Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy o lasach¹, zwanej dalej ustawą, w związku z § 6 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe² - w wykonaniu zadań wynikających z obowiązku Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, określonego w art. 33 ust. 3 pkt 8 ustawy³, a ponadto mając na względzie art. 58 ust. 2 pkt 1 ustawy⁴ - postanawiam, co następuje:

Załącznik do Zarządzenia nr 115
Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych
z dnia 21 grudnia 2022 r.

Program ochrony owadów zapylających w ekosystemach leśnych, ze szczególnym ukierunkowaniem pszczołowatych, realizowany na gruntach będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe

Zatwierdzam do użytku służbowego:

DYREKTOR GENERALNY
LASÓW PAŃSTWOWYCH

Celem programu jest określenie możliwości realizacji czynnej ochrony owadów zapylających w ekosystemach leśnych ze szczególnym ukierunkowaniem pszczołowatych, realizowany na gruntach będących zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.

Jedną z grup organizmów zagrożonych w znacznym stopniu wyginięciem na skutek działalności człowieka, mających olbrzymie znaczenie dla życia niezliczonych innych gatunków, są owady zapylające, w tym pszczołowate. O roli i znaczeniu tych owadów w funkcjonowaniu ekosystemów mamy obszerną wiedzę. Obecnie wiemy, że blisko 90% wszystkich roślin kwiatowych do wydania nasion potrzebuje udziału zapylaczy, a prawie 80% występujących na naszej planecie gatunków roślin w ekosystemach lądowych do niezakłóconej reprodukcji wymaga obecności pszczół.

Efektami projektu będzie przywrócenie w ekosystemach leśnych rodzimych ras (np. pszczoły augustowskiej, kampinoskiej, karpatki) i wielu innych gatunków zapylaczy, co znacząco podniesie różnorodność biologiczną oraz doprowadzi do zachowania rodzimej zmienności genetycznej. Poprawa stanu lasu oraz uratowanie czystości genetycznej rodzimych ras pszczół uchroni przed napływem obcych ras pszczół. Umożliwi także opracowanie i wdrożenie planów zarządzania w lasach, uwzględniających rolę zapylaczy. Powstałe łąki kwietne i sady - remizy zmniejszą monolityczność ekosystemów leśnych i poprawią walory krajobrazowe. Oczka wodne poprawią retencję wody w lesie. Każdorazowo należy dokonać analizy właściwych uwarunkowań lokalnych, przyrodniczych i prawnych.

Ochrona owadów zapylających powinna być powiązana z ochroną krajobrazu i siedlisk (skala makro) oraz ochroną mikrosiedlisk (skala mikro). Składają się na to następujące działania (zasady i metody):

? ochrona naturalnych siedlisk zapylaczy;

? zakładanie kwietnych ogrodów i łąk (między innymi przy osadach leśnych);

? wspieranie rodzimego pszczelarstwa;

? odtworzenie tradycyjnego bartnictwa;

? budowanie hoteli dla dzikich zapylaczy;

? edukacja i kształtowanie świadomości społeczeństwa;

? szkolenia dla pracowników;

? warsztaty wymiany informacji;

? ekspertyzy i wdrożenia zaleceń naukowych.

1. Uczestnicy programu

W programie uczestniczyć mogą zainteresowane jednostki organizacyjne PGL LP wykonujące działania na rzecz ochrony populacji owadów zapylających w ekosystemach leśnych, ze szczególnym ukierunkowaniem pszczołowatych.

2. Czas trwania programu

Program ma charakter ciągły. Czas realizacji poszczególnych działań ochronnych przez jednostki organizacyjne PGL LP jest zależny od potrzeb na rzecz ochrony populacji owadów zapylających w ekosystemach leśnych.

4. Zakres działań ochronnych, realizowanych w ramach wewnętrznych inicjatyw jednostek organizacyjnych PGL

Do działań ochronnych realizowanych w ramach wewnętrznych inicjatyw jednostek organizacyjnych PGL LP na rzecz ochrony populacji owadów zapylających w ekosystemach leśnych, w tym pszczołowatych, należą praktyczne zadania:

1. Łąki kwietne w tym jesienne przygotowanie gleby pod łąki kwietne;

2. Zakładanie remiz-sadów (pielęgnacja remiz-sadów);

3. Oczka wodne;

4. Wykonanie barci;

5. Wykonanie i zawieszenie kłód bartnych;

6. Zakładanie mini pasiek rodzimych ras pszczół w tym zakup roi rodzimych ras;

7. Kształtowanie przestrzeni wokół osad leśnych (zakładanie ogrodów kwietnych, remiz, sadów);

8. Hotele, budki i domki zapylaczy;

9. Kształtowanie świadomości społeczeństwa na temat roli i znaczenia pszczół: imprezy plenerowe np. „Barciowisko";

10. Szkolenia, publikacje książek tematycznych, warsztaty z dziania barci, promocja realizowanych działań w Internecie;

11. Współpraca z rejonowymi kołami pszczelarzy i powiatowymi lekarzami weterynarii;

12. Współpraca z ośrodkami naukowymi - uczelnie naukowe i Państwowym Instytutem Weterynaryjnym - Państwowym Instytutem Badawczym w Puławach;

13. Inne niż ww. działania niezbędne do osiągania celów niniejszego programu.

5. Zasady refundacji poniesionych wydatków ze środków funduszu leśnego

Środki funduszu leśnego mogą zostać przeznaczone na refundację poniesionych wydatków na działania ochronne realizowane w ramach niniejszego programu, przy uwzględnieniu następujących uwarunkowań:

a) środki funduszu leśnego mogą stanowić wkład własny do wydatków kwalifikowanych w projektach współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych, realizowanych przez jednostki organizacyjne PGL LP;

b) środki funduszu leśnego mogą stanowić do 100% dofinansowania wydatków niekwalifikowanych w projektach współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych, realizowanych przez jednostki organizacyjne PGL LP, w szczególności tych, które wpisują się w zakres programu wyszczególnionego w punkcie nr 4;

c) środki funduszu leśnego mogą stanowić do 100% dofinansowania wydatków poniesionych w punkcie nr 4, realizowanych w ramach wewnętrznych inicjatyw jednostek organizacyjnych PGL LP;

d) zakres rzeczowo-finansowy działań podlegających refundacji w danym roku, ustalany będzie na etapie budowy planów finansowo-gospodarczych PGL LP zgodnie z procedurą ujmowania zadań w planie wydatków funduszu leśnego, ustaloną w rozdziale 2 Zarządzenia nr 66 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 15 września 2020 r. w sprawie jednolitych zasad gospodarowania środkami funduszu leśnego.