Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 25 września 2025 r., sygn. III SA/Wr 432/24
Bezterminowe uprawnienia nabyte przed wejściem w życie ustawy nie tracą ważności z powodu nowych regulacji. Organ nie ma kompetencji do ich ograniczania przy wymianie prawa jazdy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Ciołek (sprawozdawca) Sędziowie Sędzia WSA Kamila Paszowska-Wojnar Asesor WSA Anna Kuczyńska-Szczytkowska Protokolant st. specjalista Ewa Bogulak po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 25 września 2025 r. sprawy ze skargi L. W. na czynność Prezydenta Wrocławia z dnia 9 sierpnia 2024 r. w przedmiocie wpisu terminu ważności uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B I. stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności; II. zasądza od Prezydenta Wrocławia na rzecz skarżącego kwotę 100 (słownie: sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Przedmiotem skargi L. W. (dalej: strona, skarżący) jest czynność Prezydenta Wrocławia (dalej: Prezydent, organ) z dnia 9 sierpnia 2024 r. w przedmiocie wpisu w dokumencie prawa jazdy terminu ważności uprawnień do kierowania pojazdami kat. B.
Z akt sprawy wynika, że w 22 czerwca 2023 r. skarżący zwrócił się do organu z wnioskiem o wydanie prawa jazdy w związku z uzyskaniem dodatkowych uprawnień do kierowania pojazdami kategorii A, załączając m.in. orzeczenie lekarskie nr [...] z dnia 8 maja 2023 r. o braku przeciwskazań do kierowania pojazdami, w którym oznaczono termin kolejnego badania skarżącego na dzień 8 maja 2038 r.
W dacie złożenia wniosku skarżący posiadał nabyte w dniu 4 listopada 1999 r. uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii B wydane bezterminowo.
W dniu 9 sierpnia 2024 r. organ wydał decyzję, wypełniając część H formularza wniosku i orzekając w ten sposób o uprawieniu skarżącego do kierowania pojazdami kategorii AM, A1, A2, A, B1, B. Jednocześnie na dokumencie prawa jazdy określił datę ważności m.in. uprawnień kategorii A i B na dzień 8 maja 2038 r. Skarżący odebrał ww. dokument prawa jazdy w dniu 28 sierpnia 2024 r.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, skarżący zaskarżył czynność organu w części dotyczącej wpisania terminu ważności uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B, zarzucając naruszenie:
1. przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016r. w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. z 2016 r., poz. 231ze zm., dalej: rozporządzenie) § 29 w brzmieniu: 'W przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol "-" jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo."
2. Obowiązującą zasadę ochrony praw nabytych wynikających z artykułu 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dn. 03.02.2021, sygnatura akt III SA/Wr 456/20, oddalający w całości skargę Prokuratora Prokuratury Rejonowej dla Wrocławia-Stare Miasto na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dn. 26 czerwca 2019r. nr SKO 4142/59/19 w przedmiocie uprawnienia w zakresie kierowania pojazdami kategorii B bez określenia terminu ważności tych uprawnień.
W uzasadnieniu skargi podkreślił, że fakt otrzymania kolejnych uprawnień nie może mieć wpływu na nabyte wcześniej prawo, a więc prawo jazdy w zakresie kategorii B, które otrzymał na czas nieokreślony.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie u morzenie postępowania oraz zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu podkreślił, że wydając prawo jazdy z nowo uzyskaną przez skarżącego kategorią A oraz z posiadaną kategorią B organ na podstawie § 10 ust. 3 pkt 10 lit. a rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 24 lutego 2016 r. określił datę ważności tych kategorii na dzień 8 maja 2038 r., która wynikała z dołączonego do wniosku orzeczenia lekarskiego z dnia 8 maja 2023 r. Wskazał organ, że lekarz dokonuje badania w zakresie wszystkich wymienionych kategorii, a osoba badana, która nie zgadza się z treścią orzeczenia może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania, co wynika z art. 79 ust. 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2023 r., poz. 622 ze zm., dalej jako: u.k.p.). Stwierdził organ, że skarżący wybiórczo odczytuje § 29 rozporządzenia, ponieważ pomija jego treść z § 3. Dalej wskazał organ, że kwestia stanu zdrowia nie może być postrzegana w kategorii praw nabytych. Na potwierdzenie swojego stanowiska organ powołał się na wyrok WSA w Krakowie sygn.. akt III SA.Kr 173/19 z dnia 10 maja 2019 r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:
Skarga zasługiwała na uwzględnienie.
Przedmiotem kontroli sądowej z mocy art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm., dalej: p.p.s.a.). mogą być inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa. Natomiast według art. 146 § 1 p.p.s.a. Sąd, uwzględniając skargę na akt lub czynność, uchyla ten akt, interpretację, opinię zabezpieczającą lub odmowę wydania opinii zabezpieczającej albo stwierdza bezskuteczność czynności. Przepis art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a. stosuje się odpowiednio. W art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a. ustawodawca określił przesłanki uwzględnienia skargi wniesionej na decyzję administracyjną lub postanowienie.
Przedmiotem kontroli w rozpoznawanej sprawie była czynność Starosty dotycząca wpisu do prawa jazdy daty ważności uprawnień do kierowania pojazdami w zakresie zakwestionowanym w skardze przez skarżącego, tj. wpisania do prawa jazdy terminu przysługujących uprawnień do kierowania pojazdami kategorii A i B. W tym więc zakresie Sąd dokonał kontroli czynności organu.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 u.k.p. osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem jest obowiązana zawiadomić starostę o zmianie stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych, w terminie 30 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia. Na taki wniosek starosta wydaje nowy dokument pod warunkiem zwrotu dokumentu wymagającego zmiany danych. Z przepisu tego wynika, że wydanie nowego dokumentu prawa jazdy nie stanowi rozstrzygnięcia władczego, gdyż starosta zobowiązany jest wydać nowy dokument uwzględniający wskazaną przez wnioskującego zmianę, w tym zmianę wynikającą z nabycia nowych uprawnień do kierowania pojazdami, które to nowe uprawnienia wynikały ze stosownej decyzji o ich nadaniu. (por. m.in. wyroki NSA z dnia 24 lutego 2021 r., sygn. akt I OSK 2312/20, z 21 października 2021 r. sygn. akt II GSK 1421/21, z 17 marca 2022 sygn. akt II GSK 98/22, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, dalej CBOSA).
Tym samym art. 18 ust. 1 i 2 u.k.p. nie daje podstaw do przyjęcia, że w ramach wymiany prawa jazdy w celu zmiany danych (dodanie nowych uprawnień) właściwy organ uzyskał kompetencję do weryfikacji posiadanych już przez wnioskodawcę uprawnień do kierowania pojazdami. Nowo wydany dokument, o jakim mowa w art. 18 ust. 2 pkt 2 u.k.p., udostępniany osobie wnioskującej o jego wydanie z powodu zmiany stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych powinien poza uzasadnioną zmianą jedynie powtarzać zapisy zawarte w dokumencie poprzednim. Dokonane zmiany nie mogą dotyczyć w żadnym wypadku posiadanych już uprawnień do kierowania pojazdami (por. wyrok NSA z dnia 24 lutego 2021 r., sygn. akt I OSK 2312/20, LEX nr 3179274).
§ 29 rozporządzenia rozróżnia pojęcia "daty ważności prawa jazdy" i "daty ważności uprawnienia". Zgodnie z § 29 ust. 1 w przypadku osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji "data ważności uprawnienia" umieszcza się symbol "-" jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo. Natomiast o ważności prawa jazdy stanowi ust. 2, według którego w przypadku osób, o których mowa w ust. 1, data ważności prawa jazdy, o której mowa w § 10 ust. 3 pkt 4 lit. a, nie może być dłuższa niż 15 lat. Przepis ten odnosi się do uregulowań zawartych w u.k.p. rozróżniających przysługujące stronie prawo podmiotowe - uprawnienie do kierowania pojazdem, od samego dokumentu prawa jazdy - blankietu, który jedynie potwierdza posiadanie przez daną osobę tego uprawnienia (por. wyroki WSA we Wrocławiu: z 31 maja 2023 r., sygn. akt III SA/Wr 52/22, z 9 sierpnia 2023 r., sygn. akt III SA/Wr 581/22, CBOSA).
W sprawie bezspornym jest, że skarżący posiada uprawnienie do kierowania pojazdami kategorii B przyznane bezterminowo. Tym samym w dniu wejścia w życie przepisów u.k.p. skarżący posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami powyższych kategorii wydane bezterminowo.
Zgodnie z art. 13 ust. 1 u.k.p., dokument prawa jazdy według nowego wzoru ma ściśle określony termin ważności. Jednakże z przepisu tego nie wynika, że nabyte bezterminowo uprawnienia do kierowania pojazdami pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów, tracą ważność. Przy ubieganiu się o nowe prawo jazdy osoby takie nie muszą zatem ubiegać się jednocześnie o ponowne nabycie uprawnień do kierowania pojazdami (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2013 r., sygn. akt K 5/13, OTK-A 2013/9/137). Z kolei ograniczenia wynikające z wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 grudnia 2006 r., nr 2006/126/WE, w sprawie praw jazdy (Dz.Urz.UE Seria L z 2006 r. Nr 403, s. 18 z późn. zm.), która w art. 7 ust. 2 przewiduje administracyjny okres ważności praw jazdy poszczególnych kategorii, nie dotyczą uprawnień do kierowania pojazdami przyznanych przed 19 stycznia 2013 r. i nie podlegają ograniczeniu lub unieważnieniu przez przepisy tejże dyrektywy. Przyjęcie za poprawne stanowiska organu doprowadziłoby do sytuacji, w której złożenie wniosku o wymianę dokumentu prawa jazdy z powodu zmiany danych czy uzyskania nowych uprawnień, stwarzałoby podstawę do prowadzenia powtórnej weryfikacji uprawnień nabytych bezterminowo. Po wtóre, podstawę prawną do cofnięcia lub ograniczenia uprawnień nabytych z mocy decyzji ostatecznej stanowiłyby przepisy rozporządzenia wykonawczego do ustawy. Oznaczałoby to naruszenie podstawowej dyrektywy wykładni systemowej nakazującej respektowanie hierarchii aktów normatywnych. Ponadto, nabyte bezterminowo uprawnienia administracyjne doznawałyby ograniczeń na podstawie regulacji zawartej w rozporządzeniu, która w tym zakresie nie mieści się w upoważnieniu ustawowym (por. wyrok NSA z 10 listopada 2021 r. sygn. akt II GSK 2030/21, CBOSA).
W ocenie Sądu nie jest uzasadnione stanowisko organu, że skoro z orzeczenia lekarskiego wynika ograniczenie terminu ważności uprawnień do kierowania pojazdami w zakresie kategorii AM, A1, A2, A, B1, B, B+E, to winno zostać to odnotowane w dokumencie prawa jazdy. W orzeczeniu lekarskim zostało zawarte ograniczenie terminu ważności uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie kategorii posiadanej wcześniej przez skarżącego, ponieważ wyznaczono termin kolejnego badania na dzień 8 maja 2028 r. dla wszystkich wskazanych w tym dokumencie kategorii. Jednak z akt sprawy nie wynika, że by przedmiot i zakres tego orzeczenia, wydanego na wniosek skarżącego, był związany z innym zdarzeniem, aniżeli nabycie nowych uprawnień - kategorii A. Na takie inne okoliczności nie wskazuje również organ. Nie jest zatem prawidłowe uznanie przez organ, że skoro z przedstawionego orzeczenia lekarskiego, które skarżący zobowiązany był złożyć z uwagi na rozszerzenie uprawnień o kategorię A, wynikało, że termin następnych badań dotyczy również innych kategorii.
To, że formularz takiego orzeczenia operuje "szablonem" w postaci rubryk, zbiorczo kategoryzujących uprawnienia, nie może być podstawą do wywodzenia z niego skutków prawnych nieuregulowanych materią ustawową. Sąd w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażone w wyroku WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 lutego 2023 r., sygn. akt II SA/Go 692/22, CBOSA).
Odnośnie stanowiska organu dotyczącego § 29 ust. 3 rozporządzenia obowiązującego od 7 maja 2022 r., który stanowi, że przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku osób, którym po dniu wejścia w życie ustawy data ważności uprawnienia została zmieniona w związku z przedłożeniem nowego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami lub brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy. Przepis ten został dodany na podstawie §1 pkt 10 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. poz. 874). Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie delegacji określonej w art. 20 ust. 1 pkt 2 u.k.p., która przewiduje, że minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji oraz ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia szczegółowe warunki wydawania i zatrzymywania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, cofania i przywracania uprawnień do kierowania pojazdami, a także szczegółowe czynności organów i innych jednostek z tym związane oraz wzory dokumentów stosowanych w tych sprawach. W orzecznictwie NSA (por. wyrok NSA z 17 grudnia 2024 r., II GSK 1321/24, z 15 kwietnia 2025 r., II GSK 1776/24) trafnie przyjęto, że nie było dopuszczalne wprowadzenie na tej podstawie do § 29 rozporządzenia nowego przepisu ust. 3, który z dniem 7 maja 2022 r. wyłączył względem osób, które posiadały w dniu wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami (19 stycznia 2013 r.) bezterminowe uprawnienia do kierowania pojazdami. W powołanym wyroku stwierdzono, że regulacja ta nie znajduje dostatecznego upoważnienia w treści art. 20 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 20 ust. 2 u.k.p., nie tylko wykracza poza zakres spraw przekazanych do uregulowania i przesłanek podlagających uwzględnieniu, lecz także narusza zasady konstytucyjne i ustawowe oraz cel wykonawczy względem ustawy upoważniającej. Stąd wskazana delegacja ustawowa nie może być rozumiana jako upoważnienie do wprowadzania przepisów wykonawczych, które stanowią podstawę do ograniczania zakresu bezterminowo nabytych uprawnień. Stosowanie § 29 ust. 3 rozporządzenia skutkowałoby tym, że nabyte bezterminowo uprawnienia administracyjne doznawałyby ograniczeń na podstawie regulacji zawartej w rozporządzeniu. Na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego taki sposób interpretacji przepisów rozporządzenia został uznany za wykładnię wadliwą. Skoro bowiem art. 18 u.k.p. nie przewiduje uprawnienia organu do weryfikacji posiadanych przez wnioskodawcę uprawnień do kierowania pojazdami, to nie można ich wyprowadzać z aktu wykonawczego. Z tych samych względów nie może podlegać zastosowaniu w przedmiotowej sprawie przepis § 29 ust. 3 rozporządzenia, albowiem w stwierdzonym wyżej zakresie stanowi on podstawę do niedopuszczalnej konstytucyjnie i ustawowo ingerencji w prawa słusznie nabyte na podstawie dawnego prawa.
Z przedstawionych wyżej względów Sąd na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a., stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności w zakresie wpisu daty ważności uprawnień do kierowania pojazdami kategorii B w dokumencie prawa jazdy. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.
POTRZEBUJESZ POMOCY?