Opłata przekształceniowa - co z VAT?

Opłata przekształceniowa a VAT – dotychczasowa praktyka i konieczne zmiany wynikające z orzeczenia TSUE w sprawie Wrocławia.

Zgodnie z ugruntowaną praktyką, opłata za przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności nie stanowi odpłatności za odrębną czynność opodatkowaną VAT. Kwota należna z tytułu przekształcenia prawa podlega opodatkowaniu, jako element ceny za dostawę. Implikuje to sposób rozliczania VAT (m.in. moment powstania obowiązku podatkowego). Oznacza to też, że opłata przekształceniowa nie podlega VAT w przypadku gdy pierwotne ustanowienie użytkowania wieczystego nie podlegało VAT. Wielokrotnie na takim stanowisku stawały organy podatkowe jak i sądy administracyjne. Tak też traktują opłatę samorządy. Jednakże, orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 25 lutego 2021 r. może zupełnie odwrócić praktykę a w samorządach powstało istotne ryzyko w VAT. Niestety, jest to kolejny przypadek gdy sektor musi mierzyć się z brakiem pewności prawa, zwłaszcza w podatkach.

Opłata przekształceniowa a VAT - dotychczasowa praktyka

1. Użytkowanie wieczyste jako czynność opodatkowana

W art. 7 ust. 1 pkt. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U.z 2020 r. poz. 685 ze zm., dalej: „ustawa o VAT”) określono, że przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel w tym również oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste. Zaś art. 2 pkt 6 ustawy o VAT definiuje towary jako rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zatem, od dnia wejścia w życie ustawy tj. od dnia 1 maja 2004 r. ustanowienie prawa użytkowania wieczystego zostało objęte zakresem zastosowania ustawy o VAT. Potwierdziła to uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 8 stycznia 2007 r., sygn. akt I FPS 1/06, w której NSA opowiedział się za traktowaniem ustanowienia prawa użytkowania wieczystego jako dostawy towarów. Zasadność tego kierunku wykładni potwierdził ustawodawca, wprowadzając do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT powyżej zacytowany punkt 6.