Umowa zlecenia w 2023 r.

Umowa zlecenia to umowa cywilnoprawna, która w codziennej działalności jednostek budżetowych odgrywa istotną rolę. Może występować jako umowa o charakterze cyklicznym i być powtarzalna, może również być zawierana z określoną osobą incydentalnie. Choć w powszechnym odbiorze jest ona postrzegana jako umowa elastyczniejsza, bo łatwiej ją zawrzeć i łatwiej rozwiązać, to jednak z punktu widzenia rozliczeń podatkowo-ubezpieczeniowych może być wyzwaniem. Sposób jej rozliczania zależy bowiem od tego, czy jest zawierana z własnym pracownikiem, czy z osobą „obcą”, czy zleceniobiorca uzyskuje inne dochody i jaką one mają wysokość. Dokonywanie jej rozliczeń może także utrudniać fakt, że od co najmniej kilku lat głośno mówi się o zamiarze wprowadzenia w tym zakresie zmian. I choć niektóre z nich faktycznie wchodzą w życie, to inne nie, co może wywoływać dezorientację nie tylko u zleceniobiorców, ale także u zleceniodawców.

Na co zwrócić uwagę, zawierając umowę zlecenia

Umowa zlecenia jest umową cywilnoprawną, która została uregulowana w przepisach ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: k.c.). Choć przepisy nie wymagają, aby była ona zawarta w określonej formie, to jednak zawarcie jej w formie pisemnej jest istotne dla celów dowodowych, co ma szczególne znaczenie w przypadku takich zleceniodawców, jakimi są jednostki budżetowe.

Choć umowa zlecenia jest co do zasady elastyczną formą współpracy, to jednak w związku z jej zawieraniem często pojawiają się problemy. Najczęściej mają one związek z tym, że funkcjonuje ona na pograniczu prawa pracy i prawa cywilnego, a sami zleceniodawcy traktują ją niekiedy jako rozwiązanie zastępujące umowę o pracę i automatycznie stosują do zleceniobiorców takie same zasady współpracy jak do pracowników. Tymczasem w tym zakresie należy wykazać się zdwojoną czujnością, bo choć zlecenie to nie umowa o pracę, to jednak pewne regulacje związane ze stosunkiem pracy należy do niej stosować, a innych stosować nie wolno.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Umowa zlecenia jest regulowana przepisami Kodeksu cywilnego, a nie ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.). Nie oznacza to jednak, że do zleceniobiorców nie mają zastosowania żadne przepisy tej ostatniej ustawy. Zleceniodawcy muszą pamiętać o tym, że Kodeks pracy zawiera regulacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy. Jak bowiem wprost wskazano w art. 304 k.p., pracodawca jest zobowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy również osobom wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.

Z drugiej strony, podstawowe obowiązki pracownika w zakresie bhp obciążają również zleceniobiorców wykonujących pracę w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę. W szczególności są oni zobowiązani: wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, a także dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy.

Pogląd ten potwierdził Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy, który stwierdził, że obowiązek przeszkolenia zleceniobiorcy z zakresu bhp zależy od rodzaju i warunków pracy (patrz: STANOWISKO GIP).