(1)

W 2021 r. Komitet Ministrów Rady Europy ustanowił Komitet ds. Sztucznej Inteligencji (CAI) na lata 2022-2024, którego zadaniem jest przygotowanie międzynarodowego procesu negocjacji w celu uzgodnienia ram prawnych dotyczących opracowywania, projektowania i stosowania sztucznej inteligencji (AI) opartych na standardach Rady Europy w zakresie praw człowieka, demokracji i praworządności oraz sprzyjających innowacjom.

(2)

30 czerwca 2022 r. Komitet Ministrów Rady Europy polecił CAI, aby szybko opracował prawnie wiążący instrument o charakterze przekrojowym - konwencję albo konwencję ramową - dotyczący AI, oparty na standardach Rady Europy w zakresie praw człowieka, demokracji i praworządności, zgodny z jego zakresem zadań, skoncentrowany na ogólnych wspólnych zasadach, sprzyjający innowacjom i otwarty na udział państw niebędących członkami, przy jednoczesnym uwzględnieniu innych odpowiednich obowiązujących lub będących w trakcie opracowywania międzynarodowych ram prawnych.

(3)

Następnie przewodniczący CAI przedstawił wstępny projekt konwencji lub konwencji ramowej Rady Europy w sprawie sztucznej inteligencji, praw człowieka, demokracji i praworządności (zwanej dalej "konwencją"). Ten wstępny projekt zawiera: postanowienia dotyczące celu i przedmiotu, zakresu stosowania, definicji, podstawowych zasad, w tym gwarancji proceduralnych i praw mających zastosowanie do wszystkich systemów sztucznej inteligencji, niezależnie od ich poziomu ryzyka, postanowienia dotyczące dodatkowych środków dla systemów sztucznej inteligencji w sektorze publicznym oraz dla systemów sztucznej inteligencji stwarzających "niedopuszczalne" i "znaczne" ryzyko oraz postanowienia dotyczące mechanizmu działań następczych i współpracy; postanowienia końcowe, obejmujące możliwość przystąpienia Unii do takiej konwencji; oraz dodatek, nad którym trwają prace, dotyczący metodyki oceny ryzyka i wpływu systemów sztucznej inteligencji.

(4)

Unia przyjęła wspólne przepisy, na które będą miały wpływ elementy rozważane w odniesieniu do konwencji. Elementy te uwzględniają w szczególności kompleksowy zbiór przepisów w obszarze jednolitego rynku produktów (1) i usług (2), w odniesieniu do których mogą być wykorzystywane systemy sztucznej inteligencji, a także prawo wtórne Unii (3) wdrażające postanowienia Karty praw podstawowych UE (4), zważywszy na fakt, że opracowywanie i stosowanie niektórych systemów sztucznej inteligencji może w pewnych okolicznościach niekorzystnie wpłynąć na te prawa.

(5)

Ponadto w dniu 21 kwietnia 2021 r. Komisja przedstawiła wniosek ustawodawczy dotyczący rozporządzenia ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące AI, który jest obecnie przedmiotem negocjacji prowadzonych przez Parlament Europejski i Radę. Konwencja w znacznym stopniu pokrywa się w swoim zakresie ze wspomnianym wnioskiem ustawodawczym, ponieważ celem obu instrumentów jest ustanowienie przepisów mających zastosowanie do projektowania, opracowywania i stosowania systemów sztucznej inteligencji, dostarczanych i wykorzystywanych przez podmioty publiczne lub prywatne.

(6)

W związku z tym zawarcie konwencji może wpłynąć na istniejące i przewidywalne przyszłe wspólne przepisy unijne lub zmienić ich zakres w rozumieniu art. 3 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

(7)

Należy podjąć negocjacje prowadzące do zawarcia konwencji w odniesieniu do kwestii będących przedmiotem wyłącznej kompetencji Unii, w celu ochrony integralności prawa Unii oraz zapewnienia spójności przepisów prawa międzynarodowego i prawa Unii.

(8)

Możliwe jest, że konwencja ustanowi - zwłaszcza w świetle prac już przeprowadzonych w tym obszarze przez Radę Europy - wysokie międzynarodowe standardy regulacji w zakresie sztucznej inteligencji mającej wpływ na prawa człowieka, funkcjonowanie demokracji i przestrzeganie praworządności.

(9)

Niniejsza decyzja powinna pozostawać bez uszczerbku dla udziału państw członkowskich w negocjacjach dotyczących konwencji oraz dla wszelkich późniejszych decyzji państw członkowskich o jej zawarciu, podpisaniu lub ratyfikowaniu lub uczestnictwa państw członkowskich w negocjacjach dotyczących przystąpienia Unii do konwencji.

(10)

Zgodnie z art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego państwa członkowskiego. Przy wdrażaniu konwencji do państw członkowskich należy określenie, zgodnie z art. 216 ust. 2 TFUE, ich podstawowych interesów bezpieczeństwa i podjęcie środków zmierzających do zagwarantowania bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego; nie mogą one jednak powodować niemożności stosowania prawa Unii ani zwolnienia państw członkowskich z konieczności przestrzegania tego prawa.

(11)

Wszystkie państwa członkowskie są również członkami Rady Europy. Ze względu na tę szczególną sytuację państwa członkowskie uczestniczące w negocjacjach dotyczących konwencji powinny, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy, o której mowa w art. 4 ust. 3 TUE, z pełnym wzajemnym poszanowaniem, udzielać wsparcia negocjatorowi Unii w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów.

(12)

Zgodnie z art. 42 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 (5) skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który wydał opinię 13 października 2022 r. (6),