Wykonywanie budżetu samorządu – podział kompetencji

Prawidłowe zarządzanie finansami stanowi istotę działania organów samorządu, od tego zależy osiągnięcie przez daną jednostkę samorząd terytorialnego założonych celów rozwojowych. Zarządzanie finansami stanowi jeden z najważniejszych elementów zarządzania w ogóle. Przyjęta w polskim modelu samorządu terytorialnego praktyka przede wszystkim na organ wykonawczy nakłada obowiązek dbania o właściwe gospodarowanie finansowymi zasobami stanowiącymi budżet tej jednostki. Na organie wykonawczym spoczywa również odpowiedzialność za stan samorządowych finansów.

Uprawnienia organu wykonawczego w procedurze budżetowej - rozumianej jako opracowanie, uchwalenie, wykonanie i przedłożenie sprawozdania - jest zagadnieniem szczególnie ważnym w obrębie finansów jednostek samorządu terytorialnego (JST). Organ wykonawczy jednak nie działa w tym zakresie samodzielnie. Zatem istotne jest kompleksowe rozpoznanie kompetencji poszczególnych uczestników procesu wykonywania budżetu w kontekście obowiązujących przepisów.

Organ stanowiący w procesie wykonywania budżetu

Za wykonanie budżetu co do zasady odpowiada organ wykonawczy JST (odpowiednio zarząd, wójt, burmistrz, prezydent miasta). W takim rozumieniu problem dotyczący roli organu stanowiącego (odpowiednio sejmiku, rady gminy) w tym procesie może wydawać się zbędny, jednak sprawne wykonywanie budżetu w znacznym stopniu jest uzależnione od decyzji organu stanowiącego. Ważnym elementem jest tu także udzielanie zarządowi różnego rodzaju upoważnień, z której to kompetencji organ stanowiący może skorzystać lub nie.

Działania rady mające wpływ na wykonywanie budżetu można usystematyzować w ramach dwóch etapów. Etap pierwszy to uchwalenie budżetu, tj. akceptacja propozycji zarządu lub ingerencja w tę propozycję. Etap drugi to zmiany w budżecie, tj. przyjmowanie lub odrzucanie inicjatywy zarządu.

WAŻNE

Uchwalony przez organ stanowiący budżet JST ma charakter wiążący dla zarządu w zakresie ustalonych w nim kwot wydatków i rozchodów, podobnie jak określony w nim zakres zadań rzeczowych. Zatem wykonanie budżetu zależy od wytycznych, jakie rada zawrze w budżecie oraz od tego, czy obiektywnie są one możliwe do zrealizowania bez szkody dla finansów publicznych.