Postępowanie z należnościami cywilnoprawnymi oraz niepodatkowymi należnościami budżetowymi o charakterze publicznoprawnym po zmianach

Zasady postępowania w jednostkach sektora finansów publicznych z należnościami cywilnoprawnymi uregulowane są przepisami ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp) - dział I, rozdział 5. Zasady gospodarowania środkami publicznymi. W sektorze finansów publicznych występują dwa rodzaje należności:

• publicznoprawne, do których należą m.in. podatki, opłaty (powstają wprost z przepisów ustaw),
• cywilnoprawne (powstają m.in. w wyniku zawartych umów cywilnoprawnych).

W rozumieniu potocznym, należności są to wynikłe z przeszłych zdarzeń uprawnienia podmiotu do otrzymania określonego świadczenia pieniężnego lub rzeczowego od innych podmiotów. Są one wynikiem działalności jednostki sektora finansów publicznych.

Należności cywilnoprawne

Przepisy ustawy o finansach publicznych nie definiują pojęcia należności cywilnoprawnych. Należy przyjąć, że są to należności wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, takich jak umowy cywilnoprawne, kreujące należności, i zobowiązania cywilnoprawne. Do należności takich należą m.in.:

• opłaty za użytkowanie wieczyste gruntu,
• czynsze dzierżawne,
• opłaty za najem lokalu,
• inne czynsze, należności z faktur za towar czy usługi (np. z tytułu opłat za wodę, energię, media) oraz pozostałe wynikające z umów cywilnoprawnych.

Dochodzenie i egzekwowanie takich należności pozostaje w sferze regulacji ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: k.c.) i ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego.

Sposób postępowania z należnościami cywilnoprawnymi obejmuje:

1.  możliwość umarzania ich w całości albo w części (pozbawienie jednostki sektora finansów publicznych faktycznego dochodu),
2.  odroczenie lub rozłożenie na raty spłaty takich zobowiązań (przesunięcie zapłaty w czasie).

Istotną cechą powstania należności cywilnoprawnych jest które wynika ze stosunku cywilnoprawnego. Te dwie strony zobowiązania to którym w tym wypadku są jednostka sektora finansów publicznych oraz którym jest inny podmiot. Zobowiązanie takie powoduje powstanie należności cywilnoprawnej. W odniesieniu do finansów publicznych należność przybiera formę świadczenia pieniężnego, którego powstanie, zapłata czy umorzenie rodzi określone skutki finansowe i księgowe.