Zarządzanie działalnością gospodarczą stowarzyszenia a utrata mandatu radnego

W orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje teza, że radny, zarządzając działalnością gospodarczą stowarzyszenia wykorzystującego majątek gminy, narusza zakaz łączenia tej działalności ze swoim mandatem. Zapadają jednak też wyroki korzystne dla radnych – w przypadku działalności pożytku publicznego w zakresie niebędącym działalnością gospodarczą.

Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat. Nie mogą także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w jej prowadzeniu. Zasady te wprowadził art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Od razu zaznaczmy, że najczęściej nie ma tu znaczenia podnoszona przez radnych (prowadzących działalność w formie stowarzyszeń) okoliczność, że przychody nie trafiały do członków stowarzyszenia, a prospołeczna działalność nie przyniosła zysku. Zarządzanie bądź kierowanie przez radnego działalnością stowarzyszenia, które osiąga dochody na podstawie zawartej z gminą umowy (i prowadzi swoją działalność np. na gminnych nieruchomościach), wiąże się bowiem z ryzykiem wykorzystywania stanowiska radnego do realizacji jego prywatnych celów.

Dlaczego przepisy są restrykcyjne

Instytucji pozbawienia radnego mandatu od lat towarzyszą pytania o to, dlaczego przepisy są tu tak restrykcyjne. Odpowiedź jest prosta. Radny to osoba zaufania społecznego. Sądy przyjmują więc założenie, że radny może sprawować swój mandat prawidłowo tylko wówczas, gdy nie czerpie z niego dodatkowych korzyści. Chodzi tu o samą możliwość skorzystania w sposób nieuprawniony z mandatu radnego, a nie o sam czyn. Dlatego nawet obiektywnie prospołeczna działalność radnego w fundacji czy stowarzyszeniu, działających na rzecz lokalnej społeczności, może doprowadzić do pozbawienia go mandatu.