Odpowiedzialność głównego księgowego za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych obejmuje odpowiedzialność z tytułu naruszenia prawnie ustalonych zasad ustalania i poboru należności stanowiących środki publiczne oraz zasad dokonywania wydatków ze środków publicznych. Zasady oraz zakres podmiotowy i przedmiotowy tej odpowiedzialności oraz tryb postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych i organy właściwe do jego prowadzenia zostały określone w ustawie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych, która z dniem 11 lutego 2012 r. została gruntownie znowelizowana, m.in. w zakresie zasad odpowiedzialności pracowników, którym kierownik jednostki powierzył wykonywanie obowiązków dotyczących gospodarki finansowej, w związku z wejściem w życie ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Do 10 lutego 2012 r. główni księgowi jednostek sektora finansów publicznych (w tym także skarbnicy jednostek samorządu terytorialnego) rzadko byli pociągani do odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Było to konsekwencją uregulowań ustawowych, które kompetencje do:

● ustalania, pobierania i egzekwowania dochodów budżetowych,

● zaciągania zobowiązań,

● dokonywania wydatków,

● sporządzania sprawozdawczości budżetowej

przyznają kierownikom jednostek sektora finansów publicznych. Główni księgowi nie byli więc pociągani do odpowiedzialności, ponieważ uznawano, że ich działania nie wypełniały znamion czynów zabronionych wymienionych w ustawie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

PRZYKŁAD

Główna Komisja Orzekająca w orzeczeniu z 23 marca 2009 r., sygn. akt BDF1/4900/8/8/09/272, wskazała, że odpowiedzialności za czyn stanowiący naruszenie dyscypliny finansów publicznych, polegający na zaciągnięciu zobowiązania z przekroczeniem zakresu upoważnienia zawartego w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego, podlega wyłącznie kierownik jednostki sektora finansów publicznych (burmistrz miasta), nawet jeśli na tej umowie widnieje podpis złożony przez skarbnika. Uzasadnieniem takiego orzeczenia był fakt, że to kierownik jednostki posiada ustawowo przyznane mu kompetencje do podejmowania decyzji, reprezentowania jednostki na zewnątrz i zaciągania zobowiązań, a więc to on, składając podpis na umowie, wypełnił znamiona czynu zabronionego polegającego na zaciągnięciu zobowiązania ponad kwoty ustalone w uchwale budżetowej. W innym orzeczeniu z 20 kwietnia 2006 r., sygn. akt DF/GKO--4900-17/22-23/06/328, GKO uniewinniła od zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych, polegającego na przeznaczeniu dochodów uzyskiwanych przez państwową jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce, główną księgową, ponieważ w powierzonych jej przez dyrektora obowiązkach nie było "ustalania, pobierania i odprowadzania dochodów budżetu państwa", lecz "wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi". Zdaniem GKO, podpisy głównej księgowej na dokumentach (notach księgowych, przelewach) oznaczały jedynie wykonanie dyspozycji przekazania środków, wydanej przez osobę uprawnioną - zastępcę dyrektora jednostki. Ustawodawca odróżnia przeznaczenie środków publicznych od kasowego wykonania tego przeznaczenia, uznając, że odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych może ponieść jedynie ta osoba, która ma uprawnienia do dysponowania (decydowania) o przeznaczeniu środków publicznych, a nie wykonawca dyspozycji wydanych przez tę osobę.