Komentarz do ustawy o pomocy społecznej - Art. 17

1

[Obowiązki gmin]

Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej jest obowiązkiem administracji publicznej. Zadania rozdzielone zostały pomiędzy różne organy w ramach wyszczególnionych kategorii, mamy więc do czynienia z zadaniami rządowymi i zadaniami samorządowymi. Należy jednak podkreślić, iż zgodnie z zasadą subsydiarności i powinności jednostek samorządowych, obowiązki tych organów w zakresie pomocy społecznej wyprzedzają obowiązki państwa.¹ Ustawa o pomocy społecznej przewiduje szczegółowy podział zadań pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego, wyodrębniając jednocześnie zadania własne tych jednostek i zadania im zlecone.

Podział ten to podział konstytucyjny. Zadania własne to zgodnie z art. 166 ust. 1 Konstytucji RP, zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Zadania zlecone to zadania, które ustawa zleca jednostkom samorządu terytorialnego, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa (art. 166 ust. 2 Konstytucji RP). Pojęcie zadań zleconych stosuje się czasem również w odniesieniu do zadań z zakresu administracji rządowej powierzonych administracji samorządowej w drodze porozumienia.²

Najwięcej zadań z zakresu pomocy społecznej spoczęło na gminie jako jednostce najmniejszej oraz najbliższej obywatelowi. Jak podkreśla I. Sierpowska, to właśnie gminy są najmniejszymi jednostkami podziału terytorialnego państwa i to one znajdują się najbliżej potrzebujących. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym wskazują, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Dodatkowo, nadrzędnym celem gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty i obejmuje m.in. sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych (art. 6 i 7 u.s.g.). Rola gmin w realizacji zadań pomocy społecznej jest szczególna. W praktyce indywidualne i zbiorowe potrzeby wspólnoty mieszkańców pojawiają się i są zaspokajane przede wszystkim w środowisku lokalnym. Wspólnota samorządowa, za pośrednictwem wyspecjalizowanej administracji, w naturalny sposób powinna podejmować działania zmierzające do niwelowania różnic w procesie zaspokajania podstawowych potrzeb, gdy są one wywołane czynnikami niezależnymi od jednostki czy rodziny. Na szczeblu gminy pomoc społeczna kierowana jest wprost do osób najbardziej potrzebujących. Skupia się ona na doraźnym rozwiązywaniu konkretnych problemów. Gmina jako niewielka społeczność ma możliwość zidentyfikować osoby potrzebujące wsparcia. W taki sposób pomoc staje się bardziej efektywna oraz trafia do tych, którzy jej najbardziej potrzebują.