Wynagrodzenie zasadnicze i świadczenia dodatkowe w podmiotach objętych ustawą kominową – regulacje i praktyka

System wynagradzania osób zarządzających w instytucjach wskazanych w ustawie o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi podlega ścisłym ograniczeniom. Ustawa ta nie tylko limituje wysokość części stałej i zmiennej wynagrodzenia, lecz także szczegółowo definiuje katalog dopuszczalnych świadczeń dodatkowych oraz warunki ich przyznawania. Każde odstępstwo od ustawowych reguł, w tym wprowadzenie benefitów wykraczających poza dozwolony zakres, może skutkować nieważnością postanowień zawartej umowy oraz odpowiedzialnością organów nadzorczych.

Osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi mogą zostać przyznane świadczenia dodatkowe. Podstawą prawną takiego działania jest ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (dalej: ustawa kominowa), a rodzaje tych świadczeń zawiera rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi (dalej: rozporządzenie o świadczeniach dodatkowych). Przyznanie świadczeń dodatkowych ma uznaniowy charakter.

Należy wziąć pod uwagę, że ustawę kominową stosuje się wyłącznie do osób, które są kierownikami jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1 tej ustawy, tj. m.in. przedsiębiorstw państwowych, państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną czy państwowych jednostek budżetowych, a nie kierownikami części tych jednostek (wyrok SN z 24 lipca 2009 r., sygn. akt I PK 49/09, OSNP 2011/5–6/78, M.P.Pr. 2010/2/88–90).

1. Wynagrodzenie miesięczne

Dla osób objętych ustawą kominową podstawowym, obowiązkowym składnikiem wynagrodzenia jest wynagrodzenie miesięczne. Nie jest to wynagrodzenie zasadnicze wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika, które określa się stawką godzinową lub miesięczną. Do elementów miesięcznego wynagrodzenia za pracę należą też bowiem różnego rodzaju dodatki, np. stażowy, funkcyjny. Uregulowania ustawy kominowej jednoznacznie wskazują, że jej celem jest dążenie do wyeliminowania wygórowanych, a przez to niesprawiedliwych i nieproporcjonalnych wynagrodzeń osób zatrudnionych w szeroko pojętym sektorze publicznym. Biorąc pod uwagę cel ustawy, nie jest istotne to, z jakich składników składa się wynagrodzenie miesięczne, ale to, aby nie przekroczyło ustalonej granicy. Natomiast zwrot „miesięczne” konkretyzuje to wynagrodzenie wyłącznie jako świadczenie wypłacane pracownikowi raz w miesiącu (wyrok SN z 26 kwietnia 2019 r., sygn. akt V CSK 102/18).