Komentarz do PIT 2024 - Art. 22p

Pojęcie jednorazowej transakcji: (...) Podkreślić należy, że pojęcie jednorazowej transakcji nie jest równoznaczne z terminem pojedynczej płatności. Wskazać bowiem należy, że regulacje ustawy – Prawo przedsiębiorców wyraźnie odnoszą się do transakcji – bez względu na liczbę płatności w ramach tej transakcji. W celu ustalenia znaczenia terminu „jednorazowa wartość transakcji”, z uwagi na fakt, że adresatem normy prawnej jest przedsiębiorca dokonujący i przyjmujący płatności związane z działalnością gospodarczą, w pierwszej kolejności należałoby zdefiniować pojęcie transakcji. Przepisy ustawy o CIT ani Prawa przedsiębiorców nie definiują pojęcia „transakcji” dla potrzeb stosowania limitu płatności gotówkowych. W związku z powyższym należy odwołać się do znaczenia tego pojęcia przyjmowanego w języku potocznym. Zgodnie z internetowym Słownikiem języka polskiego (www.sjp.pwn.pl), transakcja to:

1) «operacja handlowa dotycząca kupna lub sprzedaży towarów lub usług»,

2) «umowa handlowa na kupno lub sprzedaż towarów lub usług; też: zawarcie takiej umowy».

Zdaniem organu podatkowego, przez transakcję, o której mowa w art. 15d ustawy o CIT w związku z art. 19 Prawa przedsiębiorców, należy rozumieć umowę cywilnoprawną zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność, przy czym o przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów/transakcji decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych. Może się zatem okazać, że jedna transakcja obejmuje transfery pieniężne dokonane w ciągu kilku lat (np. w przypadku zawarcia umowy realizowanej etapami, takiej jak umowa wdrożeniowa czy umowa o roboty budowlane). W konsekwencji jednorazowa wartość transakcji oznacza ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określonych w umowie zawartej między przedsiębiorcami bądź stanowiącej sumę płatności wynikających z zawartej umowy, nawet jeżeli w samej umowie nie określono łącznej wysokości tych świadczeń (nie jest ona znana w momencie zawierania umowy). Jeżeli zatem, zawierając umowę, strony mogą określić jej wartość – mnożąc np. miesięczną kwotę do zapłaty przez liczbę miesięcy obowiązywania, suma płatności z całej umowy jest wartością transakcji – limit z art. 19 Prawa przedsiębiorców stosuje się wówczas od pierwszej płatności, choćby nie przekraczała ona limitu ustawowego. Dzieje się tak niezależnie od długości ustalonego przez strony okresu rozliczeniowego (np. dzień, tydzień, miesiąc, kwartał). Z kolei w przypadku, gdy z dniem dokonania pierwszej płatności strony nie wiedzą, jak długo będzie trwała umowa i jaka będzie łączna jej wartość, wiedzą natomiast, że w przypadku najkrótszego możliwego terminu obowiązywania umowy (tj. do upływu przewidzianego okresu wypowiedzenia) limit obrotu gotówkowego nie zostanie przekroczony – płatności do momentu przekroczenia limitu ustawowego mogą być dokonywane w gotówce. Natomiast w przypadku, gdy z dniem dokonania pierwszej płatności strony nie wiedzą, jak długo będzie trwała umowa i jaka będzie łączna jej wartość, wiedzą natomiast, że w przypadku najkrótszego możliwego terminu obowiązywania tej umowy suma wynagrodzeń pewnych (tj. takich, które będzie trzeba zapłacić zanim upłynie okres wypowiedzenia) przekroczy limit, to od pierwszej płatności powinny być one rozliczane bezgotówkowo. W modelu współpracy spółki będziemy mieli do czynienia z sytuacją, w której z dniem dokonania pierwszej płatności spółka nie wie, jak długo będzie trwała umowa (została zawarta na czas nieokreślony) i jaka będzie jej wartość. W momencie pierwszej płatności wiadomym jest natomiast, że w przypadku najkrótszego możliwego terminu obowiązywania umowy (tj. do czasu upływu przewidzianego okresu wypowiedzenia, który w zaprezentowanym modelu jest równy jednemu miesiącowi) limit obrotu gotówkowego nie zostanie przekroczony, w takim przypadku płatności do momentu przekroczenia limitu ustawowego mogą być dokonywane w gotówce. Należy podkreślić, że limitem objęte są także te płatności, które dotyczą dodatkowych wynagrodzeń wypłacanych w związku z wykonywaniem ponadplanowych zadań, gdyż możliwość zlecenia tych zadań będzie wynikać z łączącej strony umowy. (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 16 kwietnia 2020 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.71.2020.2.DP, wydana na podstawie analogicznych przepisów ustawy o CIT)