby nowatorskie) lub doustnie przyjmowane (saszetki nikotynowe).

W praktyce innym wyrobem tytoniowym jest popularna na Kaszubach tabaka, tj. tytoń do nosa, co będzie niewątpliwie miało wpływ na jej cenę i dostępność z uwagi na objęcie jej akcyzą, koniecznością stosowania znaków akcyzy oraz innych rygorów produkcji i obrotu akcyzowego.

2. Jaki okres przejściowy stosowania nowych przepisów określił ustawodawca

Ustawa nowelizująca, która wprowadza nowe regulacje dotyczące nowych grup wyrobów akcyzowych, jednocześnie zawiera kilka okresów przejściowych. Mają one umożliwić zarówno rozpoczęcie prowadzenia działalności w nowym reżimie prawnym, jak i dalszy obrót wyrobami, które już znajdują się na rynku i z powodów oczywistych nie wypełniają nowych regulacji.

Co do zasady, w myśl art. 9 ustawy nowelizującej, wszystkie zmiany weszły w życie 1 kwietnia 2025 r., jednak ustawodawca postanowił o późniejszej dacie stosowania niektórych przepisów.

W myśl art. 6 ust. 1 ustawy nowelizującej, pomimo formalnego wejścia tych przepisów w życie 1 kwietnia 2025 r., faktyczne ich stosowanie w odniesieniu do urządzeń do waporyzacji, zestawów części do urządzeń do waporyzacji i płynu do papierosów elektronicznych zawartego w jednorazowych papierosach elektronicznych rozpocznie się dopiero 1 lipca 2025 r.

To 3-miesięczne opóźnienie stanowi okres przejściowy, w trakcie którego podatnicy będą mogli dopełnić formalności umożliwiających im prawidłowe działanie w zakresie tych nowych wyrobów.

Jeżeli zaś chodzi o wyroby nowatorskie, saszetki nikotynowe oraz inne wyroby nikotynowe, to w myśl art. 7 ust. 1 ustawy nowelizującej wprowadzono dla nich dłuższy, bo 4-miesięczny okres przejściowy (1 sierpnia 2025 r.) na dopełnienie formalności akcyzowych wymaganych do rozpoczęcia i prowadzenia działalności w obszarze tych nowych wyrobów.

3. Jakie są etapy i zakres przygotowywania się do nowych regulacji

Dopełnienie formalności akcyzowych, umożliwiających obrót nowymi wyrobami akcyzowymi, wymaga dokonania następujących czynności:

1) rejestracji jako podatnik akcyzy w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (dalej: CRPA) lub zaktualizowania znajdujących się tam już danych,

2) wyliczenia i wpłacenia przedpłaty akcyzy oraz złożenia deklaracji przedpłaty akcyzy przed rozpoczęciem produkcji – w przypadku zamiaru korzystania z instytucji przedpłaty akcyzy,

3) założenia ewidencji tych zestawów – w przypadku zamiaru sprzedaży zestawów części do urządzeń do waporyzacji dla osób fizycznych,

4) złożenia wniosku o zmianę lub wydanie zezwolenia akcyzowego, co również wiązać się będzie z kwestią wpłaty nowego lub zwiększenia dotychczasowego zabezpieczenia akcyzowego – w przypadku chęci zmiany dotychczasowego lub zamiaru uzyskania nowego zezwolenia akcyzowego,

5) pozyskania nowych znaków akcyzy i oznaczenia wyrobów.

Dodatkowo ci podatnicy (lub inni posiadacze), którzy w dniu rozpoczęcia stosowania nowych przepisów nadal będą dysponować zapasami wyrobów przeznaczonych do dalszej odsprzedaży, a które to wyroby nie będą posiadać naklejonych znaków akcyzy, zobowiązani będą pozyskać znaki (banderole) legalizacyjne i oznaczyć te wyroby.

3.1. Rejestracja w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych

Podstawowym obowiązkiem każdego podatnika w dowolnym podatku, a więc i w akcyzie, jest dokonanie odpowiedniej rejestracji dla celów danego podatku oraz terminowe dokonywanie odpowiednich aktualizacji danych rejestracyjnych, jeżeli nastąpi zmiana zakresu działalności w danym podatku albo (jak obecnie) nastąpią zmiany ustawowe, które będą wymagały dokonania takich czynności.

Z uwagi na dwa terminy rozpoczęcia stosowania przepisów ustawy nowelizującej (1 lipca i 1 sierpnia 2025 r.) zawiera ona wskazania dwóch terminów, w których należy dokonać odpowiednich czynności związanych z nowymi wyrobami akcyzowymi. To, co należy zrobić, zależy od tego, czy jesteśmy już podatnikiem podatku akcyzowego lub z jakiegokolwiek innego powodu jesteśmy zarejestrowani w CRPA (np. jako podmiot zużywający), czy też nie dokonaliśmy jeszcze rejestracji w CRPA.

Jeżeli już jesteśmy zarejestrowani w CRPA, to musimy dokonać tylko aktualizacji dotychczasowych danych w rejestrze. Jeżeli jednak nigdy się w nim jeszcze nie rejestrowaliśmy lub kiedyś się wyrejestrowaliśmy (a więc nie mamy aktualnego wpisu), to musimy się zarejestrować w CRPA, podając tam wszystkie nasze aktualne dane.

Zarówno rejestracja, jak i aktualizacja danych odbywa się oczywiście elektronicznie poprzez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (dalej: PUESC).

Terminy rejestracji/aktualizacji w CRPA. Terminy dokonania rejestracji lub aktualizacji danych zostały określone odpowiednio w art. 6 ust. 2 i 3 oraz art. 7 ust. 2 i 3 ustawy nowelizującej i przedstawiają się następująco:

• podmioty niezarejestrowane w CRPA, które zamierzają od 1 lipca 2025 r. prowadzić działalność gospodarczą w zakresie urządzeń do waporyzacji lub w zakresie sprzedaży zestawów części do urządzeń do waporyzacji na terytorium kraju osobom fizycznym nie na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, muszą dokonać zgłoszenia rejestracyjnego w CRPA do 30 czerwca 2025 r.,
• podmioty zarejestrowane w CRPA, które zamierzają od 1 lipca 2025 r. prowadzić działalność gospodarczą w zakresie urządzeń do waporyzacji lub w zakresie sprzedaży zestawów części do urządzeń do waporyzacji na terytorium kraju osobom fizycznym nie na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej, muszą dokonać zgłoszenia zmiany danych zawartych w CRPA do 30 czerwca 2025 r.,
• podmioty niezarejestrowane w CRPA, które zamierzają od 1 sierpnia 2025 r. prowadzić działalność gospodarczą w zakresie niektórych wyrobów nowatorskich (tj. innych niż będące wyłącznie mieszaniną zawierającą tytoń lub susz tytoniowy) albo w zakresie saszetek nikotynowych lub innych wyrobów nikotynowych, muszą dokonać zgłoszenia rejestracyjnego w CRPA do 31 lipca 2025 r.,
• podmioty zarejestrowane w CRPA, które zamierzają od 1 sierpnia 2025 r. prowadzić działalność gospodarczą w zakresie niektórych wyrobów nowatorskich (tj. innych niż będące wyłącznie mieszaniną zawierającą tytoń lub susz tytoniowy) albo w zakresie saszetek nikotynowych lub innych wyrobów nikotynowych, muszą dokonać zgłoszenia zmiany danych zawartych w CRPA do 31 lipca 2025 r.

Oczywiście jeżeli dany podmiot zamierza prowadzić działalność w zakresie obu grup towarów, to może dokonać wspólnego zgłoszenia lub aktualizacji danych do 30 czerwca 2025 r. albo najpierw dokonać zgłoszenia lub aktualizacji w odniesieniu do pierwszej grupy w tym terminie, a później dodatkowej aktualizacji danych w zakresie drugiej grupy towarowej do 31 lipca 2025 r.

3.2. Obowiązki podmiotów zamierzających korzystać z przedpłaty akcyzy

W przypadku podmiotów zamierzających dokonywać produkcji którejś z nowych grup wyrobów akcyzowych z wykorzystaniem instytucji przedpłaty akcyzy (a więc tych, które nie chcą lub nie mogą uzyskać zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego) również określono specjalne terminy na dokonanie niektórych czynności. Związane jest to z istotą przedpłaty akcyzy, w ramach której niektóre czynności muszą być wykonane przed rozpoczęciem miesiąca, w którym ma być prowadzona działalność w oparciu o przedpłatę. W pierwszym miesiącu stosowania danych przepisów oznaczałoby to konieczność wykonania czynności w oparciu o nieobowiązujące jeszcze przepisy, co wymusza ustanowienie przepisów przejściowych również w tym obszarze.

Dla przypomnienia – produkcja wyrobów akcyzowych poza składem podatkowym przebiega w następujący sposób:

1) do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym zamierzamy prowadzić taką produkcję (np. do 30 czerwca w przypadku produkcji planowanej na lipiec), składamy w urzędzie skarbowym deklarację przedpłaty akcyzy oraz wpłacamy przedpłatę w wysokości akcyzy należnej od zaplanowanej produkcji,

2) prowadzimy produkcję (w naszym przykładzie w lipcu),

3) w normalnym terminie, tj. do 25 dnia następnego miesiąca (czyli w naszym przykładzie do 25 sierpnia), składamy w urzędzie skarbowym deklarację podatkową AKC-4 z odpowiednimi załącznikami oraz rozliczamy należną akcyzę (tj. opłacamy ją tą przedpłatą) i jeżeli coś nam zostanie z przedpłaty (bo np. faktycznie wyprodukowaliśmy trochę mniej, niż planowaliśmy), to zaznaczamy, co ma się stać z tą resztą przedpłaty (np. do zwrotu lub przenosimy na kolejny miesiąc).

Ponieważ złożenie deklaracji przedpłaty akcyzy oraz jej wyliczenie i uiszczenie za pierwszy miesiąc obowiązywania przepisów w odniesieniu do poszczególnych nowych grup wyrobów akcyzowych odbywać się będzie przed „istnieniem” danych przepisów (w tym stawek podatku), więc wprowadzono następujące regulacje przejściowe:

• podmiot, który zamierza w lipcu 2025 r. produkować poza składem podatkowym urządzenia do waporyzacji, składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklarację w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego oraz oblicza i wpłaca przedpłatę podatku akcyzowego do 30 czerwca 2025 r., w wysokości podatku akcyzowego, jaki będzie należny od tych wyrobów wyprodukowanych w lipcu 2025 r., zgodnie z nowymi przepisami (art. 6 ust. 10 ustawy nowelizującej),
• podmiot, który zamierza w sierpniu 2025 r. produkować poza składem podatkowym niektóre wyroby nowatorskie (tj. inne niż będące wyłącznie mieszaniną zawierającą tytoń lub susz tytoniowy) albo zamierza produkować w tym czasie saszetki nikotynowe lub inne wyroby nikotynowe, składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklarację w sprawie przedpłaty podatku akcyzowego oraz oblicza i wpłaca przedpłatę podatku akcyzowego do 31 lipca 2025 r., w wysokości podatku akcyzowego, jaki będzie należny od tych wyrobów wyprodukowanych w sierpniu 2025 r., zgodnie z nowymi przepisami (art. 7 ust. 9 ustawy nowelizującej).

3.3. Zmiana dotychczasowych zezwoleń akcyzowych lub uzyskanie nowych zezwoleń

Jeżeli chodzi o zmiany dotychczasowych zezwoleń akcyzowych lub uzyskanie nowych zezwoleń, to z uwagi na charakter nowych wyrobów, w tym fakt, iż są one wyrobami akcyzowymi wyłącznie na terenie Polski, dotyczy to tylko trzech rodzajów zezwoleń odnoszących się przede wszystkim do:

1) składów podatkowych,

2) działania w charakterze zarejestrowanego wysyłającego,

3) działania w charakterze podmiotu uprawnionego do wyprowadzania wyrobów z cudzych składów podatkowych.

Zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego. W przypadku zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego musimy oczywiście pamiętać o ustawowym („wirtualnym”) rozgraniczeniu na trzy rodzaje składów, które ma swoje przełożenie na ilości wyrobów, które muszą „przejść” przez dany skład.

Pierwszym podstawowym rodzajem składu jest skład kolokwialnie zwany „produkcyjnym”, tj. chodzi tu o skład, w którym odbywa się faktyczna produkcja danego wyrobu. Tego typu skład nie ma ograniczeń co do minimalnych ilości produkowanych w nim wyrobów ani ograniczeń co do ilości przechowywanych w nim wyrobów „obcych”, tj. wyrobów wyprodukowanych w innych składach.

Drugim rodzajem składów, są tzw. składy „magazynowe”, tj. składy, w których wyłącznie przechowywane są wyroby wyprodukowane w innych składach. W przypadku takich składów warunkiem ich utworzenia i funkcjonowania jest wielkość akcyzy, jaka byłaby należna od magazynowanych wyrobów akcyzowych, gdyby nie były objęte procedurą zawieszenia akcyzy. Roczna wysokość akcyzy nie może być niższa niż wielkości określone w art. 48 ust. 3 ustawy akcyzowej – przykładowo dla urządzeń do waporyzacji będzie to należna roczna akcyza w wysokości 600 000 zł.

Trzecim rodzajem składów są składy przeznaczone dla tzw. operatorów logistycznych. Tutaj również obowiązuje minimalny poziom rocznego obrotu, ale tym razem określany jest jako minimalna wartość rynkowa wszystkich towarów będących przedmiotem działalności tego podmiotu jako operatora logistycznego, w tym wyrobów akcyzowych w jednym miejscu magazynowania w składzie podatkowym lub poza składem podatkowym. Dla urządzeń do waporyzacji określono go w art. 48 ust. 4a ustawy akcyzowej jako 350 mln zł.

Zarejestrowany wysyłający. Jeżeli chodzi o zarejestrowanych wysyłających, to są nimi te podmioty, które w miejscu oclenia importowanego spoza UE towaru (czyli w jakimś oddziale celnym granicznym lub wewnętrznym) obejmują dany wyrób akcyzowy procedurą zawieszenia poboru akcyzy (składając zabezpieczenia akcyzowe) i przewożą te wyroby do składu podatkowego na podstawie dokumentu e-AD w ramach akcyzowego systemu EMCS.PL. Z uwagi na wspomniane wcześniej obowiązywanie nowych przepisów na terenie Polski stosowanie instytucji zarejestrowanego wysyłającego ograniczone będzie wyłącznie do przypadków przewożenia takich wyrobów z polskiego oddziału celnego do polskiego składu podatkowego.

Uprawniony do wyprowadzania wyrobów z cudzych składów podatkowych. Ostatni rodzaj zezwoleń to zezwolenia uprawniające do wyprowadzania wyrobów z cudzego składu podatkowego. Ta opcja polega na tym, że podczas przechowywania towarów w składzie podatkowym odpowiada za nie (i składa zabezpieczenie akcyzowe) prowadzący ten skład. Natomiast przy wyprowadzaniu towarów ze składu deklarację podatkową składa (i wpłaca akcyzę) podmiot wyprowadzający. Oczywiście aby móc skorzystać z tego zezwolenia, czyli przechowywać swoje towary usługowo w czyimś składzie (i ewentualnie nakładać tam banderole), to najpierw ten skład musi mieć możliwość przechowywania u siebie takich wyrobów, czyli prowadzący skład podatkowy musi dokonać zmiany posiadanego zezwolenia lub uzyskać nowe.

Niezależnie od tego, którym rodzajem nowych wyrobów chcemy się zajmować, również i tutaj (tak samo jak w przypadku przedpłaty akcyzy) wprowadzono przepisy przejściowe, na mocy których można już teraz składać wnioski o wydanie nowych zezwoleń lub zmianę dotychczasowych. W obu przypadkach wiąże się to m.in. ze złożeniem nowego lub dodatkowego zabezpieczenia akcyzowego. Tak więc:

• podmiot, który w zakresie urządzeń do waporyzacji zamierza od 1 lipca 2025 r. dokonywać czynności wymagających uzyskania któregoś z zezwoleń akcyzowych albo zmiany takiego zezwolenia, składa wniosek o wydanie zezwolenia albo o zmianę zezwolenia, a właściwy naczelnik urzędu skarbowego może wydać to zezwolenie albo zmienić zezwolenie przed tym dniem, z mocą od 1 lipca 2025 r. (art. 6 ust. 4 ustawy nowelizującej),
• podmiot, który w zakresie niektórych wyrobów nowatorskich (tj. innych niż będące wyłącznie mieszaniną zawierającą tytoń lub susz tytoniowy) albo w zakresie saszetek nikotynowych lub innych wyrobów nikotynowych zamierza od 1 sierpnia 2025 r. dokonywać czynności wymagających uzyskania któregoś z zezwoleń akcyzowych albo zmiany takiego zezwolenia, składa wniosek o wydanie zezwolenia albo o zmianę zezwolenia, a właściwy naczelnik urzędu skarbowego może wydać to zezwolenie albo zmienić zezwolenie przed tym dniem, z mocą od 1 sierpnia 2025 r. (art. 7 ust. 4 ustawy nowelizującej).

Nowe wzory druków wniosków o wydanie lub zmianę zezwoleń akcyzowych zawarto w rozporządzeniu Ministra Finansów z 21 marca 2025 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zezwoleń na wykonywanie działalności w zakresie podatku akcyzowego (Dz.U. z 2025 r. poz. 408).

3.4. Prowadzenie ewidencji zestawów części do urządzeń do waporyzacji sprzedawanych konsumentom

Podmioty, które zamierzają prowadzić działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży na terytorium kraju zestawów części do urządzeń do waporyzacji na rzecz osób fizycznych nie na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej (czyli sprzedaży tych zestawów konsumentom), muszą założyć i prowadzić nowe ewidencje akcyzowe, określone w art. 138ja ustawy akcyzowej, tj. ewidencje zestawów części do urządzeń do waporyzacji.

Ewidencja taka musi zawierać następujące dane:

1) liczbę zestawów części do urządzeń do waporyzacji sprzedanych na terytorium kraju,

2) datę sprzedaży zestawów części do urządzeń do waporyzacji,

3) datę wystawienia i numer faktury lub innego dokumentu, z których wynika zapłata należności za sprzedane zestawy części do urządzeń do waporyzacji.

Do ewidencji tych stosuje się takie same zasady jak do innych „typowych” ewidencji akcyzowych, przy czym w art. 138q ustawy akcyzowej wprowadzono nowy ust. 3a, zgodnie z którym faktury i inne dokumenty, o których mowa w art. 138ja ust. 2 pkt 3 ustawy akcyzowej, powinny być przechowywane do celów kontroli przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zostały wystawione.

3.5. Ustalanie norm ubytków nowych wyrobów akcyzowych

Co prawda wydane zostało rozporządzenie Ministra Finansów zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych norm ubytków (Dz.U. z 2025 r. poz. 386), w którym znalazły się odwołania do nowych wyrobów akcyzowych, jednak bliższa lektura wskazuje na to, że wymieniono je tylko jako wyłączenia z ustalania takich norm.

Dodatkowo, zgodnie z nowym art. 85 ust. 11 ustawy akcyzowej, przepisów dotyczących ubytków jednoznacznie nie stosuje się do urządzeń do waporyzacji.

3.6. Pozyskanie znaków akcyzy na nowe wyroby akcyzowe

Omawiana nowelizacja ustawy akcyzowej wprowadziła również konieczność oznaczania znakami akcyzy (banderolowania) nowych wyrobów akcyzowych, tj. urządzeń do waporyzacji, saszetek nikotynowych i innych wyrobów nikotynowych (patrz nowe poz. 14–16 załącznika nr 3 do ustawy akcyzowej).

W tym miejscu musimy powrócić do definicji urządzeń do waporyzacji. Pamiętać należy, że chodzi tu tylko i wyłącznie o urządzenia wielorazowe i nie są nimi jednorazowe papierosy elektroniczne, w związku z czym jednorazowe papierosy elektroniczne nie podlegają znakowaniu (banderolowaniu). Nie oznacza to jednak, że fizycznie nie znajdują się na ich opakowaniach banderole, gdyż w ich przypadku banderolowaniu nadal podlega płyn do papierosów elektronicznych zawarty w ich zbiorniczkach.

Aby nie było tak łatwo, to zgodnie z art. 6 ust. 9 ustawy nowelizującej znaki akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych zawarty w jednorazowych papierosach elektronicznych z nadrukowanym rokiem wytworzenia 2025 naniesione przed 1 lipca 2025 r. zachowują ważność do 31 sierpnia 2025 r. i po tym dniu trzeba będzie oczywiście pozyskać i nałożyć na te „jednorazówki” banderole legalizacyjne.

Nowe wzory znaków akcyzy oraz sposób ich nanoszenia na wyroby określono w rozporządzeniu Ministra Finansów zmieniającym rozporządzenie w sprawie znakowania (Dz.U. z 2025 r. poz. 406).

Ponieważ nowe wyroby będą musiały być wprowadzane na rynek z banderolami od pierwszego dnia obowiązywania nowych przepisów, więc konieczne było oczywiście ustanowienie kolejnych przepisów przejściowych, umożliwiających pozyskanie i naklejenie tych banderol w odpowiednim czasie.

Zgodnie z art. 6 ust. 5 ustawy nowelizującej podmiot obowiązany od 1 lipca 2025 r. do oznaczania znakami akcyzy urządzeń do waporyzacji może po złożeniu wstępnego zapotrzebowania otrzymać podatkowe znaki akcyzy przed tym dniem. Tak samo podmiot obowiązany od 1 sierpnia 2025 r. do oznaczania znakami akcyzy niektórych wyrobów nowatorskich (tj. innych niż będące wyłącznie mieszaniną zawierającą tytoń lub susz tytoniowy) albo saszetek nikotynowych lub innych wyrobów nikotynowych może po złożeniu wstępnego zapotrzebowania otrzymać podatkowe znaki akcyzy przed tym dniem (art. 7 ust. 5 ustawy nowelizującej).

4. Jak postąpić z wyrobami, które znajdują się w sprzedaży

Obecnie na rynku znajdują się wyroby nieoznaczone znakami akcyzy, które mogą nie zostać wyprzedane przed datami wdrożenia nowych przepisów. Dlatego ustanowiono przepisy przejściowe umożliwiające ich czasową sprzedaż bez oznaczenia znakami legalizacyjnymi (art. 6 ust. 6–8 i art. 7 ust. 6–8 ustawy nowelizującej).

Urządzenia do waporyzacji. Urządzenia do waporyzacji, wyprodukowane na terytorium kraju, nabyte wewnątrzwspólnotowo lub importowane przed 1 lipca 2025 r., nieoznaczone znakami akcyzy, mogą podlegać dalszej odsprzedaży bez oznaczenia legalizacyjnymi znakami akcyzy do 31 sierpnia 2025 r. Po tym dniu będą mogły być sprzedawane po oznaczeniu ich legalizacyjnymi znakami akcyzy. W tym celu posiadacz takich wyrobów będzie musiał złożyć do 31 lipca 2025 r. w Ministerstwie Finansów wstępne zapotrzebowanie na legalizacyjne znaki akcyzy. Dodatkowo trzeba będzie wykonać inne „standardowe” czynności, takie jak sporządzenie spisu posiadanych wyrobów bez banderol, potwierdzenia tego spisu i złożenie wniosku do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wydanie banderol legalizacyjnych.

Pozostałe nowe wyroby akcyzowe. W przypadku zaś pozostałych nowych wyrobów akcyzowych, czyli niektórych wyrobów nowatorskich (tj. innych niż będące wyłącznie mieszaniną zawierającą tytoń lub susz tytoniowy) oraz saszetek nikotynowych i innych wyrobów nikotynowych, wprowadzono trochę dłuższy okres przejściowy na nałożenie banderol legalizacyjnych na „stare” wyroby. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 6 ustawy nowelizującej banderole takie muszą pozyskać i nałożyć posiadacze powyższych wyrobów wyprodukowanych na terytorium kraju, nabytych wewnątrzwspólnotowo lub importowanych przed 1 sierpnia 2025 r., nieoznaczonych znakami akcyzy, które będą przeznaczone do dalszej sprzedaży na terytorium kraju po 30 kwietnia 2026 r. Ustalono również późniejszy termin na złożenie przez te podmioty do Ministra Finansów wstępnego zapotrzebowania na banderole legalizacyjne – na 31 grudnia 2025 r.

5. Jakie zakazy wprowadza ustawa zdrowotna

Na podmioty dokonujące produkcji i obrotu omawianymi wyrobami nałożono zakaz wprowadzania do obrotu wyrobów podgrzewanych (tych, które zawierają w sobie tytoń lub nikotynę), posiadających tzw. aromat charakterystyczny. Zakaz ten wprowadzono nowelizacją ustawy zdrowotnej (Dz.U. z 2025 r. poz. 427).

Jest to rozszerzenie dotychczasowego, identycznego zakazu dotyczącego tradycyjnych wyrobów tytoniowych, który odnosi się do wyrobów typu papierosy mentolowe.

Zakaz ten wprowadzany jest z 9-miesięcznym okresem przejściowym i będzie miał niewątpliwie wpływ na asortyment płynów do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich, gdyż znikną z rynku wyroby „ładnie pachnące”. Będzie obowiązywał od 17 stycznia 2026 r.

Producenci będą musieli uwzględnić nowy zakaz w strukturze oferowanych przez siebie asortymentów płynów do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich, ale nie będzie to miało żadnego wpływu na obowiązki akcyzowe.

Podsumowanie

1. Nowe wyroby akcyzowe i definicje – Nowelizacja ustawy akcyzowej wprowadza nowe kategorie wyrobów akcyzowych, m.in. urządzenia i zestawy części do waporyzacji, saszetki nikotynowe oraz inne wyroby nikotynowe. W związku z tym zmieniono i dodano odpowiednie definicje.

2. Okresy przejściowe – Choć nowe przepisy weszły w życie formalnie 1 kwietnia 2025 r., ich stosowanie rozpoczyna się z opóźnieniem: od 1 lipca 2025 r. dla urządzeń do waporyzacji i płynów w jednorazowych e-papierosach, oraz od 1 sierpnia 2025 r. dla saszetek i innych wyrobów nikotynowych.

3. Rejestracja w CRPA – Podmioty chcące prowadzić działalność związaną z nowymi wyrobami muszą zarejestrować się lub zaktualizować dane w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA) do końca czerwca lub lipca 2025 r., w zależności od rodzaju wyrobów.

4. Przedpłata akcyzy – Podmioty planujące produkcję poza składem podatkowym muszą złożyć deklarację przedpłaty akcyzy i wpłacić ją odpowiednio do 30 czerwca (dla produkcji w lipcu) lub do 31 lipca (dla produkcji w sierpniu).

5. Zezwolenia akcyzowe – Firmy muszą uzyskać nowe lub zaktualizować istniejące zezwolenia akcyzowe (np. na prowadzenie składu podatkowego), dostosowując się do nowych wymogów dotyczących przechowywania, produkcji nowych wyrobów i obrotu nimi.

6. Obowiązek banderolowania – Nowe wyroby będą podlegać obowiązkowi oznaczania banderolami od dnia rozpoczęcia stosowania przepisów, czyli odpowiednio od 1 lipca lub 1 sierpnia 2025 r. Wniosek o wydanie banderol należy złożyć odpowiednio wcześnie.

Dorota Kowalczyk

ekspert w zakresie akcyzy