Opinia rzecznika generalnego Campos Sánchez-Bordona przedstawiona w dniu 22 lutego 2024 r., sygn. C-76/22

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

MANUELA CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY

przedstawiona w dniu 22 lutego 2024 r.(1)

Sprawa C‑76/22

QI

przeciwko

Santander Bank Polska S.A.

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie (Polska)]

Odesłanie prejudycjalne – Ochrona konsumentów – Dyrektywa 2014/17/UE – Konsumenckie umowy o kredyt związane z nieruchomościami mieszkalnymi – Artykuł 25 ust. 1 – Przedterminowa spłata kredytu – Obniżenie całkowitego kosztu kredytu – Pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” – Metoda obliczania obniżki

1. Artykuł 25 ust. 1 dyrektywy 2014/17/UE(2) ustanawia prawo konsumenta, który zaciągnął kredyt związany z nieruchomością mieszkalną, do jego spłaty w całości lub w części przed wygaśnięciem umowy (z obniżeniem odsetek i kosztów za pozostały okres obowiązywania umowy).

2. Trybunał orzekł już w przedmiocie obniżenia całkowitego kosztu kredytu na rzecz konsumenta w następstwie przedterminowej spłaty w tego rodzaju umowach(3). W niedalekiej przyszłości Trybunał będzie musiał wydać orzeczenie również w przedmiocie drugiej strony równania: (ewentualnej) rekompensaty na rzecz kredytodawcy z tytułu kosztów wynikających bezpośrednio z takiej spłaty(4).

3. Sąd, który złożył wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, zwraca się o udzielenie mu pewnych wyjaśnień w odniesieniu do prawa przysługującego konsumentowi. W szczególności sąd ten zmierza do ustalenia, według jakiej metody oblicza się obniżkę kosztów składających się na całkowity koszt kredytu w przypadku, gdy ma miejsce przedterminowa spłata.

I. Ramy prawne. Dyrektywa 2014/17

4. Motyw 66 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Możliwość spłaty przez konsumenta kredytu przed wygaśnięciem umowy o kredyt może odgrywać istotną rolę przy wspieraniu konkurencji na rynku wewnętrznym i swobodnego przepływu obywateli Unii; może się ona również przyczyniać do zapewnienia przez cały okres kredytowania elastyczności potrzebnej do wspierania stabilności finansowej zgodnie z zaleceniami Rady Stabilności Finansowej. Istnieją jednak zasadnicze różnice między poszczególnymi krajami w odniesieniu do zasad i warunków, jakie muszą spełnić konsumenci, aby mieć możliwość spłaty kredytu, i warunków, na jakich może odbywać się taka przedterminowa spłata. O ile uznaje się różnorodność mechanizmów finansowania hipotecznego i gamy oferowanych produktów, to niezbędne są jednak określone standardy na poziomie Unii dotyczące przedterminowej spłaty kredytu, aby zapewnić konsumentom możliwość wywiązania się z ich zobowiązań umownych przed terminem uzgodnionym w umowie o kredyt oraz pewność, że będą mogli porównywać wiele różnych ofert na rynku celem wybrania najlepszego produktu odpowiadającego ich potrzebom. Państwa członkowskie powinny zatem zapewnić konsumentom – poprzez prawo lub inne środki, takie jak klauzule umowne – prawo do przedterminowej spłaty kredytu. Państwa członkowskie powinny być jednak w stanie określić warunki korzystania z tego prawa. Warunki te mogą obejmować ograniczenia czasowe wykonania tego prawa, zróżnicowane traktowanie w zależności od rodzaju stopy oprocentowania kredytu lub ograniczenia co do okoliczności, w jakich prawo to może zostać wykonane. W przypadku gdy przedterminowa spłata przypada w okresie, w którym obowiązuje stała stopa oprocentowania kredytu, skorzystanie z tego prawa może być uzależnione od istnienia uzasadnionego interesu po stronie konsumenta, sprecyzowanego przez dane państwo członkowskie. Taki uzasadniony interes może na przykład wystąpić w przypadku rozwodu lub utraty pracy. Warunki określone przez państwa członkowskie mogą określać, że kredytodawca ma prawo do otrzymania sprawiedliwej i obiektywnie uzasadnionej rekompensaty z tytułu potencjalnych kosztów bezpośrednio związanych z przedterminową spłatą kredytu. W przypadku gdy państwa członkowskie stanowią, że kredytodawca ma prawo do rekompensaty, taka rekompensata powinna być sprawiedliwą i obiektywnie uzasadnioną rekompensatą z tytułu potencjalnych kosztów bezpośrednio związanych z przedterminową spłatą kredytu, zgodnie z krajowymi przepisami dotyczącymi rekompensaty. Kwota rekompensaty nie powinna być wyższa niż strata finansowa kredytodawcy”.