Zakaz zgromadzenia. Termin rozpatrzenia skargi przez sąd

Sąd może rozpoznać odwołanie od zarządzenia zakazującego zgromadzenia po upływie terminu, w którym zgromadzenie miało się odbyć. Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego, która zapadła 28 marca 2018 r. (sygn. akt III SZP 1/18).

Sąd Najwyższy w składzie siedmioosobowym rozpoznawał w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych następujące zagadnienia prawne: „1. czy organ gminy jest uprawniony do wniesienia odwołania od zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzenia wydanego w trybie art. 26b ust. 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. - Prawo o zgromadzeniach (…), a także czy przysługuje mu status strony w postępowaniu toczącym się na skutek odwołania organizatora zgromadzenia od takiego zarządzenia? 2. czy po upływie terminu zgromadzenia zbędne staje się rozpoznanie odwołania od zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzenia wydanego w trybie art. 26b ust. 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. - Prawo o zgromadzeniach (...)?” W odpowiedzi na ww. pytania prawne Sąd Najwyższy w składzie siedmioosobowym podjął uchwałę o następującej treści: „I. Organ gminy jest uprawniony do wniesienia odwołania od zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzenia wydanego w trybie art. 26b ust. 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach (…), a także jest stroną w postępowaniu toczącym się na skutek odwołania organizatora zgromadzenia od takiego zarządzenia; II. po upływie terminu zgromadzenia nie staje się zbędne rozpoznanie odwołania od zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzenia wydanego w trybie art. 26b ust. 4 ustawy - Prawo o zgromadzeniach”. Pogląd zaprezentowany w uchwale powiększonego składu Sądu Najwyższego oznacza więc w pierwszej kolejności, że organ gminy (wójt/burmistrz/prezydent miasta), który wbrew obowiązkowi nałożonemu przez art. 26b ust. 3 Prawa o zgromadzeniach nie wydał decyzji o zakazie zgromadzenia, jakie miałoby się odbyć w miejscu i czasie zgromadzeń organizowanych cyklicznie, jest podmiotem legitymowanym do udziału w postępowaniu cywilnym przed sądem powszechnym w sprawie z odwołania od zarządzenia zastępczego wojewody o zakazie zgromadzenia. W szczególności taki organ może złożyć we własnym imieniu odwołanie, jak również może wziąć udział w postępowaniu sądowym, jakie zostało wszczęte przez organizatora zgromadzenia. Ponadto w uchwale stwierdzono, że mimo upływu terminu, w którym miało się odbyć zgromadzenie zakazane zarządzeniem zastępczym wojewody, rozpoznanie odwołania od tego zarządzenia nie staje się zbędne w rozumieniu art. 355 § 1 k.p.c., a to oznacza, że wskazana okoliczność nie jest przesłanką umorzenia postępowania cywilnego przez sąd. W konsekwencji sąd powszechny - o ile nie zachodzą inne przeszkody natury procesowej - powinien rozpoznać odwołanie od zarządzenia zastępczego wojewody co do istoty tego środka zaskarżenia, a następnie zakończyć sprawę wydaniem orzeczenia o charakterze merytorycznym.