Samorząd nie może uchylić się od zajęcia się rannymi dzikimi zwierzętami

Przy drodze gminnej znaleziono dzikie zwierzę w złym stanie. W jaki sposób powinno przebiegać postępowanie z takim zwierzęciem? Jakie organy są zobowiązane do podjęcia działań w podobnej sytuacji?

Wbrew pozorom ustalenie sposobu postępowania w przedstawionej sprawie nie jest łatwe. Wynika to, po pierwsze, z różnorodnych stanów faktycznych, jakie mogą wystąpić. Przede wszystkim należy pamiętać, że procedura będzie różna w zależności m.in. od gatunku zwierzęcia oraz stanu jego zdrowia. Po drugie, brak jest przepisów kompleksowo regulujących poruszony problem. Wobec tego konieczne staje się przeanalizowanie przepisów kilku aktów prawnych.

W związku z tym, że w przedstawionej sytuacji zwierzę zostało znalezione na terenie gminy (przy drodze gminnej) jako punkt wyjścia do znalezienia rozwiązania przyjmijmy rozstrzygnięcie, czy tę sprawę zaliczyć można do zakresu działania organów gminy. Należy wskazać, że zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, do zadań własnych gminy zalicza się ochronę przyrody. To ogólnie ujęte zadanie zostaje doprecyzowane w ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. W myśl art. 91 tej ustawy, wójt, burmistrz albo prezydent miasta są organami w zakresie ochrony przyrody, natomiast art. 2 ust. 1 stanowi, że ochrona przyrody polega m.in. na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasób, tworów i składników przyrody, w tym dziko występujących zwierząt. Uznać trzeba, że już te przepisy mogłyby być wystarczające do przyjęcia, iż w razie zgłoszenia do urzędu gminy faktu znalezienia rannego dzikiego zwierzęcia, organy wykonawcze gminy są zobligowane do podjęcia działań. Zajmując się taką sprawą, wójt (burmistrz, prezydent miasta) powinien brać pod uwagę przepisy w bardziej szczegółowy sposób normujące postępowanie z dzikimi zwierzętami. Na gruncie przepisów o ochronie przyrody, uwzględniania wymagają regulacje dotyczące ochrony gatunkowej. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, ochrona gatunkowa ma celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących zwierząt. Potwierdza to, że dzikie zwierzę w złym stanie nie powinno być pozostawione swemu losowi, lecz powinno się udzielić mu pomocy. Jest to tym bardziej wymagane, gdy mamy do czynienia z osobnikiem należącym do gatunków dziko występujących objętych ochroną częściową albo ścisłą. W tym zakresie podstawowym aktem prawnym jest rozporządzenie ministra środowiska z 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, określające m.in. zakazy wprowadzane w stosunku do danego gatunku. Należy także pamiętać, że zwierzęta nieobjęte żadnymi formami ochrony przyrody mogą być zabijane jedynie w związku z przyczynami enumeratywnie wymienionymi w art. 125 ustawy o ochronie przyrody. Jest to dopuszczalne np. w przypadkach związanych z bezpieczeństwem sanitarnym i weterynaryjnym. W konsekwencji, nieuzasadnione dobicie dzikiego zwierzęcia niezaliczonego do gatunków objętych ochroną uznane będzie za wykroczenie i podlegać będzie karze aresztu albo grzywny (art. 131 pkt 13 ustawy o ochronie przyrody).