Opinia rzecznika generalnego Richarda de la Toura przedstawiona w dniu 16 maja 2024 r., sygn. C-156/23

Wydanie tymczasowe

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

JEANA RICHARDA DE LA TOURA

przedstawiona w dniu 16 maja 2024 r.(1)

Sprawa C‑156/23 [Ararat] (i)

K,

L,

M,

N

przeciwko

Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez rechtbank Den Haag, zittingsplaats Roermond (sąd rejonowy w Hadze, ośrodek zamiejscowy w Roermond, Niderlandy)]

Odesłanie prejudycjalne – Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – Powrót nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich – Dyrektywa 2008/115/WE – Artykuł 5 – Zasada non-refoulement – Akt, na mocy którego właściwy organ krajowy oddala wniosek o zezwolenie na pobyt na podstawie prawa krajowego i odsyła do wcześniejszej decyzji nakazującej powrót, która stała się ostateczna – Zgodność z prawem wykonania decyzji nakazującej powrót – Obowiązek przeprowadzenia zaktualizowanej oceny ryzyka w przypadku wydalenia – Artykuł 13 – Środki odwoławcze – Obowiązek organu sądowego podniesienia z urzędu naruszenia zasady non-refoulement – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 19 ust. 2 – Ochrona w przypadku wydalenia – Artykuł 47 – Prawo do skutecznego środka odwoławczego

I. Wprowadzenie

1. Przestrzeganie zasady non-refoulement w kontekście powrotu nielegalnie przebywającego obywatela państwa trzeciego stanowi szczególny problem, gdy państwo członkowskie nie wykonuje w krótkim czasie decyzji nakazującej powrót wydanej w odniesieniu do tej osoby. W istocie wraz z upływem czasu, podczas gdy decyzja ta staje się ostateczna w stosunku do tego obywatela, ocena, na której się ona opiera, a w szczególności ocena ryzyka grożącego mu w przypadku wydalenia do państwa docelowego, staje się nieaktualna.

W tym względzie sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Ledi Bianku zauważył, że „kwestia non-refoulement i rola sądów w jej wykonaniu [jest tematem, który] jest szczególnie trudny, ponieważ dotyczy spraw mających za przedmiot głównie prawa bezwzględne chronione na mocy [Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności()]. Ponadto sędziowie, zarówno krajowi, jak i międzynarodowi, muszą orzekać o bardzo odległych sytuacjach, o których niekoniecznie mają bezpośrednią i pełną wiedzę. Co więcej, sprawy dotyczące non-refoulement zazwyczaj dotyczą sytuacji, które ulegają wahaniom i zmianom”().