Komentarz do ustawy o pomocy społecznej - Art. 107

[Rodzinny wywiad środowiskowy] Przeprowadza się go u osób i rodzin korzystających lub ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej w celu ustalenia ich sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej. Wywiad przeprowadza się również w celu ustalenia sytuacji osób, z którymi organ pomocy społecznej zamierza zawrzeć umowę w związku z ponoszeniem przez nie wydatków na udzielenie pomocy osobie bliskiej. Wywiad środowiskowy powinien zatem poprzedzać zawarcie umowy z małżonkiem, zstępnymi i wstępnymi świadczeniobiorcy, ustalającej zakres ich wsparcia dla osoby bliskiej oraz wnoszenie opłaty za pobyt małżonka lub krewnego w domu pomocy społecznej (art. 103 u.p.s.). Służy także zbadaniu sytuacji osoby kierowanej do domu pomocy społecznej.

Rodzinny wywiad środowiskowy może być przeprowadzony na podstawie dyspozycji przepisów innych aktów prawnych, które zostały wskazane w art. 107 ust. 1a u.p.s. Katalog wymienionych aktów prawnych jest sukcesywnie rozbudowywany. W zmianach wprowadzonych ustawą nowelizującą z 15 kwietnia 2021 r., chodziło o doprecyzowanie okoliczności, czy też świadczeń przewidzianych w innych ustawach, do których otrzymywania wymagane jest przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Zasadą jest, że wywiad przeprowadza się jedynie na potrzeby pomocy społecznej, a w innych przypadkach – tylko wówczas, gdy ustawa wyraźnie to wskazuje. Do art. 107 ust. 1a dodano zatem pkt 4, uwzględniający art. 7 ust. 1 ustawy z 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Można powiedzieć, że tym samym uporządkowano prawnie wykonywane od lat działania ośrodków pomocy społecznej.

Druga zmiana została wprowadzona ustawą z 17 listopada 2021 r. o rodzinnym kapitale opiekuńczym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2270 ze zm.) poprzez dodanie w art. 107 ust. 1a punktu 5. W ramach programu Polski Ład wprowadzono nową formę wsparcia kierowaną do rodzin z dziećmi – rodzinny kapitał opiekuńczy.

Rodzinny kapitał opiekuńczy jest kierowany do rodzin mających na utrzymaniu dzieci, a jego celem jest przede wszystkim częściowe pokrycie wydatków związanych z opieką nad drugim i kolejnym dzieckiem w wieku, co do zasady między 12, a 36 miesiącem życia. Jeśli bowiem w stosunku do osoby ubiegającej się lub otrzymującej kapitał wystąpią wątpliwości dotyczące sprawowania opieki nad dzieckiem, w tym również w przypadkach, o których mowa w art. 33, wydatkowania kapitału niezgodnie z celem lub marnotrawienia kapitału, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zwrócić się do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się lub otrzymującej kapitał kierownika ośrodka pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie ustawy z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1818) – do dyrektora centrum usług społecznych o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, o którym mowa w ustawie o pomocy społecznej, w celu weryfikacji tych wątpliwości.