Interpretacja indywidualna z dnia 6 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.60.2023.2.MM

Prawo do rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz do wyłącznego dokonania odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej przez jednego rodzica faktycznie sprawującego władzę rodzicielską.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 stycznia 2023 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci oraz zastosowania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej za 2022 r.

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 27 marca 2023 r. (data wpływu 28 marca 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 2021 r. – ponieważ mąż nie mieszkał z Panią i dziećmi od 2020 r. – rozliczyła Pani całą ulgę na dzieci (starszy syn urodzony (...) 2008 r., młodszy (...) 2014 r.). Sama prowadziła Pani gospodarstwo domowe, jak również opiekowała się dziećmi. Za 2020 r. rozliczyła Pani ulgę tylko na jedno dziecko, bo w 2019 r. mieszkała Pani jeszcze razem z mężem. Rozwód z mężem dostała Pani w październiku 2021 r., trwało to długo około 1,5 roku przez pandemię. Przed rozwodem kiedy mąż nie miał ustalonych kontaktów, to widywał dzieci tylko sporadycznie, przeciętnie raz w tygodniu bez weekendów, świąt, dni wolnych od nauki szkolnej. Po rozwodzie spotyka się z dziećmi w dwa weekendy w miesiącu oraz 7 godzin w tygodniu po zajęciach szkolnych tj. środa od godz. 15 do 19, czwartek od godz. 15 do 18. Były mąż posiada władzę rodzicielską ale jej nie wykonuje. Widując dzieci w dwa weekendy miesiąca (sobotę, niedzielę) nie poświęca czasu dla dzieci, aby urozmaicić im czas. Weekendy dzieci spędzają w zasadzie sami w pokoju, a starszy syn nierzadko nocuje wtedy u kolegi. Dzieci idą do byłego męża niechętnie. Nie zabiera ich nigdzie oprócz spaceru po lesie. Samo posiadanie władzy rodzicielskiej nie upoważnia go do rozliczania ulgi na dzieci. Ojciec ma tylko sporadyczne kontakty z dziećmi, płaci alimenty i na tym opiera się jego władza rodzicielska, pamięta tylko że ma prawo do dzieci natomiast już o obowiązkach względem dzieci już nie. To Pani – jako matka dzieci – pracuje co dzień od 7 do 15, opiekuje się nimi każdego dnia. Na Pani spoczywa odpowiedzialność za zapewnienie dachu nad głową, opłat związanych z wynajmem mieszkania, bieżących napraw w mieszkaniu, zapewnienie sprzętu AGD itp.; pranie, gotowanie, sprzątanie, robienie przetworów, jak i wizyt u fryzjera.

W Pani gestii pozostaje również pomoc w odrabianiu lekcji, nierzadko tłumaczenie zagadnień z matematyki, fizyki czy chemii, wyjaśnianie i tłumaczenie materiału przerabianego w szkole. Również Pani chodzi na zebrania szkolne, loguje się do elektronicznego dziennika, wyraża zgodę na wycieczki szkolne, wypełniania karty profilaktycznych badań, zapewnia wizyty u stomatologa, okulisty i ortodonty oraz diagnozy w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej (młodszy syn ma trudności w pisaniu, starszy syn potrzebuje pomocy pod kątem wyboru zawodu - doradztwo zawodowe). Obowiązki w zakresie robienia zakupów, (spożywczych, odzieżowych, artykułów szkolnych), zaspakajanie potrzeb materialnych, wycieczek szkolnych, opłat związanych z utrzymaniem domu: woda, prąd, gaz itp., zakup sprzętu typu: odkurzacz, pralka itp. należą do Pani.

W miarę możliwości finansowych zapewnia Pani dzieciom rozrywki np. kino, wyjście do muzeum, opłaca Pani dodatkowe zajęcia z robotyki oraz lekcje nauki pływania, na które osobiście zaprowadza Pani dzieci.

Dba Pani o rozwój dzieci, zaprowadza i odbiera je ze szkoły, zapewnia im rozrywki. Kiedy dzieci są chore lub mają kwarantannę, to Pani musi brać wolne w pracy lub opiekę żeby się nimi opiekować. Byłego męża nie obchodzi kiedy dzieci są chore, jak również i nauka zdalna, która zwłaszcza dla młodszego syna wymaga obecności w domu osoby dorosłej, więc w okresach kiedy nie może Pani pozwolić sobie na wolne w pracy dziećmi opiekuje się teściowa.

W ubiegłym roku starszy syn chciał jechać na obóz wakacyjny, na ten wyjazd chciała Pani przeznaczyć ulgę za 2021 r. ale były mąż stwierdził, że to jemu należy się ulga na jedno dziecko i ją sobie odliczył. Na część raty za obóz dołożyła teściowa. Dla byłego męża liczy się prawo do ulgi, a zapomina o obowiązku względem dzieci.

Również Pani dba o zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa, dzieci mogą liczyć na Pani wsparcie fizyczne jak i psychiczne. Pani dba o utrzymanie stałych kontaktów dzieci z rodziną byłego męża, jego matką i rodzeństwem oraz kuzynostwem dzieci, gdyż były mąż od czasu separacji czyli od marca 2020 r. nie zabrał własnych dzieci do babci, a kontakt z bliskimi jest bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju emocjonalnego dzieci, daje poczucie bezpieczeństwa i przynależności do rodziny.

Były mąż nie odrabia z dziećmi lekcji, nie uczestniczy w zebraniach, nie opiekuje się nimi kiedy są chore, nie wstaje w nocy kiedy dzieci źle się czują, nie chodzi do lekarzy, dentysty, okulisty, ortodonty, na szczepienia, bilanse, nie zabiera ich w miejsca, gdzie mogłyby fajnie spędzić czas: kino, lodowisko, basen itd.

Na podstawie wyroku Sądu dzieci powinny jeden tydzień ferii zimowych spędzać z nim, jednak od trzech lat dzieci spędzają ferie u Pani rodziców. Samo posiadanie władzy rodzicielskiej to za mało, trzeba ją wykonywać, a ojciec dzieci ma tylko sporadyczne kontakty i myśli wtedy tylko o swoich potrzebach, nie zaś o potrzebach dzieci. Były mąż nie zapewnia wszystkich potrzeb dzieci od potrzeb bytowych, po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne. Nie można korzystać tylko z przywileju jakim jest odliczenie od podatku, nie wypełniając praw i obowiązków.

Ojciec dzieci złożył również do Sądu wniosek o obniżanie alimentów.

W marcu 2020 r. częściowemu spaleniu uległo mieszkanie w domu w którym razem z mężem Pani mieszkała. Po tym pożarze – około miesiąca – mieszkała Pani wraz z dziećmi u swoich rodziców. Ojciec dzieci nie interesował się w tym czasie zdrowiem ani stanem psychicznym jak i emocjonalnym dzieci w obliczu przeżycia takiej traumy. Po miesiącu wynajęła Pani mieszkanie, bo na byłego męża nie mogła Pani w takiej sytuacji liczyć. Od tego momentu mieszka Pani sama z dziećmi, mimo tego iż była Pani wówczas jeszcze w związku małżeńskim, czekając na rozwód.

28 października 2021 r. odbyła się rozprawa rozwodowa, w której to Sąd przyznał miejsce zamieszkania dzieci przy matce. Od tej pory kiedy wyrok się uprawomocnił, czyli 5 listopada 2021 r., jest Pani rozwódką. Wychowuje Pani dzieci samotnie, Pani stan cywilny nie uległ zmianie po orzeczeniu rozwodu, do dnia dzisiejszego.

Opieka nad dziećmi była ustalona na podstawie orzeczenia Sądu. Kontakty ojca z dziećmi zostały ustalone następująco: pierwszy i trzeci weekend miesiąca, każdą środę po zajęciach lekcyjnych do godz. 19.00, każdy czwartek po zajęciach lekcyjnych do godz. 18.00, Święta Bożego Narodzenia w latach nieparzystych, Święta Wielkanocne w latach parzystych, pierwszy tydzień ferii zimowych, dwa tygodnie w wakacje. Obowiązki ojca to płacenie alimentów.

Uzupełnienie stanu faktycznego

W 2022 r. otrzymała Pani dochód ze stosunku pracy (w wysokości 57 898,96 zł). Były mąż otrzymuje rentę rodzinną, posiada orzeczenie o niezdolności do pracy wydane przez ZUS. Nie posiada Pani informacji, czy uzyskał inne dochody niż renta.

W stosunku do Pani dzieci nie miały zastosowania przepisy art. 30c, przepisy ustawy o podatku tonażowym oraz o aktywizacji przemysłu okrętowego.

W roku 2022 jak i latach wcześniejszych ojciec dzieci nie uczestniczył w podejmowaniu istotnych decyzji dotyczących zdrowia, nigdy nie zabrał dzieci do lekarza, stomatologa czy ortodonty. Ojciec nie sprawował faktycznej pieczy nad dziećmi ani ich majątkiem, jak również nie dbał o rozwój fizyczny i psychiczny dzieci.

Między Panią a byłym mężem nie doszło do porozumienia co do sposobu podziału ulgi prorodzinnej.

Pytania

1.Czy w zaistniałej sytuacji ulgę prorodzinną może Pani rozliczać w całości na dwoje dzieci?

2.Czy przysługuje Pani rozliczenie jako samotny rodzic? (większa kwota wolna od podatku)?

Pani stanowisko w sprawie

Uważa Pani, że cała ulga z podatku powinna przysługiwać Pani, gdyż tylko Pani faktycznie wykonuje władzę rodzicielską i troszczy się o dzieci, a ojciec dzieci realizuje jedynie ustalone kontakty, które odbywają się zaledwie w dwa weekendy miesiąca i kilka godzin w tygodniu. W obecnym stanie niesprawiedliwym jest rozliczenie ulgi po połowie, chociażby ze względu na zakres wykonywania przez Panią władzy rodzicielskiej. Poza tym jest znaczna dysproporcja w czasie, kiedy dzieci przebywają z Panią, a tym ile czasu spędzają u ojca. Z postanowienia wyroku sądu wynika, że miejscem zamieszkania małoletnich dzieci jest miejsce zamieszkana przy matce, co według Pani jest oczywiste, że wykonuje Pani władzę rodzicielską w większym zakresie niż ojciec, który ma jedynie ustalone kontakty.

Według Pani władza rodzicielska byłego męża jest tylko teoretyczna, bo trudno sobie wyobrazić, że przez tak krótki okres czasu można brać czynny udział w wychowywaniu dzieci. Ulga podatkowa służy temu by pomóc rodzicom lepiej sprawować faktyczną opiekę nad dziećmi, by środki finansowe jakie zaoszczędzą dzięki tej uldze mogli przeznaczyć na dzieci, na ich zdrowie, rozwój, naukę.

Pani zdaniem może Pani skorzystać z preferencyjnego rozliczenia dla samotnych rodziców ponieważ jest Pani rozwiedziona, wychowuje dzieci bez udziału drugiego rodzica, nie pozostaje Pani w nieformalnym związku, orzeczeniem Sądu miejsce zamieszkania dzieci zostało ustalone przy matce, otrzymuje Pani świadczenie 500+, rodzice nie mają przyznanej opieki naprzemiennej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Stosownie do art. 6 ust. 4c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647):

Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie,

2)pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie

–podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Stosownie do art. 6 ust. 4d ww. ustawy:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Art. 6 ust. 4f ww. ustawy stanowi:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 4d, nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270).

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1)stosuje przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

–w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Brzmienie art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych precyzuje pojęcie „osoby samotnie wychowującej dzieci” w taki sposób, aby nie budziło wątpliwości, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, (o których mowa w tym przepisie), a wyłącznie jednemu z rodziców/opiekunów prawnych, tj. temu, który samotnie wychowuje dziecko/dzieci. Do skorzystania z tej preferencji, niewystarczające jest samo legitymowanie się określonym stanem cywilnym. Równie istotne jest samotne troszczenie się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka bez udziału innej osoby, tj. w szczególności ojca lub matki dziecka.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie, tj. w roku podatkowym, sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka. Przepis ten wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci, jak również do tego, że osoba ta w roku podatkowym musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.

Z uwagi na to, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do jego definicji słownikowych. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do „jego utrzymania” czy też czasowego (doraźnego) przebywania z nim, lecz obejmuje ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej i psychicznej oraz zapewnienia mu materialnych podstaw rozwoju.

Użycie określenia „osoba samotnie wychowująca dzieci” oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dziecko.

Podstawową kwestią jest zatem ustalenie, który z rodziców faktycznie wychowuje dziecko, gdy rodzice nie pozostają w związku małżeńskim i żadnemu z rodziców sąd nie ograniczył władzy rodzicielskiej, a jednocześnie ojciec (matka) dziecka częściowo wypełnia postanowienia wyroku sądowego w zakresie realizacji kontaktów z dzieckiem oraz świadczeń alimentacyjnych.

Wychowywanie dziecka nie sprowadza się jedynie do łożenia na jego utrzymanie oraz do czasowego (doraźnego) z nim przebywania. Wychowywanie dziecka obejmuje bowiem ogół czynności zmierzających do należytego ukształtowania człowieka w sferze duchowej, emocjonalnej i psychicznej wraz z materialną podstawą rozwoju. Oznacza to, że wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na tym, że rodzic osobiście zajmuje się sprawami małoletniego dziecka, czyli podejmuje trud wykonywania wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój.

W przypadku, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, rodzic który faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, ma prawo do przedmiotowej preferencji podatkowej. W sytuacji, gdy dziecko pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego rodzica, a drugi rodzic jest zobowiązany do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. według uzgodnienia stron), status samotnego rodzica ma ten, który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Rodzic, o którym mowa w art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który w pojedynkę troszczy się o zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka, nie traci statusu osoby samotnie wychowującej dziecko z racji utrzymywania sporadycznych kontaktów z dzieckiem przez drugiego rodzica lub płacenia przez niego alimentów.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i powołane przepisy prawa wskazać należy, że skoro w 2022 r. dzieci pozostawały pod Pani stałą, codzienną opieką, a ich ojciec jedynie płacił alimenty i zajmował się nimi doraźnie, to – w sytuacji, gdy nie wystąpiły przesłanki wynikające z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – przysługuje Pani prawo do rozliczenia się z podatku za 2022 r. w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci.

Odnosząc się do możliwości skorzystania z odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej wskazać należy, że zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1)wykonywał władzę rodzicielską;

2)pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;

3)sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Na mocy art. 27f ust. 2 ww. ustawy:

Odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1)jednego małoletniego dziecka - kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:

a)pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,

b)niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4c i 4g, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;

2)dwojga małoletnich dzieci - kwota 92,67 zł na każde dziecko;

3)trojga i więcej małoletnich dzieci - kwota:

a)92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,

b)166,67 zł na trzecie dziecko,

c)225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

Na mocy art. 27f ust. 2a ww. ustawy:

Za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a oraz art. 30c ust. 2 pkt 2.

Stosownie do art. 27f ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Odliczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, przysługuje podatnikowi określonemu w ust. 1, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do więcej niż jednego dziecka.

Zgodnie z art. 27f ust. 2c ww. ustawy:

Odliczenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1)na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

2)wstąpiło w związek małżeński.

Z art. 27f ust. 3 ww. ustawy wynika, że:

W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

Stosownie do art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę podatnicy mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim - kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360, ze zm.):

Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Z art. 26 ww. Kodeksu wynika, że:

§ 1 Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.

§ 2 Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

W myśl art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1)odpis aktu urodzenia dziecka;

2)zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;

3)odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;

4)zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Stosownie do art. 27f ust. 7 ww. ustawy:

Przepis art. 6 ust. 8 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6.

Natomiast, w myśl art. 92 ww. ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.):

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską.

Zgodnie z art. 93 § 1 ww. ustawy

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.

Stosownie do art. 95 § 1 ww. ustawy:

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

W myśl art. 97 § 1 tejże ustawy:

Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

Zgodnie z art. 106 ww. ustawy:

Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa, albo ustalającym pochodzenie dziecka.

Zgodnie zaś z treścią art. 107 ww. Kodeksu:

§ 1 Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

§ 2 W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

Podkreślenia przy tym wymaga, że separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński określa także prawa rodzicielskie. Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa jednego z rodziców, to uznaje, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka. Jednakże, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka.

Warunkiem niezbędnym do zastosowania ulgi na dzieci w stosunku do małoletniego dziecka jest wykonywanie władzy rodzicielskiej (a nie samo jej posiadanie). Nie można utożsamiać pojęcia „wykonywanie władzy rodzicielskiej” z pojęciem „przysługiwanie władzy rodzicielskiej”.

W pierwszej kolejności – przystępując do oceny możliwości zastosowania ulgi prorodzinnej – wskazać należy, że wysokość odliczenia kwoty z tytułu ulgi na dzieci, o której mowa w art. 27f ustawy, została określona na dziecko, przy czym rodzicom dziecka ustawodawca przyznał jeden wspólny limit. Powyższe oznacza, że suma miesięcznych odliczeń dokonanych przez oboje rodziców względem tego samego dziecka nie może przekroczyć kwoty obliczonej zgodnie z art. 27f ust. 2 ustawy.

Co istotne, kwotę tę rodzice dziecka mogą odliczyć od podatku

a)w dowolnej proporcji przez nich ustalonej,

b)w równych częściach w przypadku braku porozumienia między rodzicami, którzy:

–zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub

–gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.

Natomiast w przypadkach innych niż wyżej wymienione odliczenie w wysokości 100% stosuje ten z rodziców, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

O wykonywaniu władzy rodzicielskiej nie świadczy tylko sam fakt jej posiadania, czy spełniania obowiązku alimentacyjnego, ani sporadyczne kontakty z dzieckiem.

Obowiązek alimentacyjny jest bowiem niezależny od władzy rodzicielskiej, a co za tym idzie spoczywa także na rodzicach, którzy zostali pozbawieni tej władzy. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka. Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka. Co istotne, samo tylko uiszczanie alimentów na rzecz dziecka, czy też sporadyczne spotkania z dzieckiem nie wypełniają tak rozumianego określenia wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Dla nabycia prawa do ulgi konieczne jest zarówno posiadanie przez rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, jak i jej faktyczne wykonywanie, czyli wykonywanie wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko wychowywane jest w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, w szczególności sprawowanie faktycznej pieczy nad dzieckiem i jego wychowywanie, troszczenie się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka, a więc zapewnienie/zabezpieczenie wszystkich potrzeb dziecka od bytowych, po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne.

Przy czym przez wychowywanie należy rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Chodzi zatem o aktywne uczestniczenie w wychowywaniu dziecka i realny wpływ na rozwój jego osobowości.

Realizacja prawa wykonywania władzy rodzicielskiej może następować przykładowo poprzez osobiste kontakty z nauczycielami, interesowanie się stanem zdrowia dziecka i pomoc w jego leczeniu, zapewnianie wsparcia w nauce, interesowanie się sposobem spędzania wolnego czasu.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej należy zatem odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego oraz zacytowanych wyżej przepisów prawa uznać należy, że skoro to Pani sprawowała faktycznie stałą władzę rodzicielską, tzn. podejmowała wszelkie decyzje dotyczące małoletnich dzieci w każdej sferze ich życia i ciężar wychowania tych dzieci spoczywał wyłącznie na Pani, dzieci cały czas mieszkają z Panią, to wyłącznie Pani za 2022 r. przysługuje prawo do dokonania odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej, wynikającej z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w pełnej wysokości, tj. 100% kwoty zgodnie z art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem – w sytuacji, gdy nie wystąpiły przesłanki wynikające z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ulgę prorodzinną za 2022 r. może Pani rozliczyć w całości na dwoje dzieci.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).