Układy zbiorowe pracy - trwają prace nad nowymi regulacjami
26 września 2025 r. w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Celem nowych regulacji jest ułatwienie zawierania i rejestrowania układów zbiorowych pracy w Polsce. Projekt dostosowuje krajowe przepisy do unijnej dyrektywy w sprawie odpowiednich wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej.
Czym są układy zbiorowe pracy?
Układy zbiorowe pracy to rodzaj porozumień społecznych zawieranych pomiędzy pracodawcą a pracownikami reprezentowanymi przez związki zawodowe. Układ zbiorowy pozwala pracownikom zabezpieczyć dodatkowe uprawnienia niewynikające z Kodeksu pracy. Mogą to być np. dodatkowe urlopy czy coroczne podwyżki.
Z kolei dla pracodawców układy i porozumienia zbiorowe to narzędzie do lepszego zarządzania zakładem pracy, planowania potrzeb przedsiębiorstwa w cyklach produkcji i utrzymania stabilnego zatrudnienia. Dodatkowo, dzięki takiej umowie zbiorowej sposób wynagradzania i premiowania pracowników może być lepiej dostosowany do specyfiki działania danego przedsiębiorcy. forma porozumienia społecznego zawieranego w rokowaniach między pracodawcą a reprezentującymi pracowników związkami zawodowymi. Dzięki nim można ustalić m.in. warunki zatrudnienia i wynagradzania w sposób lepiej dostosowany do specyfiki danego przedsiębiorstwa.
Najważniejsze rozwiązania w projekcie ustawy
Zgodnie z projektem, partnerzy społeczni będą mogli wspólnie decydować, w jakim zakresie układ zbiorowy pracy może inaczej regulować warunki pracy niż przepisy ustawowe. Utrzymana zostanie tzw. zasada korzystności, która polega na tym, że ustalenia nie mogą być gorsze dla pracownika niż prawo pracy.
Zgłoszenie układu do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy będzie odbywać się przez system teleinformatyczny. W ewidencji znajdą się również porozumienia zbiorowe zawarte przez co najmniej dwóch pracodawców – zgłoszenia dokona jeden z nich lub organizacja pracodawców.
Projekt przewiduje także możliwość mediacji w razie sporu – mediator ma zapewnić bezstronność i pomóc w wypracowaniu rozwiązań korzystnych dla obu stron.
W projekcie znalazły się następujące rozwiązania:
- możliwość zawierania zakładowych i ponadzakładowych układów zbiorowych w sprawach nieuregulowanych w przepisach prawa pracy.
- wprowadzenie uproszczonego i przyspieszonego procesu rejestracji – układy i porozumienia mają być zgłaszane wyłącznie elektronicznie do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy.
- elastyczne określanie czasu obowiązywania układu – na czas określony z możliwością przedłużenia lub na czas nieokreślony.
- możliwość zawierania układów ponadzakładowych przez co najmniej dwóch pracodawców bez konieczności tworzenia organizacji pracodawców.
- zachowanie zasady korzystności – postanowienia układu nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
Czas obowiązywania układu
W pierwszej wersji projektu – opublikowanej w kwietniu 2024 r. – przewidziano dwa okresy obowiązywania układu: 5 lat dla układu zakładowego oraz 10 lat dla układu ponadzakładowego. Jednocześnie zaznaczono, że strony układu będą mogły przedłużyć jego obowiązywanie odpowiednio o 5 lat dla układu zakładowego oraz 10 lat dla układu ponadzakładowego. Takie rozwiązanie – jak uzasadniano – miało na celu zwiększenie dynamiki rokowań i zachęcenie pracodawców do zawierania układów.
Według obecnego kształtu czas obowiązywania układu zbiorowego ma być elastyczny. Oznacza to, że strony podejmujące negocjacje będą mogły wybrać zawarcie układu na czas określony, z możliwością przedłużania okresu jego obowiązywania. Możliwe będzie także zawarcie układu na czas nieokreślony.
Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. (PAP)
POTRZEBUJESZ POMOCY?