Zasady gromadzenia i magazynowania zapasów służących ochronie ludności

W nowym rozporządzeniu określone zostały wytyczne w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz wojewodów. Nowe przepisy weszły w życie 16 września 2025 r.

Terytorialne organy ochrony ludności tworzą i utrzymują zasoby ochrony ludności niezbędne do udzielania pomocy doraźnej i pomocy humanitarnej, obejmujące w szczególności zapasy wody i środki do jej magazynowania, transportu i uzdatniania, zapasowe źródła energii i paliwa, odzież, zapasy żywności, środki sanitarne i higieniczne, produkty lecznicze i wyroby medyczne oraz stacjonarne i mobilne tymczasowe miejsca pobytu.

Tak wynika z art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej.

Zadania wójtów, starostów i wojewodów

Regulacje zawarte w art. 33 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy przewidują, że wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta oraz wojewoda zapewniają zasoby ochrony ludności niezbędne do wykonywania przez co najmniej trzy dni trwania zagrożenia zadań ochrony ludności i obrony cywilnej w zakresie:

• zapewnienia dostępu do wody i żywności,

• zapewnienia dostępu do produktów leczniczych i udzielania pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz świadczeń opieki zdrowotnej,

• wsparcia realizacji zadań ratowniczych,

• zapewnienia powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności,

• zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego,

• zapewnienia łączności z organami ochrony ludności i podmiotami ochrony ludności,

• funkcjonowania obiektów zbiorowej ochrony.

Jednocześnie ustawa zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych do określenia wytycznych w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez zobowiązane organy ochrony ludności – z uwzględnieniem rodzajów zagrożeń w poszczególnych obszarach kraju.

Nowe rozporządzenie

Na tej podstawie wydane zostało rozporządzenie z 28 sierpnia 2025 r. w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez obowiązane organy ochrony ludności.

Regulacje zawarte w nowym rozporządzeniu przewidują, że zapewnienie dostępu do zasobów ochrony ludności może odbywać się przez tworzenie odpowiedniej infrastruktury – w szczególności urządzeń zapewniających dostęp do wody dla ludności, w tym przez tworzenie i utrzymywanie ujęć wody oraz urządzeń do jej transportowania.

Infrastrukturę zapewniającą dostęp do wody utrzymuje się w sposób umożliwiający nieprzerwane korzystanie z niej w sytuacji zagrożenia.

Zasoby ochrony ludności na obszarach kraju, w których występują szczególne lokalne rodzaje zagrożeń, utrzymuje się w miarę możliwości poza obszarami bezpośredniego ich oddziaływania.

Zawieranie umów

Zgodnie z rozporządzeniem umowy pozwalające zapewnić niezbędne zasoby ochrony ludności należy zawierać w sposób uwzględniający możliwość ich realizacji w sytuacji wystąpienia zagrożenia i konieczności natychmiastowego wykorzystania otrzymanych zasobów.

Warunki magazynowania

Zasoby ochrony ludności należy magazynować w sposób umożliwiający ich bezpieczne przechowywanie, zabezpieczenie przed utratą oraz niezwłoczne wykorzystanie w sytuacji zagrożenia.

Magazynowanie powinno odbywać się w sposób uwzględniający odporność infrastruktury i zasobów, o której mowa w art. 4 ust. 2 ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Wspomniany przepis przewiduje, że realizacja zadań ochrony ludności i obrony cywilnej odbywa się z uwzględnieniem odporności infrastruktury i zasobów – w tym na zagrożenia czasu wojny – polegającej na zapewnieniu ciągłości działania w przypadku uszkodzenia bądź zniszczenia części infrastruktury lub zasobów, w tym przez ich zastępowalność, na podstawie ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym.

Uwzględnienie rodzajów zagrożeń

Ilość i rodzaj utrzymywanych zasobów ochrony ludności ustala się w sposób uwzględniający rodzaje zagrożeń w poszczególnych obszarach kraju – w tym analizę zagrożeń występujących na obszarze właściwości miejscowej organu obowiązanego – obejmującą co najmniej:

• gęstość zaludnienia,

• położenie geograficzne i dominujące warunki atmosferyczne oraz warunki przyrodnicze i turystyczne,

• zagrożenia powodzią określone na mapach zagrożenia powodziowego, mapach ryzyka powodziowego oraz w planach zarządzania ryzykiem powodziowym, o których mowa w odpowiednich unormowaniach ustawy – Prawo wodne,

• infrastrukturę i jej stan, z uwzględnieniem wymagań i ustaleń zawartych w planach ochrony zabytków,

• zagrożenia z obszarów sąsiadujących objętych prawem górniczym, lotniczym, morskim, wodnym oraz przepisami w zakresie bezpieczeństwa i ratownictwa w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich, a także z poligonów i terytoriów państw sąsiednich,

• liczbę i skalę zdarzeń,

• przyjęty sposób oceny zagrożeń, w tym związanych z epidemią, epizootią, epifitozą, suszą, upałem, silnym wiatrem, pożarem wielkopowierzchniowym, katastrofą budowlaną, ze skażeniem chemicznym na lądzie i morzu, skażeniem promieniotwórczym, z zakłóceniem funkcjonowania usług telekomunikacyjnych, zakłóceniem w systemie energetycznym, zakłóceniem w systemie paliwowym, działaniami o charakterze terrorystycznym, działaniami hybrydowymi, konfliktem zbrojnym, wojną oraz masową migracją, a także ryzyko ich wystąpienia.

Ponadto ilość i rodzaj utrzymywanych zasobów ochrony ludności ustala się w sposób uwzględniający rodzaje zagrożeń określone w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego, a także w wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych planach zarządzania kryzysowego wydanych na podstawie przepisów ustawy o zarządzaniu kryzysowym.

Krzysztof Tomaszewski