(1)

Jak podkreślono w planach prac dotyczących korytarza śródziemnomorskiego, projekt transgraniczny Lyon-Turyn („projekt”) odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu funkcjonowania tego korytarza, stanowiąc interoperacyjne i skuteczne połączenie przez Alpy, między Francją a Włochami, w zakresie kolejowego transportu towarów i osób.

(2)

Dekarbonizacja transportu, która ma polegać na stworzeniu warunków dla ambitnego przesunięcia międzygałęziowego transportu dalekobieżnego towarów i osób na rzecz energooszczędnych rodzajów transportu, jest jednym z kluczowych celów polityki Unii i jest zgodna z unijnymi celami w zakresie przeciwdziałania zmianie klimatu.

(3)

W tym kontekście wspieranie kolejowego transportu towarów i osób stanowi wyraźny priorytet unijnej polityki transportowej, jak określono w strategii na rzecz inteligentnej i zrównoważonej mobilności (2), a także jest wieloletnim priorytetem w kontekście rozwoju sieci TEN-T.

(4)

Dzięki ukończeniu budowy linii kolejowej Lyon-Turyn śródziemnomorski europejski korytarz transportowy i jego transalpejski odcinek transgraniczny uzyskają nowoczesną, bezpieczną i energooszczędną infrastrukturę transportu kolejowego, co przyczyni się do przesunięcia międzygałęziowego.

(5)

Połączenie transgraniczne Lyon-Turyn wymieniono w części III załącznika do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1153 jako wstępnie zidentyfikowane połączenie transgraniczne w śródziemnomorskim europejskim korytarzu transportowym, które kwalifikuje się do finansowania unijnego w ramach instrumentu „Łącząc Europę” (3).

(6)

Regulacje dotyczące projektu i jego plan zostały określone w trzech umowach dwustronnych i jednym protokole dodatkowym między Francją a Włochami (4) w uzgodnionych ramach politycznych, prawnych i finansowych. W dniu 4 sierpnia 2023 r. podpisano kolejną umowę dwustronną w sprawie transgranicznego transferu materiałów na potrzeby budowy projektu.

(7)

W planie prac dotyczącym korytarza śródziemnomorskiego podkreślono konieczność ukończenia projektu w całości, co obejmuje transgraniczny tunel bazowy oraz linie dostępowe między wstępnie określonymi węzłami miejskimi Lyon i Turyn.

(8)

Wszystkie odcinki projektu mają zasadnicze znaczenie dla dobrego funkcjonowania śródziemnomorskiego europejskiego korytarza transportowego. Zostaną one zaplanowane zgodnie z normami określonymi w art. 16 i 18 rozporządzenia (UE) 2024/1679.

(9)

Projekt stanowi skomplikowaną, długoterminową inwestycję transgraniczną obejmującą Francję, Włochy oraz sąsiadujące regiony Owernia-Rodan-Alpy i Piemont. Przyniesie również korzyści innym państwom członkowskim dzięki nowoczesnemu połączeniu przez Alpy między Francją a Włochami.

(10)

Projekt ten wiąże się z utworzeniem nowej i poprawą istniejącej infrastruktury. W celu wsparcia skoordynowanej i terminowej realizacji projektu należy przyjąć przepisy zawierające opis działań oraz harmonogram ich wdrożenia. Projekt jest długoterminowym zobowiązaniem wymagającym zaplanowania inwestycji w kilku cyklach budżetowych zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. Jego realizacja przyczyni się do osiągnięcia transgranicznych celów planu prac dotyczącego śródziemnomorskiego europejskiego korytarza transportowego, łącznie z budową linii dostępowych, które zapewnią tranzyt 24 mln ton towarów i 1,5 mln pasażerów rocznie.

(11)

Francja i Włochy przeprowadziły już szereg działań, takich jak prace studyjne i infrastrukturalne. Działania te obejmują trwającą budowę tunelu bazowego w obu krajach (według stanu na dzień 31 października 2024 r. wydrążono 38,6 km galerii, w tym 14,7 km tunelu bazowego), planowanie linii dostępowych na terytorium Włoch, planowanie modernizacji konwencjonalnej linii kolejowej Ambérieu-Saint-Jean-de-Maurienne od 2027 r. z wydzielonym budżetem w wysokości 700 mln EUR oraz trwającą modernizację konwencjonalnej linii kolejowej Bussoleno-Avigliana. Jeśli chodzi o nowe francuskie linie kolejowe, dekretem z dnia 13 sierpnia 2013 r. (5) uznano, że przedmiotowe prace leżą w interesie publicznym, i zatwierdzono szczegółową trajektorię linii. Badania APD (avant-projet détaillé), współfinansowane przez Komisję, Francję i francuskie władze regionalne, zostaną rozpoczęte w 2025 r.

(12)

Jasne określenie niezbędnych działań mających na celu ukończenie projektu oraz harmonogramu ich realizacji są ważne także z punktu widzenia planowania i pełnej optymalizacji dostępności funduszy unijnych, krajowych i regionalnych. Współfinansowanie unijne wywiera istotny efekt mnożnikowy na krajowy i regionalny proces decyzyjny dotyczący realizacji działań. W związku z tym należy określić pozostałe działania niezbędne do pełnej realizacji projektu, tak aby można było w maksymalnym stopniu wykorzystać zasoby unijne, zgodnie z odpowiednim planowaniem i obowiązującymi stopami współfinansowania, wraz z dostępnymi środkami finansowymi na poziomie krajowym i regionalnym. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/1153 wszystkie odcinki projektu kwalifikują się do finansowania unijnego (na poziomie maksymalnie 55 % w przypadku tunelu bazowego i 50 % w przypadku linii dostępowych). Pozostałe działania muszą wykazywać wysoki stopień integracji, jeśli chodzi o ich planowanie i realizację, oraz muszą być zgodne z kryteriami wyboru określonymi w art. 14 rozporządzenia (UE) 2021/1153. Należy zatem w pełni zoptymalizować wykorzystanie zasobów finansowych przy maksymalnym wysiłku wszystkich zaangażowanych stron.

(13)

Umowa między rządem Republiki Francuskiej a rządem Republiki Włoskiej dotycząca budowy i eksploatacji nowej linii kolejowej Lyon-Turyn (6) oraz Protokół dodatkowy określają poświadczony koszt transgranicznego tunelu bazowego oraz, po odjęciu wkładu Unii i części finansowanej z opłat za przejazd, udział w podziale kosztów: 57,9 % w przypadku Włoch i 42,1 % w przypadku Francji. Wszelkie dodatkowe koszty zostaną równo rozdzielone między Włochy i Francję. Protokół dodatkowy przewiduje również możliwość przeszacowania wartości pieniężnej i zmiany kosztów czynników produkcji dla robót budowlanych.

(14)

Za zarządzanie transgranicznym odcinkiem projektu i jego budowę odpowiedzialna jest francusko-włoska spółka Tunnel Euralpin Lyon Turin (jako podmiot dwunarodowy). Za budowę tras dojazdowych odpowiadają krajowi zarządcy infrastruktury odpowiednio we Francji i Włoszech.

(15)

W celu monitorowania postępów w realizacji projektu Francja i Włochy powinny przekazywać Komisji regularne sprawozdania dotyczące odcinków znajdujących się na ich terytoriach, a także powiadamiać ją o wszelkich odnotowanych opóźnieniach.

(16)

Zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1679 państwa członkowskie mają wprowadzić odpowiednie środki w celu rozwoju sieci bazowej do dnia 31 grudnia 2030 r. Obowiązek ten podlega ponadto warunkom określonym w art. 8 ust. 5 rozporządzenia, w którym sprecyzowano, że realizacja projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania zależy od czynników takich jak: stopień przygotowania projektu, zgodność z unijnymi i krajowymi procedurami prawnymi oraz dostępność środków finansowych, bez określania zobowiązań finansowych danego państwa członkowskiego lub Unii.

(17)

Harmonogram realizacji powinien pozostawać bez uszczerbku dla spełnienia wymogów zawartych w prawie międzynarodowym i prawie Unii, w tym w przepisach o ochronie środowiska i zdrowia ludzkiego. Harmonogram ten powinien umożliwiać państwom członkowskim planowanie i pełną optymalizację dostępności finansowania, nie przesądzając o zobowiązaniach finansowych państwa członkowskiego lub Unii. W żadnym wypadku nie może on odbiegać od norm ochrony środowiska i udziału społeczeństwa przyjętych w Unii i państwie członkowskim.

(18)

Bez uszczerbku dla art. 54 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2024/1679 przed końcem 2026 r. należy rozpocząć przegląd niniejszej decyzji, aby dokładnie odzwierciedlić stan planowania i realizacji działań wymienionych w art. 2.

(19)

Francja i Włochy zatwierdziły środki przewidziane w niniejszej decyzji.

(20)

Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią komitetu ustanowionego w art. 61 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1679,