Art. 3. [Organizacja wewnętrzna] [4] 1. Organizacja wewnętrzna Urzędu Ochrony Państwa jest jednostopniowa. Jednostkami organizacyjnymi Urzędu Ochrony Państwa są zarządy, biura i delegatury, którymi kierują dyrektorzy.

2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze zarządzenia, szczegółowe zadania Szefa Urzędu Ochrony Państwa.

3. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, nadaje Urzędowi Ochrony Państwa statut, który powinien określać organizację Urzędu Ochrony Państwa i ustalać wykaz jednostek organizacyjnych Urzędu, a także siedziby i właściwość terytorialną delegatur.

4. Szef Urzędu Ochrony Państwa określi, w drodze zarządzeń, regulamin organizacyjny Urzędu Ochrony Państwa oraz regulaminy jednostek organizacyjnych, uwzględniając ich strukturę wewnętrzną i szczegółowe zadania.

5. Szef Urzędu Ochrony Państwa, w drodze zarządzenia, może tworzyć zespoły o charakterze stałym lub doraźnym, określając ich nazwę, skład osobowy oraz szczegółowy zakres i tryb działania.

6. Szef Urzędu Ochrony Państwa, w drodze zarządzenia, tworzy, przekształca i likwiduje ośrodki szkolenia, określając ich strukturę, zadania i szczegółowe zasady funkcjonowania.

Art. 4b. [Wytyczanie zadań UOP] 1. Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii Kolegium, wytycza corocznie kierunki działań Urzędu Ochrony Państwa.

2. W oparciu o wytyczne, o których mowa w ust. 1, Szef Urzędu Ochrony Państwa opracowuje i przedstawia do zatwierdzenia Prezesowi Rady Ministrów roczny plan działania Urzędu Ochrony Państwa.

3. Prezes Rady Ministrów w celu zapewnienia wymaganego współdziałania służb specjalnych może, po zasięgnięciu opinii Kolegium, udzielać w tym zakresie wiążących wytycznych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych - w odniesieniu do działalności Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu [5] i podporządkowanych mu jednostek wojskowych, ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości - w odniesieniu do działalności Centralnego Zarządu Zakładów Karnych, ministrowi właściwemu do spraw obrony narodowej - w odniesieniu do działalności Wojskowych Służb Informacyjnych i Żandarmerii Wojskowej oraz Szefowi Urzędu Ochrony Państwa - w odniesieniu do działalności Urzędu Ochrony Państwa.

Art. 5. [6] (skreślony).

Art. 5a. [Projektowanie aktów prawnych] 1. Szef Urzędu Ochrony Państwa, w zakresie swojej właściwości, opracowuje i przedstawia Radzie Ministrów oraz Prezesowi Rady Ministrów projekty aktów prawnych Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

2. Szef Urzędu Ochrony Państwa określa metody i formy wykonywania zadań przez podległe jednostki organizacyjne, w zakresie nie objętym innymi przepisami wydanymi na podstawie ustawy.

3. [7] Szef Urzędu Ochrony Państwa może, w drodze zarządzenia, powoływać kolegialne organy doradcze i opiniodawcze, określając ich nazwę, skład osobowy oraz szczegółowy zakres i tryb działania.

4. [8] Szef Urzędu Ochrony Państwa określi, w drodze zarządzenia, sposób i tryb wykonywania wewnętrznej kontroli w Urzędzie Ochrony Państwa, a w szczególności jednostki właściwe do prowadzenia i dokumentowania kontroli.

Art. 6a. [Korzystanie z informacji zgromadzonych przez organy i instytucje państwowe] [9] 1. Urząd Ochrony Państwa w celu realizacji ustawowych zadań może zbierać, także niejawnie, z zachowaniem ograniczeń wynikających z art. 10 ust. 1, dane osobowe, w tym również dane wskazane w art. 27 i 28 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 883, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 50, poz. 580 i Nr 116, poz. 1216 oraz z 2001 r. Nr 42, poz. 474 i Nr 49, poz. 509), a także korzystać z danych o osobie, w tym również w formie zapisu elektronicznego, uzyskanych przez organy, służby i instytucje państwowe w wyniku wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz przetwarzać je w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych, bez wiedzy i zgody osoby, której dane te dotyczą.

2. Administrator danych, o których mowa w ust. 1, jest obowiązany udostępnić dane osobowe, z zastrzeżeniem ust. 4, na podstawie imiennego upoważnienia Szefa Urzędu Ochrony Państwa lub upoważnionego funkcjonariusza, okazanego przez funkcjonariusza wraz z legitymacją służbową. Fakt udostępnienia tych danych stanowiących tajemnicę państwową podlega ochronie na podstawie ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 11, poz. 95, z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 39, poz. 462 oraz z 2001 r. Nr 22, poz. 247, Nr 27, poz. 298 i Nr 56, poz. 580).

3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór upoważnienia, o którym mowa w ust. 2, uwzględniając wyłącznie niezbędne dane upoważnionego funkcjonariusza oraz szczegółowe warunki wydawania upoważnień w imieniu Szefa Urzędu Ochrony Państwa przez jego zastępcę lub innego funkcjonariusza.

4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres, warunki i tryb przekazywania Urzędowi Ochrony Państwa informacji o osobie, uzyskanych przez inne organy uprawnione do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, w czasie wykonywania tych czynności, uwzględniając wymagania wynikające z przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Art. 7. [Uprawnienia funkcjonariuszy] 1. Funkcjonariusze, wykonując czynności, o których mowa w art. 6, mają prawo:

1) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości,

2) zatrzymywania osób w trybie i w wypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego,

3) przeszukania osób i pomieszczeń w trybie i w wypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustawach,

4) dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,

5) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i jednostki obowiązane są, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy, w zakresie obowiązujących przepisów prawa,

6) zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa.

2. Zatrzymanie osoby może być zastosowane tylko wówczas, gdy inne środki okazały się bezcelowe lub nieskuteczne.

3. Osobę zatrzymaną należy niezwłocznie poddać - w razie uzasadnionej potrzeby - badaniu lekarskiemu lub udzielić jej pierwszej pomocy medycznej.

4. Czynności wymienione w ust. 1 powinny być wykonywanie w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, wobec której zostają podjęte.

5. Na sposób prowadzenia czynności, o których mowa w ust. 1, przysługuje zażalenie do miejscowo właściwego prokuratora.

6. [10] Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób przeprowadzania czynności wymienionych w ust. 1 pkt 1, 2 i 4—6, uwzględniając dostosowany do sytuacji sposób przeprowadzania przez funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa czynności podejmowanych w ramach ustawowych uprawnień, zwłaszcza sposób ustalenia tożsamości, legitymowania i zatrzymywania osób oraz obowiązki funkcjonariuszy podczas realizacji tych czynności, a także tryb zwracania się o pomoc.

Art. 8. [Stosowanie środków przymusu bezpośredniego] 1. W razie niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom funkcjonariuszy, mogą oni stosować fizyczne, techniczne i chemiczne środki przymusu bezpośredniego, służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów.

2. W przypadkach określonych w ust. 1 mogą być stosowane jedynie środki przymusu bezpośredniego odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom.

3. [11] Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 1, oraz przypadki i sposób ich użycia, uwzględniając odpowiednie do sytuacji rodzaje fizycznych, chemicznych i technicznych środków przymusu bezpośredniego, cel, w jakim poszczególne środki mogą być użyte, ograniczenia ich użycia oraz sposób postępowania funkcjonariusza stosującego te środki, a także sposób dokumentowania przypadków ich zastosowania.

Art. 9. [Użycie broni palnej] 1. Jeżeli środki przymusu bezpośredniego wymienione w art. 8 ust. 1 okazały się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, funkcjonariusz ma prawo użycia broni palnej wyłącznie:

1) w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu,

2) przeciwko osobie nie podporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza albo innej osoby,

3) przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej,

4) w celu odparcia niebezpiecznego, bezpośredniego, gwałtownego zamachu na obiekty i urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, na siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości, na obiekty gospodarki lub kultury narodowej oraz na przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne państw obcych albo organizacji międzynarodowych, a także na obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną, utworzoną na podstawie odrębnych przepisów,

5) w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności człowieka,

6) w bezpośrednim pościgu za osobą, wobec której użycie broni było dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1-3 i 5, albo za osobą, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia zabójstwa, zamachu terrorystycznego, uprowadzenia osoby w celu wymuszenia okupu lub określonego zachowania, rozboju, kradzieży rozbójniczej, wymuszenia rozbójniczego, umyślnego ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia lub umyślnego sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego dla życia albo zdrowia,

7) w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 6, jeśli schroniła się ona w miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności towarzyszących wynika, że może użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu,

8) w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój ochraniający osoby, dokumenty zawierające wiadomości stanowiące tajemnicę państwową, pieniądze albo inne przedmioty wartościowe,

9) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeśli:

a) ucieczka osoby pozbawionej wolności stwarza zagrożenie dla życia albo zdrowia ludzkiego,

b) istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba pozbawiona wolności może użyć broni palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego narzędzia,

c) pozbawienie wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem popełnienia przestępstw, o których mowa w pkt 6.

2. Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.

3. [12] Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, dostosowane do sytuacji, warunki i sposób postępowania przy użyciu broni palnej, uwzględniając ograniczenia w zakresie użycia broni palnej, a także sposób dokumentowania przypadków użycia broni palnej.

Art. 10. [Kontrola korespondencji i tajne uzyskiwanie informacji] 1. Przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych, w zakresie nie objętym przepisami Kodeksu postępowania karnego, podejmowanych przez Urząd Ochrony Państwa w celu realizacji zadań określonych w art. 1 ust. 2 pkt 1-5, a także w celu zapobieżenia lub wykrycia przestępstw ściganych na mocy umów i porozumień międzynarodowych, Szef Urzędu Ochrony Państwa, po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, może zarządzić na czas określony kontrolę korespondencji, a także stosowanie środków technicznych, umożliwiających uzyskiwanie w sposób tajny informacji oraz utrwalanie dowodów. Szef Urzędu Ochrony Państwa bieżąco informuje Prokuratora Generalnego o wynikach przeprowadzanych czynności.

1a. Obowiązek uzyskiwania zgody Prokuratora Generalnego nie dotyczy:

1) uzyskania informacji w postaci danych identyfikacyjnych abonenta oraz danych dotyczących faktu, okoliczności i rodzaju połączenia, prób uzyskania połączenia między określonymi zakończeniami sieci telekomunikacyjnej,

2) identyfikacji zakończeń sieci, pomiędzy którymi wykonano połączenie.

1b. Na pisemny wniosek Szefa Urzędu Ochrony Państwa lub kierownika jednostki organizacyjnej Urzędu Ochrony Państwa operator udostępnia informacje, o których mowa w ust. 1a.

1c. Udostępnianie informacji i danych, o których mowa w ust. 1a, może następować za pomocą sieci telekomunikacyjnej.

2. W wypadkach nie cierpiących zwłoki, gdy mogłoby to spowodować utratę informacji lub zatarcie dowodów przestępstwa, Szef Urzędu Ochrony Państwa może zarządzić kontrolę korespondencji lub stosowanie środków technicznych, o których mowa w ust. 1, jednocześnie zwracając się do Prokuratora Generalnego o wyrażenie na to zgody.

3. W razie niewyrażenia przez Prokuratora Generalnego w ciągu 24 godzin zgody, o której mowa w ust. 2, Szef Urzędu Ochrony Państwa nakazuje natychmiastowe wstrzymanie kontroli korespondencji lub stosowania środków technicznych oraz zarządza protokolarne, komisyjne zniszczenie zgromadzonych w ten sposób materiałów.

4. Czynności określone w ust. 1 i 2 mogą być podjęte tylko wówczas, gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że będą nieskuteczne lub nieprzydatne do wykrycia przestępstwa, ujawnienia jego sprawców i ujawnienia oraz zabezpieczenia dowodów.

5. W przypadku potwierdzenia informacji o przestępstwie określonym w ust. 1, Szef Urzędu Ochrony Państwa przekazuje Prokuratorowi Generalnemu materiały uzyskane w wyniku czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, z wnioskiem o wszczęcie postępowania karnego.

6. Materiały uzyskane w wyniku czynności, o których mowa w ust. 1, 1a i 2, które nie stanowią informacji potwierdzających zaistnienie przestępstwa podlegają niezwłocznemu, protokolarnemu, komisyjnemu zniszczeniu.

7. [13] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeprowadzania i dokumentowania czynności, o których mowa w ust. 1, 1a oraz 2, uwzględniając sposoby kontroli korespondencji oraz rodzaje stosowanych środków technicznych umożliwiających uzyskanie w sposób niejawny informacji o zagrożeniach bezpieczeństwa państwa oraz zbieranie i utrwalanie dowodów przestępstw, tryb zarządzania tych czynności, rodzaje dokumentów sporządzanych w związku z wykonywaniem czynności, a także rodzaje informacji, które powinny zawierać te dokumenty.

Art. 10a. [Szczególne czynności operacyjno-rozpoznawcze] 1. W sprawach o przestępstwa:

1) określone w art. 122-133 [14] Kodeksu karnego,

2) nielegalnego wytwarzania, posiadania albo obrotu bronią, amunicją lub materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi oraz psychotropowymi lub materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi, mającymi charakter lub zasięg międzynarodowy, pozostającymi w związku z działalnością terrorystyczną, godzącą w bezpieczeństwo państwa,

3) przyjmowania lub wręczania korzyści majątkowej w celu podjęcia lub zaniechania czynności służbowej, którego następstwem może być zagrożenie bezpieczeństwa państwa lub jego podstaw ekonomicznych,

- czynności operacyjno-rozpoznawcze zmierzające do sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz wykrycia sprawców i uzyskania dowodów mogą polegać na dokonaniu w sposób niejawny nabycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjęciu lub wręczeniu korzyści majątkowej.

2. Szef Urzędu Ochrony Państwa może zarządzić, na czas określony, czynności wymienione w ust. 1, po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego oraz bieżąco informuje Prokuratora Generalnego o przeprowadzonych czynnościach i o ich wyniku.

3. W czasie wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1, może być stosowana kontrola korespondencji i środki techniczne na zasadach określonych w art. 10.

4. Czynności określone w ust. 1 nie mogą polegać na kierowaniu działaniami wyczerpującymi znamiona czynu zabronionego prawem. W odniesieniu do czynów dotyczących przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej nie mogą również polegać na nakłanianiu do udzielania lub przyjęcia takiej korzyści.

5. Przepisy art. 10 ust. 2-6 stosuje się odpowiednio.

6. [15] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeprowadzania i dokumentowania czynności, o których mowa w ust. 1, uwzględniając formy, w jakich może następować nabycie lub przejęcie przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie jest zabronione lub obrót nimi jest zabroniony, a także sposób przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej, sposób postępowania z przejętymi przedmiotami, a także rodzaje dokumentów sporządzanych w związku z wykonywaniem czynności i rodzaje informacji, które powinny zawierać te dokumenty.

Art. 10b. [Kontrolowane przemieszczanie przedmiotów przestępstwa] 1. Przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych w celu udokumentowania przestępstw określonych w art. 1 ust. 2 pkt 2-4 albo w celu ustalenia tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach lub przejęcia przedmiotów przestępstwa Szef Urzędu Ochrony Państwa może przed wszczęciem postępowania karnego zarządzić niejawne nadzorowanie przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, jeżeli nie stworzy to zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego.

2. O wydanym w trybie ust. 1 zarządzeniu należy niezwłocznie poinformować Prokuratora Generalnego, którego także informuje się o przebiegu i wynikach podjętych czynności. Prokurator Generalny może nakazać zaniechanie tych czynności.

3. Stosownie do zarządzenia, o którym mowa w ust. 1, organy i instytucje państwowe są obowiązane dopuścić do dalszego przewozu przesyłki zawierające przedmioty przestępstwa w stanie nienaruszonym lub po ich usunięciu, albo zastąpieniu w całości lub w części.

4. [16] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób przeprowadzania i dokumentowania czynności, o których mowa w ust. 1, wskazując, w jakich formach następować będzie niejawne nadzorowanie przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, rodzaje dokumentów sporządzanych w związku z wykonywaniem czynności oraz rodzaje informacji, które powinny być zawarte w tych dokumentach.

Art. 16a. [Postępowanie kwalifikacyjne] [18] 1. Przyjęcie kandydata do służby w Urzędzie Ochrony Państwa następuje po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego, na które składa się:

1) przyjęcie podania o przyjęcie do służby, kwestionariusza osobowego, a także dokumentów stwierdzających wymagane wykształcenie i kwalifikacje zawodowe, w tym specjalistyczne, oraz zawierających dane o uprzednim zatrudnieniu,

2) przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej,

3) postępowanie sprawdzające określone w przepisach o ochronie informacji niejawnych,

4) ustalenie zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Urzędzie Ochrony Państwa.

2. W stosunku do kandydata ubiegającego się o przyjęcie do służby w Urzędzie Ochrony Państwa na stanowisko wymagające szczególnych umiejętności lub predyspozycji postępowanie kwalifikacyjne może być rozszerzone o czynności mające na celu sprawdzenie przydatności kandydata do służby na takim stanowisku, w tym przeprowadzenie badania psychofizjologicznego.

3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór kwestionariusza osobowego oraz szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego wobec kandydatów do służby w Urzędzie Ochrony Państwa, określając czynności niezbędne do podjęcia decyzji dotyczącej osoby ubiegającej się o przyjęcie do służby w Urzędzie Ochrony Państwa.

Art. 18. [Mianowanie funkcjonariusza] 1. Stosunek służbowy funkcjonariusza powstaje w drodze mianowania na podstawie dobrowolnego zgłoszenia się do służby.

2. Początek służby liczy się od dnia określonego w rozkazie o mianowaniu funkcjonariusza.

3. Mianowanie może nastąpić po odbyciu zasadniczej służby wojskowej albo po przeniesieniu do rezerwy.

4. Warunku określonego w ust. 3 nie stosuje się do kobiet, a także do osób rozpoczynających naukę lub przeszkolenie zawodowe w szkołach resortu spraw wewnętrznych.

5. [19] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór legitymacji służbowej i innych dokumentów funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa, organy właściwe do ich wydawania, wymiany i unieważniania oraz dokonywania w nich wpisów, przypadki, w których legitymacja służbowa lub inne dokumenty podlegają zwrotowi, wymianie lub unieważnieniu, a także tryb postępowania w przypadku ich utraty, jak również sposób posługiwania się legitymacją służbową oraz innymi dokumentami.

6. Szef Urzędu Ochrony Państwa określa znaki i inne dokumenty identyfikacyjne funkcjonariuszy.

Art. 21. [Czas pełnienia służby funkcjonariusza] [20] 1. Czas pełnienia służby funkcjonariusza jest określany wymiarem jego obowiązków, z uwzględnieniem prawa do wypoczynku.

2. Czas pełnienia służby funkcjonariusza wynosi 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym, nieprzekraczającym 3 miesięcy.

3. W zamian za czas służby w wymiarze przekraczającym normę określoną w ust. 2 funkcjonariuszowi przysługuje czas wolny od służby w tym samym wymiarze.

4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rozkład czasu służby, tryb udzielania czasu wolnego w zamian za służbę w wymiarze przekraczającym 40 godzin tygodniowo, uwzględniając potrzebę zapewnienia niezakłóconego toku służby.

Art. 22. [Warunki bezpieczeństwa i higieny służby] [21] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, warunki bezpieczeństwa i higieny służby oraz zakres, w jakim mają do tych warunków zastosowanie przepisy działu X Kodeksu pracy, uwzględniając szczególny charakter służby, zagrożenia występujące na niektórych stanowiskach służbowych lub podczas wykonywania niektórych zadań służbowych oraz obowiązki spoczywające na funkcjonariuszach oraz ich przełożonych w zakresie zapobiegania ewentualnym zagrożeniom dla życia lub zdrowia, a ponadto w zakresie dotyczącym stanowisk służbowych nieobjętych specyfiką służby w Urzędzie Ochrony Państwa, uwzględniając przepisy prawa mające zastosowanie do tych stanowisk.

Art. 23. [Opiniowanie służbowe funkcjonariusza] 1. Funkcjonariusz podlega okresowemu opiniowaniu służbowemu.

2. Funkcjonariusza zapoznaje się z opinią służbową w ciągu 14 dni od jej sporządzenia; może on w terminie 14 dni od zapoznania się z opinią wnieść odwołanie do wyższego przełożonego.

3. [22] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza opinii służbowej, szczegółowe zasady i tryb opiniowania funkcjonariuszy, uwzględniając przesłanki opiniowania i jego częstotliwości, kryteria brane pod uwagę przy opiniowaniu i skalę ocen, właściwość przełożonych w zakresie wydawania opinii, tryb zapoznawania funkcjonariuszy z opinią służbową oraz tryb wnoszenia i rozpatrywania odwołań od opinii.

Art. 25. [Zmiana stanowiska, oddelegowanie do pracy poza UOP] 1. Funkcjonariuszowi można powierzyć pełnienie obowiązków służbowych na innym stanowisku. W takim przypadku uposażenie funkcjonariusza nie może być obniżone.

2. [23] Funkcjonariusza można oddelegować do wykonywania pracy poza Urzędem Ochrony Państwa.

2a. [24] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb oddelegowania, uprawnienia i obowiązki funkcjonariusza w czasie oddelegowania, a także zasady wypłaty uposażenia i innych świadczeń przysługujących oddelegowanemu funkcjonariuszowi, uwzględniając również tryb kierowania funkcjonariusza do wykonywania przez niego zadań służbowych poza Urzędem Ochrony Państwa, właściwość przełożonych oraz szczególne regulacje dotyczące praw i obowiązków funkcjonariusza pełniącego służbę poza Urzędem.

3. [25] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stanowiska w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, na których zatrudnia się oddelegowanych funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa, ustalając liczbę stanowisk i ich zaszeregowanie w stosunku do stawek wynagrodzenia zasadniczego pracowników Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Art. 34. [Świadectwo służby i opinia o służbie] 1. Funkcjonariusz zwolniony ze służby otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby oraz na swój wniosek opinię o służbie.

2. Funkcjonariusz może żądać sprostowania świadectwa służby oraz odwołać się do wyższego przełożonego od opinii o służbie w terminie 7 dni od dnia otrzymania opinii.

3. [26] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza świadectwa służby, uwzględniając dane, które należy podać w świadectwie służby, oraz tryb wydawania i sprostowania świadectwa służby, uwzględniając właściwość przełożonych w tych sprawach.

Art. 38a. [Szkolenie zawodowe funkcjonariuszy] [27] 1. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb szkolenia zawodowego funkcjonariuszy, uwzględniając zakres tematyczny szkolenia i zróżnicowany sposób składania egzaminów na pierwszy stopień podoficera, chorążego lub oficera przed komisjami egzaminacyjnymi.

2. Szef Urzędu Ochrony Państwa, w drodze zarządzenia, powołuje komisje egzaminacyjne, o których mowa w ust. 1, określając ich skład osobowy, a także ustala terminy egzaminów, określa wzór zaświadczenia o zdaniu egzaminu oraz sposób wynagradzania członków komisji.

Art. 45. [Delegacja] [28] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór wniosku o mianowanie na stopień oraz wzór aktu mianowania na stopień, a także szczegółowe zasady i tryb mianowania funkcjonariuszy na stopnie, ustalając sposób postępowania z wnioskiem o mianowanie na stopień i terminy nominacji na stopnie.

Art. 57. [Bezpłatne umundurowanie] [31] 1. Funkcjonariusz otrzymuje nieodpłatnie umundurowanie.

2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość i warunki przyznawania funkcjonariuszom równoważnika pieniężnego w zamian za umundurowanie, uwzględniając przysługujące rodzaje umundurowania, jego ilość i okresy używalności, a także okres pełnienia służby w danym roku kalendarzowym.

Art. 57a. [Odznaki, umundurowanie] 1. Prezes Rady Ministrów, na wniosek Szefa Urzędu Ochrony Państwa, ustanawia odznaki oraz określa zasady i sposób noszenia medali i odznak.

2. [32] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzory, barwy i normy umundurowania funkcjonariuszy, kryteria i tryb jego przydziału, z uwzględnieniem korpusów funkcjonariuszy, ilości, rodzajów i okresów używalności składników umundurowania przysługujących funkcjonariuszom, a także określi okoliczności i sposób noszenia umundurowania, z uwzględnieniem sposobu noszenia na nim medali i odznak.

Art. 58. [Wyposażenie i uzbrojenie] 1. Funkcjonariusze otrzymują uzbrojenie i wyposażenie niezbędne do wykonywania czynności służbowych.

2. [33] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, normy wyposażenia i uzbrojenia, szczegółowe zasady jego przyznawania i użytkowania, przypadki otrzymywania i wysokość równoważnika pieniężnego w zamian za niektóre przedmioty tego wyposażenia, uwzględniając okresy używalności tych przedmiotów, terminy ich wydawania lub wypłacania równoważnika pieniężnego.

Art. 59. [Wyżywienie] [34] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których funkcjonariusz otrzymuje wyżywienie lub równoważnik pieniężny w zamian za wyżywienie, uwzględniając normy wyżywienia i określając wysokość tego równoważnika pieniężnego, a także przypadki wypłacania funkcjonariuszom równoważnika pieniężnego na utrzymanie, wyżywienie i opiekę weterynaryjną nad psem służbowym oraz wysokość tego równoważnika.

Art. 60. [Prawo przejazdu na koszt UOP] 1. [35] Funkcjonariuszowi i członkom jego rodziny przysługuje prawo przejazdu na koszt Urzędu Ochrony Państwa środkami publicznego transportu zbiorowego raz w roku do jednej z obranych przez siebie miejscowości w kraju i z powrotem.

2. [36] W razie niewykorzystania przysługującego przejazdu, osoba uprawniona otrzymuje zryczałtowany równoważnik pieniężny.

3. Zwrot kosztów przejazdu lub zryczałtowany równoważnik pieniężny, o których mowa w ust. 1 i 2, nie przysługują funkcjonariuszowi w roku kalendarzowym, w którym wykupiono uprawnienia do bezpłatnych przejazdów państwowymi środkami komunikacji, na podstawie odrębnych przepisów.

4. [37] Osobom, o których mowa w ust. 1, mogą być przyznane także inne świadczenia socjalno-bytowe.

5. [38] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj, zakres i sposób ustalania wysokości świadczeń socjalno-bytowych, o których mowa w ust. 4, a także warunki korzystania przez funkcjonariuszy z tych świadczeń.

6. [39] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania wysokości świadczenia, o którym mowa w ust. 2, szczegółowe zasady korzystania przez funkcjonariuszy z uprawnień, o których mowa w ust. 1—3, oraz dokumenty, na podstawie których następuje realizacja tych uprawnień.

Art. 68. [Delegacja] 1. [40] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, przebieg służby funkcjonariuszy, uwzględniając szczegółowe zasady i tryb nawiązania i rozwiązania stosunku służbowego, mianowania na stanowiska służbowe, przenoszenia i zwalniania z tych stanowisk.

2. Sposób pełnienia służby określa Szef Urzędu Ochrony Państwa.

Art. 70. [Odwołanie z urlopu wypoczynkowego] 1. Z ważnych względów służbowych funkcjonariusza można odwołać z urlopu wypoczynkowego, a także wstrzymać mu udzielenie urlopu w całości lub w części. Termin urlopu może być także przesunięty na wniosek funkcjonariusza umotywowany ważnymi względami.

2. [41] Funkcjonariuszowi odwołanemu z urlopu przysługuje zwrot kosztów przejazdu poniesionych w związku z odwołaniem, według norm ustalonych w przepisach o należnościach służbowych w przypadku przeniesienia lub delegowania, jak również zwrot innych kosztów poniesionych w związku z odwołaniem.

2a. [42] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady zwrotu kosztów przejazdu i innych kosztów poniesionych przez funkcjonariusza w związku z odwołaniem z urlopu, z zastosowaniem norm dotyczących przenoszonych lub delegowanych funkcjonariuszy, uwzględniając wymóg udokumentowania opłat dokonanych przez funkcjonariusza, a niewykorzystanych w związku z odwołaniem z urlopu, w tym również opłat poniesionych na członków rodziny, o których mowa w art. 64, jeżeli odwołanie funkcjonariusza z urlopu spowodowało również powrót tych osób.

3. Odwołanie funkcjonariusza z urlopu ze względów służbowych wymaga zgody przełożonego.

4. Funkcjonariuszowi, który nie wykorzystał urlopu w danym roku kalendarzowym, urlopu tego należy udzielić w ciągu pierwszych 3 miesięcy następnego roku.

Art. 71. [Płatny urlop dodatkowy] [43] 1. Funkcjonariuszom, którzy pełnią służbę w warunkach szczególnie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia albo osiągnęli określony wiek lub staż służby, albo gdy jest to uzasadnione szczególnymi właściwościami służby, może być przyznane prawo do płatnego urlopu dodatkowego w wymiarze do 15 dni kalendarzowych.

2. Funkcjonariuszowi można udzielić płatnego urlopu szkoleniowego.

Art. 73. [Zasady udzielania urlopów] [44] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb udzielania funkcjonariuszom urlopów, o których mowa w art. 69, 71 i 72, określając również:

1) przełożonych właściwych w sprawach urlopów,

2) sposób postępowania w przypadku odwołania z urlopu,

3) wymiar urlopu zależnego od szkodliwych lub uciążliwych warunków służby albo uzasadnionego szczególnymi właściwościami służby, rodzaje stanowisk, na których służba pełniona jest w takich warunkach lub ma takie właściwości, a także wiek lub staż służby uprawniające do urlopu dodatkowego i jego wymiar,

4) maksymalny wymiar urlopu zdrowotnego, który może być udzielony jednorazowo, oraz łącznie w ciągu roku,

5) rodzaje urlopów szkoleniowych i ich wymiar,

6) przypadki uzasadniające udzielenie funkcjonariuszowi urlopu okolicznościowego lub bezpłatnego albo zwolnienia od służby i ich wymiar,

7) sposób obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Art. 76. [Członkowie rodziny] Członkami rodziny funkcjonariusza, których uwzględnia się przy przydziale lokalu mieszkalnego, są pozostający z funkcjonariuszem we wspólnym gospodarstwie domowym:

1) małżonek,

2) [45] dzieci funkcjonariusza lub jego małżonka, własne, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, pozostające na ich utrzymaniu do czasu ukończenia 18 roku życia, a w razie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów w szkole wyższej — do czasu ukończenia nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 25 roku życia, chyba że przed osiągnięciem takiego wieku orzeczono o ich całkowitej niezdolności do pracy,

3) rodzice funkcjonariusza i jego małżonka będący na jego wyłącznym utrzymaniu lub jeżeli ze względu na wiek albo inwalidztwo, albo inne okoliczności są niezdolni do wykonywania zatrudnienia; za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Art. 78. [Równoważnik pieniężny za remont lokalu] 1. Funkcjonariuszowi przysługuje równoważnik pieniężny za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych.

2. [46] (skreślony).

Art. 79. [Równoważnik pieniężny za lokal] 1. Funkcjonariuszowi przysługuje równoważnik pieniężny, jeżeli on sam lub członkowie jego rodziny nie posiadają lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej.

2. [47] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania, wysokość oraz szczegółowe zasady przyznawania i zwracania równoważników pieniężnych, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 78, uwzględniając sposób obliczania ich wysokości, przypadki, w których świadczenia te są przyznawane funkcjonariuszom, oraz przypadki, w których podlegają zwrotowi.

Art. 81. [Pomoc finansowa na uzyskanie lokalu] 1. Funkcjonariuszowi, który nie otrzymał lokalu mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale, przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość.

2. [48] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania oraz szczegółowe zasady przyznawania i zwracania pomocy finansowej, o której mowa w ust. 1, uwzględniając zwłaszcza przypadki, w których pomoc ta jest przyznawana lub podlega zwrotowi, jak również sposób obliczania wysokości przyznawanej pomocy finansowej lub orzekanej do zwrotu, a także rodzaje dokumentów wymaganych przy ubieganiu się o przyznanie tej pomocy.

Art. 83. [Lokal dla funkcjonariusza przeniesionego do innej miejscowości] 1. Funkcjonariuszowi przeniesionemu do służby w innej miejscowości, który w poprzednim miejscu pełnienia służby posiada lokal mieszkalny, dom jednorodzinny lub dom mieszkalno-pensjonatowy, może być przydzielony lokal mieszkalny na podstawie decyzji administracyjnej w nowym miejscu pełnienia służby, jeżeli:

1) zwolni zajmowany lokal mieszkalny lub dom,

2) zwróci pomoc finansową przyznaną:

a) na wkład mieszkaniowy lub wkład budowlany w wysokości zwaloryzowanej przez spółdzielnię,

b) na spłatę innych należności - w wysokości przyznanej.

2. Funkcjonariuszowi, który skorzystał z pomocy finansowej, może być przydzielony lokal mieszkalny na podstawie decyzji administracyjnej, jeżeli zwolni zajmowany lokal mieszkalny lub dom, o którym mowa w ust. 1, oraz zwróci pomoc finansową na zasadach określonych w tym przepisie.

3. [49] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania oraz szczegółowe zasady przydziału lokali mieszkalnych w nowym miejscu pełnienia służby, zwracania uzyskanej pomocy finansowej oraz zwalniania lokali mieszkalnych lub domów, w przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, uwzględniając przesłanki uzasadniające przydział lokalu mieszkalnego w nowym miejscu pełnienia służby, terminy zwrotu udzielonej funkcjonariuszowi pomocy finansowej i zwolnienia zajmowanego lokalu mieszkalnego lub domu oraz określając dokumenty wymagane od funkcjonariusza ubiegającego się o przydział lokalu mieszkalnego w trybie tego rozporządzenia, a także zakres stosowania do tego przydziału przepisów wydanych na podstawie art. 84 ust. 1.

4. Funkcjonariuszowi przeniesionemu do służby w innej miejscowości, który w poprzednim miejscu pełnienia służby nie zwolnił zajmowanego lokalu mieszkalnego lub domu, o którym mowa w ust. 1, można przydzielić tymczasową kwaterę według przysługujących mu norm, bez uwzględnienia zamieszkałych z nim członków rodziny.

5. Funkcjonariusz delegowany do czasowego pełnienia służby w innej miejscowości otrzymuje tymczasową kwaterę. Koszt zakwaterowania pokrywa się ze środków Urzędu Ochrony Państwa.

Art. 84. [Szczegółowe zasady przydziału i opróżniania lokali] [50] 1. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania oraz szczegółowe zasady przydziału, opróżniania i gospodarowania lokalami mieszkalnymi oraz tymczasowymi kwaterami przeznaczonymi dla funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa, a także normy ich zaludnienia, uwzględniając sposób przydziału lokali mieszkalnych i tymczasowych kwater, ich wielkość z uwzględnieniem uprawnień funkcjonariusza oraz członków jego rodziny, a także przesłanki wydania decyzji o opróżnieniu lokalu lub tymczasowej kwatery.

2. Przydział i opróżnienie lokali mieszkalnych i tymczasowych kwater oraz załatwienie spraw, o których mowa w art. 78, 79 ust. 1 oraz w art. 81 ust. 1, następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Art. 88. [Uposażenie zasadnicze] [51] 1. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, grupy zaszeregowania i stawki uposażenia zasadniczego funkcjonariuszy w tych grupach oraz wzrost uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat, ustalając ponadto stopień etatowy stanowiska Szefa Urzędu Ochrony Państwa i zaszeregowanie tego stanowiska do grupy uposażenia.

2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze zarządzenia, stanowiska służbowe i stopnie etatowe stanowiące tajemnicę państwową, uwzględniając zaszeregowanie tych stanowisk do grup uposażenia i przypisanych im stopni etatowych.

Art. 89. [Wysługa lat] [52] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb zaliczania okresów służby, pracy i innych okresów do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego, uwzględniając okresy innej służby traktowane jako równorzędne ze służbą w Urzędzie Ochrony Państwa, okresy zatrudnienia i inne okresy, które na podstawie odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Art. 91. [Dodatki do uposażenia] 1. Funkcjonariusze otrzymują następujące dodatki do uposażenia:

1) dodatek za stopień,

2) dodatek służbowy,

3) dodatki uzasadnione szczególnymi właściwościami, kwalifikacjami, warunkami albo miejscem pełnienia służby,

4) (skreślony).

2. Dodatkami do uposażenia o charakterze stałym są dodatki ustalone w stawkach miesięcznych.

3. [53] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość dodatków, o których mowa w ust. 1, zasady ich przyznawania i obniżania, sposób wypłaty oraz rodzaje dodatków uzasadnionych szczególnymi właściwościami, kwalifikacjami, warunkami albo miejscem pełnienia służby, uwzględniając maksymalną wysokość tych dodatków i biorąc pod uwagę przesłanki ich przyznawania.

Art. 97. [Nagrody roczne, uznaniowe i zapomogi] [54] 1. Funkcjonariuszowi w każdym roku kalendarzowym przysługuje nagroda roczna oraz mogą być przyznawane nagrody uznaniowe i zapomogi.

2. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość, warunki i tryb przyznawania nagród i zapomóg, uwzględniając podstawę ustalania wysokości nagród, przesłanki mające wpływ na przyznanie, obniżenie lub nieprzyznanie nagród oraz przyznawanie zapomóg, a także właściwość przełożonych w tych sprawach.

3. Szef Urzędu Ochrony Państwa określa, w drodze zarządzenia, wysokość funduszu na nagrody i zapomogi, ustalając jednocześnie wysokość środków finansowych przeznaczonych na nagrody roczne, nagrody uznaniowe i zapomogi.

Art. 98. [Nagrody jubileuszowe] 1. Funkcjonariuszowi przysługują nagrody jubileuszowe w wysokości:

miesięcznego uposażenia zasadniczego, wraz z dodatkami o charakterze stałym.

2. [55] Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, okresy wliczane do okresu służby, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, oraz zasady jej obliczania i wypłacania, uwzględniając zakończone okresy służby lub pracy przed rozpoczęciem służby w Urzędzie Ochrony Państwa, a także inne okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do nagrody jubileuszowej oraz sposób obliczania tej nagrody i jej wypłacania.