Wyrok SN z dnia 27 sierpnia 2025 r., sygn. II CSKP 399/24

Istota problemu

Czy dla wymagalności roszczenia konsumenta o zwrot nienależnych świadczeń spełnionych na podstawie umowy kredytu zawierającej klauzule abuzywne konieczne jest uprzednie złożenie przez konsumenta – po pouczeniu przez sąd – oświadczenia o świadomości konsekwencji uznania umowy za niewiążącą (koncepcja "bezskuteczności zawieszonej"), oraz czy bankowi przysługuje prawo zatrzymania przy rozliczeniu nieważnej umowy kredytu denominowanego/indeksowanego.

Rozstrzygnięcie

SN uchylił wyrok SA i oddalił apelację banku w całości. Odrzucił koncepcję "bezskuteczności zawieszonej" wypracowaną w uchwale III CZP 6/21, wskazując że została ona skorygowana przez uchwałę pełnego składu III CZP 25/22 z 25.04.2024 r. w następstwie krytyki TSUE (wyrok C-28/22 z 14.12.2023 r.). Wola konsumenta co do niepodlegania klauzulom abuzywnym może być wyrażona w sposób dorozumiany przez każde zachowanie ujawniające ją dostatecznie (art. 60 k.c.) – np. przez wezwanie do zwrotu rat lub wniesienie pozwu. Świadczenia spełnione na podstawie klauzuli abuzywnej są nienależne od początku, a roszczenie o ich zwrot ma charakter bezterminowy – konsument może je postawić w stan wymagalności przez wezwanie (art. 455 k.c.), za które uznaje się także pozew. Odsetki za opóźnienie należą się od daty przypadającej po upływie 14 dni od doręczenia pozwu. SN potwierdził również (powołując uchwały III CZP 31/23 i III CZP 37/24), że umowa kredytu nie jest umową wzajemną, więc bankowi nie przysługuje prawo zatrzymania z art. 496-497 k.c.