Komentarz do ustawy o pomocy społecznej – Art. 103
[Umowy w sprawie pomocy na rzecz osób bliskich] Jednym z podstawowych założeń pomocy społecznej jest udzielenie wsparcia osobom, które we własnym zakresie i własnymi środkami nie są w stanie pokonać trudności życiowych. We własnym zakresie należy odnosić również do osób, członków rodziny, które mogłyby udzielić wsparcia osobie potrzebującej. Ustalając okoliczności faktyczne sprawy, organ pomocy społecznej ma obowiązek ustalić, czy i w jakim rozmiarze osoba występująca o pomoc korzysta lub mogłaby korzystać z pomocy realizowanej przez członków jej rodziny, w tym w szczególności przez osoby zobowiązane do alimentacji. Jeżeli takie możliwości ze strony osób obowiązanych do pomocy się pojawiają i nie są kwestionowane, organ (kierownik ośrodka pomocy społecznej, dyrektor centrum usług społecznych lub kierownik powiatowego centrum pomocy rodzinie) ma obowiązek nakłaniać je do zawarcia z organem umowy, w której określone zostaną wysokość i zakres pomocy prywatnoprawnej.1) Przyjmuje się, że zastosowanie komentowanego art. 103 u.p.s. odnosi się często do osób prowadzących osobne gospodarstwa domowe i niezamieszkujących z osobą wymagającą pomocy.
WSA (…) Wobec osoby, która odmówiła zarówno zawarcia umowy wskazanej w art. 103 ust. 2 u.p.s., jak również zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, przy ustaleniu wysokości opłaty znajduje zastosowanie zasadniczo wyłącznie kryterium dochodowe. Jeżeli natomiast strona odmawia wprawdzie podpisania umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 u.p.s., lecz wyraziła zgodę na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wówczas ustalenie opłaty za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej następuje z uwzględnieniem ograniczeń określonych w tym ostatnim przepisie, a zatem przy wzięciu pod uwagę nie tylko jej dochodów, ale także możliwości. Jakkolwiek zaś interpretację pojęcia „możliwości”, o którym mowa w niniejszym uregulowaniu, ustawodawca pozostawia organowi, to jednak należy mieć tu na względzie różne okoliczności życiowe, rodzinne oraz osobiste, które mogą zmniejszać zdolność danej osoby do ponoszenia opłaty, w tym również przesłanki uzasadniające zwolnienie z opłaty. Wszystkie te zagadnienia organ powinien poddać ocenie zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego (…).
