Jakie są konsekwencje dokonania sprzedaży z pominięciem kasy fiskalnej

Czy można skorzystać z czynnego żalu w sytuacji, gdy sprzedaż na rzecz osoby fizycznej nie została zaewidencjonowana na kasie fiskalnej? Co powinno być zawarte w takim piśmie?

Tak. W celu uniknięcia odpowiedzialności podatnik może skorzystać z instytucji czynnego żalu, pod warunkiem jego skutecznego złożenia. Szczegóły w uzasadnieniu. 

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Natomiast szczegółowe zasady ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kasy fiskalnej zostały określone w rozporządzeniu w sprawie kas rejestrujących. Na podstawie tego rozporządzenia podatnicy są obowiązani m.in. do sporządzania raportów fiskalnych oraz wystawiania i wydawania paragonu fiskalnego bez żądania nabywcy.

Oznacza to, że niezaewidencjonowanie sprzedaży na kasie fiskalnej będzie stanowiło naruszenie ustawy o VAT oraz przepisów wykonawczych w zakresie kas rejestrujących. W konsekwencji dokonywanie sprzedaży z pominięciem kasy fiskalnej może zostać uznane za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe sankcjonowane na podstawie Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.).

Na podstawie art. 62 §1 k.k.s., kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych. Tej samej karze podlega osoba, która dokonuje sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej albo nie wyda dokumentu z kasy rejestrującej stwierdzającego dokonanie zakupu (art. 62 § 4 k.k.s.).

Jeżeli doszło już do takiej sytuacji, to istnieje prawna możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej skarbowej. W tym celu należy złożyć czynny żal, zgodnie z zasadami przewidzianymi w art. 16 k.k.s. Na podstawie tego przepisu nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Przepis ten zawiera istotne elementy, które powinno zawierać takie pismo, oraz wymienia okoliczności, od których zależy jego skuteczność. 

W pierwszej kolejności należy mieć na uwadze, że czynny żal powinien być złożony przez sprawcę czynu zabronionego – co do zasady będzie to osoba fizyczna, która się tego dopuściła (ze względu na osobisty charakter odpowiedzialności sprawcy zasadniczo nie jest możliwe złożenie tego pisma przez spółkę). Jednocześnie należy uiścić w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym (o ile wystąpiło uszczuplenie). Należy również zaewidencjonować pominiętą sprzedaż na kasie fiskalnej oraz dokonać zapisów w ewidencji korekt, przypisując sprzedaż do miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli JPK_V7M za ten okres został złożony, podatnik będzie również obowiązany do złożenia korekty tego pliku.

Jeżeli chodzi natomiast o treść czynnego żalu, to takie pismo powinno generalnie zawierać dwa obligatoryjne elementy:

• zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego – w praktyce sprowadza się to do wskazania czynu zabronionego i artykułu k.k.s. penalizującego takie zachowanie, oraz
• ujawnienie wszelkich okoliczności tego czynu (np. opis czynu) ze wskazaniem osób współdziałających w jego popełnieniu.

Należy także pamiętać, że czyny żal będzie bezskuteczny, jeżeli zostanie złożony:

• w czasie, gdy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, albo 
• po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Mając na uwadze powyższe terminy, czynny żal można złożyć na piśmie lub ustnie do protokołu. Zawiadomienie może być złożone także za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym. 

Adrian Błaszkiewicz

ekspert w zakresie VAT