Przeciwdziałanie lichwie – ochrona konsumenta w umowach udzielania pożyczek i kredytów konsumenckich

Ustawodawca wprowadził mechanizmy ograniczające możliwość pobierania nadmiernych opłat od osoby biorącej pożyczkę (tzw. lichwa). Mechanizmy ochronne dla konsumentów zostały wprowadzone głównie w przepisach Kodeksu cywilnego i ustawie o kredytach konsumenckich. Ustawa o przeciwdziałaniu lichwie wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, ale część przepisów należy stosować już po 30 dniach od jej publikacji. Oznacza to, że trzeba je będzie stosować już od 18 grudnia 2022 r.

O działaniach o charakterze lichwiarskim w zakresie udzielanych konsumentom pożyczek gotówkowych można mówić w aspektach dwóch rodzajów kosztów ponoszonych przez takiego konsumenta (pożyczko- lub kredytobiorcę), mianowicie:

• odsetkowych oraz
• pozaodsetkowych.

Kodeks cywilny określa maksymalną wysokość odsetek w art. 359 § 2¹ k.c. Brak było w nim natomiast regulacji wskazujących na maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych, które może pobierać podmiot udzielający pożyczki od pożyczkobiorcy. Takie regulacje znajdują się natomiast w ustawie o kredycie konsumenckim (w art. 36a tej ustawy).

Ustawodawca uznał, że brak stosownych regulacji w tym przedmiocie w odniesieniu do umów o świadczenie pieniężne, innych aniżeli umowa o kredyt konsumencki, prowadzi do obciążania kredytobiorców pozaodsetkowymi kosztami udzielenia takiego świadczenia, które często wielokrotnie przewyższają jego wartość.