Interpretacja indywidualna z dnia 12 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP4-3.4012.524.2025.3.APR

Interpretacja indywidualna - stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe w części dotyczącej:

• braku obowiązku uwzględniania przez Państwa przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego) uzyskiwanych w przyszłości przez Państwa przychodów ze sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych

oraz jest prawidłowe w części dotyczącej:

• braku obowiązku uwzględniania przez Państwa przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego) uzyskiwanych w przyszłości przez Państwa przychodów z zysków osiąganych przez Spółki Zależne w postaci dywidend, oraz
• braku zobowiązania Państwa do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według „sposobu ustalenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy, w związku z przewidywanym uzyskiwaniem Przychodów z udziałów.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 września 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 września 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy obowiązku stosowania Prewspółczynnika i Współczynnika w związku z uzyskiwaniem Przychodów z udziałów. Uzupełnili go Państwo pismem z 10 października 2025 r. (wpływ 13 października 2025 r.) - w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

A. spółka z o.o. (dalej: Wnioskodawca lub Spółka) jest podatnikiem VAT czynnym. Spółka jest częścią grupy (...) (dalej: „Grupa”) specjalizującej się w rozwoju projektów z dziedziny odnawialnych źródeł energii z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Wnioskodawca będąc częścią Grupy oprócz działalności operacyjnej, którą prowadzi na co dzień, odgrywa w Grupie rolę spółki holdingowej, co wiąże się m.in. z tym, że inwestuje w udziały w spółkach (dalej: „Spółki Zależne”) zajmujących się Odnawialnymi Źródłami Energii (dalej: „OZE”) poprzez nabywanie oraz sprzedawanie udziałów.

Wnioskodawca co do zasady prowadzi działalność operacyjną, w ramach której świadczy na rzecz Spółek Zależnych usługi wsparcia oraz usługi doradcze (dalej „Usługi Doradcze”), polegające na wsparciu tych Spółek w rozwoju posiadanych przez Spółki Zależne projektów OZE, szerzej opisanych w dalszej części Wniosku. Tym samym, nabycie udziałów w Spółkach Zależnych oznacza także dla Spółki poszerzenie portfolio swoich klientów, na rzecz których Wnioskodawca świadczy usługi opodatkowane podatkiem VAT.

Zgodnie z umową Spółki i wpisem w Krajowym Rejestrze Sądowym, przedmiot działalności Spółki obejmuje:

• Wytwarzanie energii elektrycznej (PKD 35.11.Z),
• Działalność firm centralnych (head offices) i holdingów, z wyłączeniem holdingów finansowych (PKD 70.10.Z),
• Przesyłanie energii elektrycznej (35.12.Z),
• Dystrybucja energii elektrycznej (35.13.Z),
• Handel energią elektryczną (35.14.Z),
• Realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków (PKD 41.10.Z),
• Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (41.20.Z),
• Roboty związane z budową rurociągów przesyłowych i sieci rozdzielczych (PKD 42.21.Z),
• Roboty związane z budową linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych (PKD 42.22.Z),
• Roboty związane z budową pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKD 42.99.Z),
• Wynajem i dzierżawa maszyn i urządzeń budowlanych (PKD 77.32.Z).

Wnioskodawca planuje nabywać udziały w Spółkach Zależnych, niemniej nie każda transakcja musi oznaczać, że Wnioskodawca nabywa 100% udziałów (mogą bowiem zdarzać się przypadki, w których Spółka nie nabędzie wszystkich udziałów). Wnioskodawca obejmuje udziały w Spółkach Zależnych również w drodze zakładania nowych spółek lub działań restrukturyzacyjnych, w tym podziału spółek.

Celem nabywania udziałów w Spółkach Zależnych jest rozwój grupy kapitałowej i świadczenie na rzecz Spółek Zależnych z grupy kapitałowej Usług Doradczych.

Ze względu na pełnioną funkcję holdingową Spółka nabywając Spółki Zależne udziela również im pożyczek, jednakże celem nabywania przez Spółkę udziałów w Spółkach Zależnych i związanych z tym usług akwizycyjnych nie jest udzielanie pożyczek Spółkom Zależnym.

Ponieważ Spółki zależne w momencie zakupu są na różnym etapie realizacji projektów OZE, tj. planowania, rozwoju, budowy lub produkcji, w przypadku pierwszych trzech etapów niezbędne są wysokie nakłady finansowe w celu rozwoju projektu oraz dalej generowania zysków.

Wnioskodawca świadczy wskazane powyżej usługi pożyczek na rzecz podmiotów powiązanych za wynagrodzeniem w postaci odsetek, stosując obecnie zwolnienie z podatku od towarów i usług (dalej: „VAT”).

Wnioskodawca zamierza złożyć zawiadomienie o rezygnacji ze zwolnienia z VAT, przewidzianego dla usług w zakresie czynności finansowych, w tym udzielania pożyczek zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy VAT, tj. zrezygnuje ze zwolnienia od podatku VAT usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 świadczonych na rzecz podatników i dokona wyboru opodatkowania takich transakcji podatkiem VAT.

W dalszym okresie, Spółka może też uzyskiwać przychody z zysków osiąganych przez Spółki Zależne w postaci dywidend, a także po uzyskaniu przez nabyte spółki odpowiedniej wg Wnioskodawcy wartości, Spółka może dokonywać sprzedaży posiadanych udziałów w Spółkach Zależnych uzyskując w ten sposób przychody (dalej łącznie „Przychody z udziałów”), które co do zasady nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Spółka posiada wiedzę i doświadczenie w zakresie branży odnawialnych źródeł energii, w tym w szczególności w zakresie budowy farm fotowoltaicznych i wiatrowych, bazy klientów, optymalnej organizacji pracy i struktury organizacyjnej, itp., które są wykorzystywane do świadczenia przez Wnioskodawcę usług na rzecz Spółek Zależnych.

W toku prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca ponosi koszty związane z nabywaniem udziałów w Spółkach Zależnych oraz koszty związane z bieżącym funkcjonowaniem i świadczeniem Usług Doradczych na rzecz Spółek Zależnych.

Koszty związane z nabywaniem udziałów w Spółkach Zależnych

W związku z nabywaniem udziałów w Spółkach Zależnych, Wnioskodawca ponosi szereg wydatków udokumentowanych fakturami VAT (dalej: „Koszty Akwizycyjne” lub „Usługi Akwizycyjne”), w szczególności takich jak:

• usługi prawne w zakresie przygotowania dokumentacji transakcyjnej oraz wsparcia w zakresie przeprowadzenia samej transakcji nabycia udziałów,
• usługi doradztwa finansowego dot. nabywanych spółek,
• usługi notarialne (koszty sporządzenia dokumentów, poświadczenia podpisów, koszty wypisów, poświadczeń, itp.),
• usługi badania due diligence, w tym w zakresie finansowym, prawnym, podatkowym i technicznym
• usługi tłumaczenia dokumentów,
• usługi udostępnienia repozytorium dokumentów (VDR).

Zakupione usługi są w szczególności dokumentowane fakturami wystawionymi na Spółkę. Należy podkreślić, że Koszty Akwizycyjne są ponoszone przez Spółkę w celu nabycia udziałów w Spółkach Zależnych, co umożliwia Spółce również m.in. świadczenie na rzecz Spółek Zależnych czynności opodatkowanych podatkiem VAT, tj. Usług Doradczych.

Koszty związane z bieżącym funkcjonowaniem Spółki

Spółka ponosi również szereg wydatków udokumentowanych fakturami VAT związanych z jej bieżącym funkcjonowaniem (dalej: „Bieżące Koszty”). Mogą to być w szczególności:

• koszty wynajmu biura,
• zakupy wyposażenia do biura, artykułów spożywczych i środków czystości,
• wydatki związane z użytkowanymi samochodami (np. leasing, utrzymanie samochodów),
• koszty wyjazdów służbowych, np. bilety, parkingi, wynajem samochodów,
• szkolenia i kursy dla osób zatrudnionych,
• usługi związane z infrastrukturą biurową (np. telekomunikacyjne, IT),
• zewnętrzne usługi doradztwa podatkowego, usługi prawne i pozostałe usługi doradcze,
• usługi pocztowe i kurierskie,
• usługi związane z pozyskaniem finansowania przez Spółkę.

Bieżące Koszty są związane z ogółem działalności gospodarczej Spółki, w tym ze świadczeniem usług opodatkowanych na rzecz Spółek Zależnych. Nabywanie tych usług umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej przez Spółkę, w tym umożliwia wykonywanie czynności opodatkowanych.

Usługi Doradcze świadczone przez Spółkę na rzecz Spółek Zależnych

Wnioskodawca świadczy na rzecz Spółek Zależnych (a w przypadku niektórych Spółek Zależnych będzie świadczyć) Usługi Doradcze, obejmujące m. in. następujące usługi podlegające opodatkowaniu VAT (zakres usług może się różnić w zależności od Spółki, na rzecz której są one świadczone):

• doradztwo gospodarcze, w tym przygotowanie strategii rozwoju,
• bieżące doradztwo i zarządzanie,
• analiza finansowa projektów inwestycyjnych,
• zarządzanie finansami spółek (w tym controlling),
• przygotowanie modeli raportowania,
• usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych,
• usługi rozwoju projektów (developmentu/pre-construction)
• usługi zarządzania aktywami
• usługi back-office (tj. w szczególności wsparcie administracyjne, sekretaryjne, wynajem samochodów, dostęp do oprogramowania zewnętrznego, dostęp do infrastruktury biurowej m.in. telefonów komórkowych).

W celu świadczenia Usług Doradczych, Spółka może nabywać m.in. następujące usługi (dalej: „Koszty Usług Doradczych”):

• usługi doradcze i zarządzania,
• usługi związane z prowadzeniem developmentu IT, w tym od developerów, prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze,
• usługi inżynieryjne,
• usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych,
• koszty wyjazdów służbowych związanych ze świadczeniem usług.

Świadczenie przez Wnioskodawcę Usług Doradczych zapewnia ograniczenie kosztów poprzez wyeliminowanie powielania czynności przez pracowników rozproszonych spółek i świadczenie ich z jednego, centralnego miejsca. Ponadto ma wpływać na poprawę funkcjonowania Spółek Zależnych poprzez ujednolicenie procesów i procedur, lepszą kontrolę wewnętrzną, skrócenie czasu raportowania do Spółki, ujednoliceniu dobrych praktyk i obiegu wiedzy w organizacji.

Koszty związane z różnymi obszarami działalności Spółki

Bieżące Koszty są związane z ogółem działalności gospodarczej Spółki, w tym ze świadczeniem usług opodatkowanych na rzecz Spółek Zależnych. Oznacza to, że są związane jednocześnie ze:

• świadczeniem Usług Doradczych i zarządczych na rzecz Spółek Zależnych opodatkowanych VAT (usługi opisane we Wniosku jako Usługi Doradcze) oraz
• udzielaniem pożyczek na rzecz Spółek Zależnych.

Gdyby natomiast doszło w przyszłości do sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych, nie jest wykluczone, że koszty ponoszone w ramach Kosztów Bieżącego Funkcjonowania będą związane także z tą transakcją.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

1. Spółka nie zbywa i na dzień złożenia niniejszego uzupełnienia nie będzie zbywała udziałów w Spółkach Zależnych w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej.

2. Spółka posiada wyłącznie udziały w Spółkach Zależnych i w żadnym zakresie udziały te nie odzwierciedlają:

a)tytułu prawnego do towarów,

b)tytułu własności nieruchomości,

c)prawa rzeczowego dającego posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,

d)udziałów i innych tytułów prawnych dających ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części,

e)prawa majątkowego, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

3. Spółka nie świadczy i na dzień złożenia niniejszego uzupełnienia nie będzie świadczyła usług, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług.

4. Spółka nie uczestniczy i na dzień złożenia niniejszego pisma nie będzie uczestniczyła w zarządzaniu Spółkami Zależnymi w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca. Jak wskazano we wniosku, Spółka nabywając udziały w Spółkach Zależnych chce uzyskiwać przychody w postaci dywidend, czy też ewentualnie wzrostu wartości nabywanych udziałów w sytuacji ich sprzedaży działając jak właściciel. Nie nabywa zatem udziałów w celach spekulacyjnych.

5. Spółka nie uczestniczy i na dzień złożenia niniejszego uzupełnienia nie będzie uczestniczyć w zarządzaniu Spółkami Zależnymi. Każda z tych Spółek Zależnych ma swój zarząd odpowiedzialny za jej bieżące sprawy. Spółka świadczyła natomiast i będzie świadczyć na rzecz Spółek Zależnych usługi administracyjne oraz doradcze w zakresie gospodarczym - za wynagrodzeniem, jako zewnętrzny dostawca na zasadzie cen rynkowych. Jedyną formą kontroli, jaką Spółka sprawuje lub będzie sprawować nad Spółkami Zależnymi, są uprawnienia właścicielskie wynikające z posiadanych udziałów.

6. Spółka nie świadczy i na dzień złożenia niniejszego uzupełnienia nie będzie świadczyła usług przechowywania udziałów i zarządzania nimi.

7. Spółka jest podmiotem inwestycyjnym i wykonuje uprawnienia właścicielskie nad posiadanymi udziałami. Spółka posiada i będzie posiadać udziały w Spółkach Zależnych. Ich posiadanie nie jest jednak bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej Spółki. Spółka nie prowadzi w szczególności działalności spekulacyjnej w odniesieniu do wartości udziałów, nie prowadzi działalności brokerskiej i maklerskiej.

8. W przypadku podjęcia decyzji o sprzedaży udziałów zakres zaangażowania zasobów finansowych i osobowych Spółki będzie marginalny, ograniczony do niezbędnego minimum. Czynności związane ze sprzedażą udziałów w Spółkach Zależnych będą wykonywane przez Zarząd, Dział Prawny i Finansowy oraz Dział transakcyjny w zakresie niezbędnym i minimalnie potrzebnym do realizacji danej transakcji (takich jak negocjacje właścicielskie, przygotowanie umowy i akt sprzedaży np. akt notarialny).

9. Osobami zaangażowanymi w proces sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych będą członkowie Zarządu. W kwestiach formalno-prawnych będą korzystać oni z wsparcia Działu Prawnego i Działu Finansowego.

10. Do działań związanych ze sprzedażą Spółka nie zamierza angażować dodatkowych aktywów ponad standardowe zaangażowanie mające na celu zaprezentowanie walorów i potencjału konkretnej Spółki Zależnej, negocjacje, przygotowanie umowy i sprzedaż.

11. Na dzień złożenia niniejszego uzupełnienia Spółka nie jest w stanie stwierdzić jaka będzie skala obrotu uzyskanego z tytułu sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych, który będzie zmienny w czasie i zależy od warunków rynkowych, w tym na jakim etapie sprzedawana jest inwestycja.

Mogą wystąpić okresy, w których nie wystąpi sprzedaż udziałów. Należy zaznaczyć, iż sprzedaż udziałów ma charakter jednostkowy. Spółka przewiduje wzrost wartości udziałów, co może spowodować, że skala obrotu może być jednorazowo, na moment sprzedaży znaczna.

12. Spółka nie korzysta obecnie ze zwolnienia z podatku VAT usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41. Spółka rozważa jednak możliwość skorzystania z tego zwolnienia w przyszłości.

Pytania

1.Czy w związku z przewidywanym uzyskiwaniem Przychodów z udziałów, Spółka jest zobowiązana do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według „sposobu ustalenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT (dalej: Prewspółczynnik)?

2.Czy uzyskiwane w przyszłości przez Wnioskodawcę Przychody z udziałów powinny być uwzględniane przez Spółkę przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego)?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1.

W ocenie Wnioskodawcy, w związku z planowanym uzyskiwaniem Przychodów z udziałów, Spółka nie jest zobowiązana do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według Prewspółczynnika. Przychody z udziałów są bowiem osiągane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej przez Wnioskodawcę.

Ad 2.

W ocenie Wnioskodawcy, uzyskiwane w przyszłości przez Spółkę Przychody z udziałów nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego).

Uzasadnienie

Ad 1.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W ust. 2 ww. przepisu ustawodawca wskazał natomiast, że pod pojęciem „działalności gospodarczej” należy rozumieć wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z przytoczonych przepisów wynika, że dla uznania, iż konkretna czynność podlega VAT, kluczowe jest ustalenie, czy jest ona wykonywana przez podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, tj. podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą.

Niemniej, posiadanie przez dany podmiot statusu podatnika VAT (w tym zarejestrowanego podatnika VAT czynnego) nie jest wystarczające dla uznania, że każda wykonywana przezeń czynność podlega VAT. Na gruncie VAT niezbędne jest bowiem każdorazowo określenie, czy w ramach konkretnej transakcji, podmiot będący co do zasady podatnikiem VAT, działa w takim charakterze, tj. czy transakcja ma miejsce w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT.

Status przedsiębiorcy jako podatnika VAT nie ma zatem charakteru uniwersalnego. Oznacza to, że nie każda czynność dokonana przez podmiot będący podatnikiem VAT podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Posiadanie takiego statusu nie powoduje „automatycznie” rozciągnięcia skutków podatkowych w VAT na całą sferę aktywności podatnika. Innymi słowy, dana transakcja (dostawa towaru/świadczenie usług) podlega VAT wówczas, gdy jest ona dokonywana przez podmiot posiadający status podatnika, a dodatkowo działający w takim charakterze w odniesieniu do tej transakcji - tak np. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej [dalej: DKIS] w interpretacji indywidualnej z 19 kwietnia 2021 r. (sygn. 0111-KDIB3-1.4012.63.2021.2.MSO).

Z powyższego wynika, że dany podmiot może występować w dwojakim charakterze, tj.:

1)podatnika VAT, którego czynności:

a)podlegają VAT (jako opodatkowane lub zwolnione z podatku), jeśli stanowią czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT (tj. szczególności odpłatne świadczenie usług lub odpłatną dostawę towarów),

b)nie podlegają VAT, co ma miejsce w przypadku czynności, które nie mogą zostać zaliczone do katalogu z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT,

2)podmiot niebędący podatnikiem VAT, którego czynności nie podlegają przepisom ustawy o VAT (nawet jeśli spełniają warunki - o charakterze przedmiotowym - dla ich uznania za czynności, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT). Wynika to z faktu, że nie są one wykonywane przez podmiot działający w charakterze podatnika, co z góry wyklucza możliwość ich objęcia regulacjami o VAT.

Oznacza to, że nie każda czynność wykonywana przez podmiot posiadający (formalnie, ale też faktycznie) status podatnika VAT, z uwagi na prowadzoną działalność gospodarczą, stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. W konsekwencji, nie wszystkie przychody uzyskiwane przez taki podmiot w ramach działalności stanowić muszą wynagrodzenie uzyskiwane w zamian za czynności podlegające VAT.

W myśl art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zgodnie z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 - w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, o której mowa w ust. 2, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, zwanym dalej „sposobem określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Z literalnej wykładni przytoczonego przepisu wynika, że obowiązek ustalania zakresu prawa do odliczenia VAT naliczonego przy wykorzystaniu Prewspółczynnika uzależniony został od łącznego spełnienia następujących warunków:

1)podatnik wykonuje zarówno czynności, które mają związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jak i czynności, które nie wykazują takiego związku,

2)podatnik nabywa towary/usługi zarówno dla celów czynności, które mają związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jak i czynności, które nie wykazują takiego związku,

3)podatnik nie jest w stanie przyporządkować w całości nabywanych towarów/usług wyłącznie do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Z powyższego wynika, że konieczność kalkulowania Prewspółczynnika dotyczy wyłącznie podmiotów, które funkcjonują równocześnie w dwóch sferach, tj. (i) jako podmioty prowadzące działalność gospodarczą (tj. ogólnie rzecz ujmując, działalność o charakterze zarobkowym - wytwórczą, handlową, usługową etc.), jak i (ii) podmioty, które prowadzą działalność niemającą takiego charakteru (np. działalność charytatywna prowadzona przez fundacje, działalność podmiotów publicznych związana z realizacją zadań publicznych).

Przy tym obowiązek ustalania Prewspółczynnika ograniczony został wyłącznie do tych z ww. podmiotów, które nabywają towary/usługi skutkujące powstaniem VAT naliczonego, których nie można przyporządkować (i) wyłącznie do sfery działalności gospodarczej albo (ii) wyłącznie do sfery działalności niegospodarczej. Gdyby przyporządkowanie takie było możliwe, ustalanie Prewspółczynnika byłoby niecelowe (określenie kwoty VAT naliczonego związanej z działalnością gospodarczą byłoby bowiem możliwe w ramach tzw. alokacji bezpośredniej). Dopiero jeśli u danego podmiotu wystąpi zakup towarów/usług, których nie można przyporządkować do jednej z ww. sfer (tj. do sfery działalności gospodarczej albo do sfery działalności niegospodarczej), podmiot ten zobowiązany jest do kalkulacji/stosowania Prewspółczynnika.

W ocenie Wnioskodawcy, w związku z uzyskiwaniem Przychodów z udziałów, Spółka nie jest zobowiązana do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według Prewspółczynnika.

Wynika to z faktu, iż Spółka nie funkcjonuje w sferze innej niż działalność gospodarcza, tj. nie wykonuje czynności innych niż wykazujące związek - bezpośredni lub pośredni - z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą.

Na potwierdzenie należy wskazać, że z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT wynika, że obowiązek stosowania Prewspółczynnika do rozliczeń w zakresie VAT naliczonego dotyczy wyłącznie podatników VAT, którzy poza działalnością gospodarczą (w związku z którą nabyli status podatnika), wykonują również czynności, których nie można zaliczyć do działalności gospodarczej.

Tymczasem, jak wskazano w opisie stanu faktycznego, sytuacja taka nie występuje w przypadku Wnioskodawcy. Czynności wykonywane przez Spółkę (w szczególności związane z obejmowaniem udziałów) wpisują się bowiem w całości w realizowaną przez nią działalność inwestycyjną, której głównym założeniem/celem jest wzrost wartości posiadanych aktywów. W przypadku Wnioskodawcy nie występuje więc sytuacja, w odniesieniu do której ustawodawca przewidział konieczność ustalania Prewspółczynnika (Spółka nie funkcjonuje w sferze innej niż komercyjna, związana z działalnością gospodarczą).

Na powyższe nie wpływa okoliczność, że Spółka uzyskuje również przychody z tytułu czynności niepodlegających VAT, tj. Przychody z udziałów.

Okoliczność, że transakcje, z których wynikają Przychody z udziałów nie podlegają VAT (nie są wykazywane przez Spółkę w rejestrach/deklaracjach VAT i nie są dokumentowane za pomocą faktur) nie zmienia faktu, że są one efektem czynności podejmowanych przez Spółkę i/lub sytuacji zaistniałych w ramach działalności inwestycyjnej Spółki (tj. działalności gospodarczej). O ile więc Przychody z udziałów nie są bezpośrednim wynagrodzeniem w zamian za realizowane przez Wnioskodawcę czynności podlegające VAT, to są one konsekwencją strategii inwestycyjnej Spółki zakładającej wzrost wartości posiadanych aktywów. W przypadku Wnioskodawcy nie występuje zatem sytuacja, w której wspomniane przychody wynikałyby ze zdarzeń zaistniałych w związku z aktywnością Spółki inną niż gospodarcza/komercyjna.

Rozróżnienie, na którym opiera się ww. stanowisko (tj. rozróżnienie sfer działalności podatnika na sferę działalności gospodarczej oraz sferę działalności niegospodarczej) ma swoje źródło w orzecznictwie TSUE.

Przykładowo, w wyroku w sprawie C-437/06 Securenta TSUE wskazał m.in.: „W przypadku, gdy podatnik wykonuje równocześnie działalność gospodarczą, opodatkowaną lub zwolnioną z podatku, i działalność niemającą charakteru gospodarczego, nienależącą do zakresu stosowania szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, odliczenie podatku od wartości dodanej naliczonego od wydatków związanych z emisją akcji i nietypowych cichych udziałów jest dopuszczalne tylko w takim zakresie, w jakim wydatki te można przyporządkować działalności gospodarczej podatnika w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej dyrektywy”. Analogiczne konkluzje zawarte zostały w wyroku TSUE z 8 listopada 2012 r. w sprawie C-511/10 BLC.

Należy zaznaczyć, że pogląd o konieczności wyodrębnienia dla potrzeb odliczenia VAT naliczonego z ogółu działań podatnika czynności niezwiązanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, zaprezentowany został również w wyrokach polskich sądów administracyjnych.

Przykładowo, w wyroku z 6 lipca 2016 r. (sygn. III SA/Wa 1578/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził m.in., że: „Brak skorzystania z uprawnienia przez państwo członkowskie nie może być odczytywany w sposób zaprzeczający wspólnemu systemowi VAT. System odliczeń VAT jest wyraźny - ma on na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru VAT zapłaconego lub podlegającego zapłacie w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Natomiast nie daje takiego uprawnienia do odliczenia w przypadku czynności będących poza zakresem takiej działalności gospodarczej”. Z powyższego wynika zatem, że realizowanie przez podatnika czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT nie przesądza o powstaniu po jego stronie obowiązku kalkulowania Prewspółczynnika. Obowiązek taki zaistnieje jedynie w przypadku prowadzenia przez podatnika działalności (aktywności), która pozostaje poza działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, tj. ma to miejsce głównie w przypadku podmiotów działających w charakterze organów władzy publicznej czy fundacji/stowarzyszeń realizujących niegospodarcze cele statutowe.

Spółka wskazuje, że powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie również w interpretacjach indywidualnych wydawanych aktualnie przez DKIS. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 3 czerwca 2020 r. (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.118.2020.3.AM) DKIS wskazał, że:

„Cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 i ust. 3 ustawy. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, u podatnika mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania podatkiem VAT. „Towarzyszą” one działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą”. Analogiczne stanowisko zawarte zostało m.in. w interpretacji indywidualnej DKIS z 28 grudnia 2020 r. (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.572.2020.1.PS).

Wnioskodawca wskazuje, że pogląd o braku konieczności ustalania Prewspółczynnika w związku z uzyskiwaniem Przychodów z udziałów potwierdza fakt, że Spółka funkcjonuje w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, tj. podmiotu, który został powołany w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

Spółka nie jest natomiast w szczególności jednostką samorządu terytorialnego/organem władzy publicznej niebędącymi zasadniczo podatnikami na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, ewentualnie podmiotem działającym na podstawie ustawy o finansach publicznych (np. samorządowym zakładem budżetowym), jak również stowarzyszeniem lub fundacją.

Należy stwierdzić, iż intencją ustawodawcy było bowiem, aby przepisy o Prewspółczynniku miały zastosowanie właśnie do tego rodzaju podmiotów, tj. działających w części poza sferą gospodarczą/komercyjną. Powyższe potwierdza w szczególności fakt, że w orzecznictwie TSUE kwestia konieczności wyodrębnienia przez podatnika VAT naliczonego związanego z czynnościami wykonywanymi poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, rozpatrywana była właśnie w kontekście podmiotów, które podejmowały działania w celach innych niż gospodarcze/zarobkowe.

Tożsame rozumienie pojęcia „celów prowadzonej działalności gospodarczej” zostało przedstawione w odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów na interpelację poselską nr 30157 z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie stosowania Prewspółczynnika, o którym mowa w projekcie Ustawy zmieniającej, do pojazdów samochodowych, od których podatnik może odliczyć 50% podatku VAT. W odpowiedzi tej powielono stanowisko Ministerstwa Finansów, przedstawione uprzednio w uzasadnieniu do Ustawy wprowadzającej przepisy o Prewspółczynniku, w odniesieniu do rozumienia pojęcia „celów prowadzonej działalności gospodarczej”.

W odpowiedzi na interpelację stwierdzono ponadto, że: „Obowiązek wydzielenia podatku naliczonego przy zastosowaniu ww. Prewspółczynnika dotyczy bowiem tylko wąskiej grupy podatników, którzy poza działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT wykonują również działalność nieobjętą systemem VAT (np. jako organ władzy publicznej), i nie jest możliwe bezpośrednie przyporządkowanie podatku naliczonego do każdego z tych typów działalności. Powyższe zapewni realizację zasady neutralności podatku VAT, która uniemożliwia odliczanie podatku w związku z działalnością nieobjętą systemem VAT”.

Na analogiczny zakres podmiotowy zastosowania przepisów o Prewspółczynniku wskazuje również treść uzasadnienia do projektu rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 września 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników. Jak wskazuje się w treści uzasadnienia do projektu rozporządzenia, będzie ono dotyczyło sposobu ustalenia Prewspółczynnika w przypadku takich kategorii podmiotów, jak jednostki samorządu terytorialnego oraz utworzonych przez nie samorządowych jednostek budżetowych, państwowych jednostek budżetowych, uczelni publicznych oraz instytutów badawczych.

Powyżej opisane stanowisko Wnioskodawcy znajduje również potwierdzenie w ostatniej praktyce organów podatkowych np. interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 26 listopada 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-1028/15-2/EK), interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 października 2015 r. (sygn. IPPP1/4512-1048/15-2/IGo) oraz interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 24 września 2015 r. (sygn. IBPP3/4512-521/15/AZ).

Ponadto przykładowo, w wyroku z 12 lutego 2009 r. w sprawie C-515/07 Vereniging Noordelijke TSUE rozpatrywał stan faktyczny, w którym holenderskie stowarzyszenie oprócz działalności zarobkowej podejmowało również przewidziane statutem czynności mające na celu obronę ogólnych interesów członków stowarzyszenia, które nie miały charakteru gospodarczego.

Podobnie, wyrok TSUE 10 września 2014 r. w sprawie C-92/13 Gemeente’s-Hertogenbosch dotyczył kwestii zakresu prawa do odliczenia VAT od nakładów poniesionych na wybudowanie budynku przez gminę.

Wnioskodawca wskazuje także, że organy podatkowe potwierdzają brak obowiązku kalkulowania Prewspółczynnika przez podmioty, które - podobnie jak Spółka - osiągają przychody z tytułu wykonywania czynności opodatkowanych i zwolnionych z VAT oraz czynności niepodlegających VAT (mających jednak generalny związek z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą).

Przykładowo, konkluzja taka została zawarta w interpretacji indywidualnej z 1 marca 2019 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.878.2018.2.KW), w której DKIS rozpatrywał zapytanie wnioskodawcy uzyskującego dywidendy, tj. przychody, których źródłem nie są czynności podlegające VAT.

Dodatkowo tożsame stanowisko zostało przedstawione przez DKIS w interpretacji z 10 lipca 2023 r. (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.255.2023.1.RMA) oraz interpretacji z 20 listopada 2024 (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.620.2024.1.SR).

Podsumowując, z uwagi na brak wykonywania czynności niezwiązanych z działalnością gospodarczą, Spółka nie jest zobowiązana do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów takiej działalności według Prewspółczynnika.

Ad 2.

W art. 90 ust. 1 ustawy o VAT ustawodawca przewidział, że w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy o VAT, jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Stosownie do art. 90 ust. 3 ustawy o VAT, proporcję, o której mowa w ust. 2 (dalej: „Współczynnik”), ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Zasadniczo podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT naliczonego w związku z czynnościami opodatkowanymi VAT (według właściwej stawki) - ujmowanymi w liczniku oraz mianowniku ułamka wyrażającego Współczynnik. Odliczenie VAT naliczonego nie przysługuje natomiast w odniesieniu do wykonywanych przez podatnika czynności zwolnionych z VAT (ujmowanych w mianowniku ułamka wyrażającego Współczynnik). Podkreślenia jednak wymaga, że uwzględnieniu w ramach kalkulacji Współczynnika podlegają wyłącznie obroty z tytułu czynności podlegających VAT (opodatkowanych VAT lub zwolnionych od podatku). Stąd, poza kalkulacją Współczynnika pozostają przychody podatnika z tytułu transakcji niepodlegających VAT (które nie stanowią odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu przepisów o VAT).

Mając powyższe na uwadze w ocenie Wnioskodawcy, uzyskiwane przez Spółkę Przychody z udziałów nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego). Wynika to z faktu, iż Przychody z udziałów nie stanowią wynagrodzenia z tytułu świadczenia przez Spółkę usług (sprzedaży) podlegających VAT.

Jak wspomniano, dana czynność (dostawa towaru/świadczenie usługi) podlega VAT, jeśli jest realizowana przez podmiot występujący w charakterze podatnika VAT w odniesieniu do tej czynności. Tym samym, nie jest objęta zakresem VAT aktywność podatnika, która nie wpisuje się w prowadzoną przez niego działalność podlegającą opodatkowaniu w rozumieniu ustawy o VAT.

Prezentowane stanowisko znalazło również potwierdzenie w prawomocnym orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 25 czerwca 2010 r. (sygn. akt I SA/Op 176/10), w którym stwierdzono m.in., że samo posiadanie udziałów i ich sprzedaż nie czyni z takiej osoby podatnika podatku VAT.

Podobne stanowisko zostało przedstawione i interpretacji z 10 listopada 2021 r. sygn. 0114-KDIP4-3.4012.565.2021.1.IG, w której Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, iż „Mając zatem na uwadze powołane wyżej przepisy oraz orzecznictwo TSUE jak również przedstawiony opis sytuacji należy uznać, że uzyskiwane przez Wnioskodawcę Przychody z IF nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji Współczynnika Spółki. Wynika to z faktu, iż Przychody z IF nie stanowią wynagrodzenia z tytułu świadczenia przez Wnioskodawcę usług (sprzedaży) podlegających VAT. Wnioskodawca nie występuje w charakterze podatnika VAT w odniesieniu do czynności/transakcji, w związku z którymi uzyskuje Przychody z IF. W związku z tym w sprawie nie znajdą zastosowania przepisy art. 90 ustawy.”

Mając na uwadze, że w opisanym zdarzeniu przyszłym Spółka nie będzie występowała jako podatnik VAT w odniesieniu do przychodów z udziałów, ewentualna przyszła sprzedaż udziałów lub otrzymanie dywidendy nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.

Dodatkowo tożsame stanowisko zostało przedstawione przez DKIS w interpretacji z 10 lipca 2023 r. (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.255.2023.1.RMA) oraz interpretacji z 20 listopada 2024 (sygn. 0111-KDIB3-2.4012.620.2024.1.SR).

Podsumowując, w świetle powyższych okoliczności należy uznać, że transakcja ewentualnej przyszłej sprzedaży udziałów lub otrzymanie dywidendy nie podlega VAT, a uzyskiwane przez Spółkę Przychody z udziałów nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części nieprawidłowe i w części prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.) zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Co istotne, usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Ponadto, czynności są opodatkowane podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy wykonywane są przez podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, działającego w takim charakterze w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Nie każda czynność dokonana przez podmiot, mający status podatnika będzie podlegać opodatkowaniu. Status bycia podatnikiem podatku VAT nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. Zatem za działalność rodzącą obowiązki w podatku VAT, należy uznać tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki.

Określenie działalności producenta, handlowca lub usługodawcy następuje każdorazowo w stosunku do odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnie świadczonych usług na terenie kraju, będących przedmiotem opodatkowania. Przez pojęcie producenta w takim razie będziemy rozumieli podmiot, który w zorganizowany sposób dokonuje produkcji towarów w celu ich dalszego zbycia. Handlowiec dokonuje w sposób zorganizowany zakupu towarów w celu ich odsprzedaży. W końcu podobnie usługodawca, który świadczy usługi w celach zarobkowych. Płaszczyzna działalności podmiotów będących podatnikami podatku VAT, o czym świadczy zdanie drugie art. 15 ust. 2, opierać się musi na działalności podejmowanej w szczególności w sposób ciągły w celach zarobkowych, w ramach prowadzonego przez nich profesjonalnego obrotu gospodarczego.

Samodzielność gospodarcza w prowadzeniu działalności gospodarczej oznacza możliwość podejmowania decyzji, a zarazem posiadanie odpowiedniego stopnia odpowiedzialności za podjęte decyzje, w tym za szkody poniesione wobec osób trzecich, jak również ponoszenie przez podmiot ryzyka gospodarczego.

Podstawowa zasada dotycząca odliczenia podatku naliczonego wskazana została w art. 86 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Stosownie do treści art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Z powołanych przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego, jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Ustawodawca stworzył podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Jedno z takich ograniczeń zostało wskazane w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy, zgodnie z którym:

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Na mocy art. 88 ust. 4 ustawy:

Zgodnie z ww. regulacją, z prawa do odliczenia podatku skorzystać mogą wyłącznie podatnicy, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Wyrażoną w cytowanym powyżej art. 86 ust. 1 ustawy generalną zasadę uprawniającą do odliczenia podatku naliczonego, uzupełniają regulacje zawarte w art. 86 ust. 2a-2h tej ustawy.

Na mocy art. 86 ust. 2a ustawy:

Stosownie do treści art. 86 ust. 2b ustawy:

Zgodnie z art. 86 ust. 2d ustawy:

Na podstawie art. 86 ust. 2g ustawy:

Powołany wyżej art. 86 ust. 2a ustawy, wprost określa, co stanowi kwotę podatku naliczonego w przypadku nabycia towarów i usług, wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych. Zgodnie z tą normą, w przypadku nabycia towarów i usług, wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza (z wyjątkiem wykorzystania na cele osobiste, do których może mieć zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy), w sytuacji, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej.

Cele prowadzonej działalności gospodarczej należy rozpatrywać w kontekście definicji działalności gospodarczej, określonej w art. 15 ust. 2 i ust. 3 ustawy. W związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, u podatnika mogą wystąpić działania czy sytuacje, które nie generują opodatkowania podatkiem VAT. „Towarzyszą” one działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą. Za czynności zrównane z czynnościami wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej uznaje się także nieodpłatną dostawę towarów lub nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste, w przypadkach o których mowa w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy. Uzasadnia to fakt, że chociaż czynności te z definicji nie mają związku z działalnością gospodarczą, w przypadkach określonych w tych przepisach następuje obowiązek naliczenia VAT. Natomiast przez cele inne, rozumie się sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i 3 ustawy (przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy czy nieodpłatną działalność statutową).

W przypadku wykonywania w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług oraz zwolnionych z opodatkowania tym podatkiem, należy mieć na uwadze uregulowania zawarte w art. 90 ustawy.

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 90 ust. 2 ustawy:

W myśl art. 90 ust. 3 ustawy:

Przepis art. 90 ust. 4 ustawy stanowi, że:

Z art. 90 ust. 5 ustawy wynika, że:

Stosownie do art. 90 ust. 6 ustawy:

Ponadto zgodnie z art. 90 ust. 10 ustawy:

Analiza powołanych wyżej przepisów wskazuje, że na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy występuje obowiązek wyodrębnienia kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje.

Tym samym, warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie przedstawiona w ww. przepisie zasada, wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Na podstawie powyższych uregulowań należy stwierdzić, że podatnik dokonujący zakupów towarów i usług wykorzystywanych zarówno do czynności opodatkowanych jak i zwolnionych od podatku, w celu prawidłowej realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego może zastosować metodę proporcjonalnego odliczenia podatku naliczonego, o której mowa w art. 90 ust. 2 ustawy.

Należy zauważyć, że dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego niezbędne jest istnienie związku pomiędzy dokonywanymi zakupami towarów i usług a prowadzoną działalnością opodatkowaną generującą podatek należny.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie precyzują, jaki związek musi istnieć pomiędzy zakupami a sprzedażą, żeby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia. Związek ten może być bezpośredni (wydatek na nabycie towaru, który następnie zostanie przez podatnika sprzedany), bądź pośredni. O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą, np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast pośredni związek nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy występuje wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa - mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu.

Powyższe regulacje oznaczają, że aby stwierdzić, czy podatnikowi podatku od towarów i usług przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, należy zbadać wyłącznie związek ponoszonych wydatków z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten musi mieć charakter niewątpliwy, lecz niekoniecznie bezpośredni. Podatnik musi jednak wykazać związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Stanowisko powyższe znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zasada neutralności podatku VAT, a także kwestia pośredniego związku pomiędzy podatkiem naliczonym VAT a czynnościami opodatkowanymi jako warunku wystarczającego do zachowania prawa do odliczenia VAT były przedmiotem licznych orzeczeń TSUE m.in.: wyrok z 15 stycznia 1998 r. w sprawie C-37/95 (Państwo Belgijskie v. Ghent Coal Terminal NV), wyrok z 22 lutego 2001 r. w sprawie C-408/96 (Abbey National plc v. Commissioners of Customs & Excisie), wyrok z 26 maja 2005 r. w sprawie C-465/03 (Kretztechnik AG v. Finanzamt Linz), wyrok z 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 (CIBO Particiationls SA v. Directeur region al des impots du Nord-Pas-de-Calats). TSUE podkreślał, że co do zasady, prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przysługuje podatnikom wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek poniesionych wydatków ze sprzedażą opodatkowaną. Jednakże, brak bezpośredniego związku z konkretną czynnością podlegającą opodatkowaniu nie wyklucza prawa odliczenia podatku VAT w przypadku tzw. kosztów ogólnych działania podatnika, o ile koszty te mogą być przypisane do działalności podatnika podlegającej opodatkowaniu VAT.

Jak Państwo wskazali, są Państwo podatnikiem VAT czynnym. Będąc częścią Grupy oprócz działalności operacyjnej, którą prowadzą Państwo na co dzień, odgrywają Państwo w Grupie rolę spółki holdingowej, co wiąże się m.in. z tym, że inwestują Państwo w udziały w Spółkach Zależnych zajmujących się Odnawialnymi Źródłami Energii (OZE) poprzez nabywanie oraz sprzedawanie udziałów.

Co do zasady prowadzą Państwo działalność operacyjną, w ramach której świadczą Państwo na rzecz Spółek Zależnych usługi wsparcia oraz Usługi Doradcze, polegające na wsparciu tych Spółek w rozwoju posiadanych przez Spółki Zależne projektów OZE. Tym samym, nabycie udziałów w Spółkach Zależnych oznacza także dla Państwa poszerzenie portfolio swoich klientów, na rzecz których świadczą Państwo usługi opodatkowane podatkiem VAT.

Planują Państwo nabywać udziały w Spółkach Zależnych, niemniej nie każda transakcja musi oznaczać, że Wnioskodawca nabywa 100% udziałów (mogą zdarzać się przypadki, w których Spółka nie nabędzie wszystkich udziałów). Obejmują Państwo udziały w Spółkach Zależnych również w drodze zakładania nowych spółek lub działań restrukturyzacyjnych, w tym podziału spółek.

Celem nabywania udziałów w Spółkach Zależnych jest rozwój grupy kapitałowej i świadczenie na rzecz Spółek Zależnych z grupy kapitałowej Usług Doradczych.

Ze względu na pełnioną funkcję holdingową nabywając Spółki Zależne udzielają Państwo również im pożyczek, jednakże celem nabywania przez Spółkę udziałów w Spółkach Zależnych i związanych z tym usług akwizycyjnych nie jest udzielanie pożyczek Spółkom Zależnym.

Świadczą Państwo wskazane powyżej usługi pożyczek na rzecz podmiotów powiązanych za wynagrodzeniem w postaci odsetek, stosując obecnie zwolnienie z podatku od towarów i usług.

W dalszym okresie, mogą Państwo też uzyskiwać przychody z zysków osiąganych przez Spółki Zależne w postaci dywidend, a także po uzyskaniu przez nabyte spółki odpowiedniej wg Państwa wartości, mogą Państwo dokonywać sprzedaży posiadanych udziałów w Spółkach Zależnych uzyskując w ten sposób przychody (Przychody z udziałów).

W toku prowadzonej działalności gospodarczej ponoszą Państwo koszty związane z nabywaniem udziałów w Spółkach Zależnych oraz koszty związane z bieżącym funkcjonowaniem i świadczeniem Usług Doradczych na rzecz Spółek Zależnych.

W związku z nabywaniem udziałów w Spółkach Zależnych, ponoszą Państwo szereg wydatków udokumentowanych fakturami VAT (Koszty Akwizycyjne, Usługi Akwizycyjne).

Zakupione usługi są w szczególności dokumentowane fakturami wystawionymi na Państwa. Koszty Akwizycyjne są ponoszone przez Spółkę w celu nabycia udziałów w Spółkach Zależnych, co umożliwia Państwu również m.in. świadczenie na rzecz Spółek Zależnych czynności opodatkowanych podatkiem VAT, tj. Usług Doradczych.

Ponoszą Państwo również szereg wydatków udokumentowanych fakturami VAT związanych z Państwa bieżącym funkcjonowaniem (Bieżące Koszty). Bieżące Koszty są związane z ogółem Państwa działalności gospodarczej, w tym ze świadczeniem usług opodatkowanych na rzecz Spółek Zależnych. Nabywanie tych usług umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej przez Państwa, w tym umożliwia wykonywanie czynności opodatkowanych.

Świadczą Państwo na rzecz Spółek Zależnych (a w przypadku niektórych Spółek Zależnych będą Państwo świadczyć) Usługi Doradcze podlegające opodatkowaniu VAT (zakres usług może się różnić w zależności od Spółki, na rzecz której są one świadczone).

W celu świadczenia Usług Doradczych, mogą Państwo nabywać m.in. następujące usługi (Koszty Usług Doradczych):

• usługi doradcze i zarządzania,
• usługi związane z prowadzeniem developmentu IT, w tym od developerów, prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze,
• usługi inżynieryjne,
• usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych,
• koszty wyjazdów służbowych związanych ze świadczeniem usług.

Świadczenie przez Państwa Usług Doradczych zapewnia ograniczenie kosztów poprzez wyeliminowanie powielania czynności przez pracowników rozproszonych spółek i świadczenie ich z jednego, centralnego miejsca. Ponadto ma wpływać na poprawę funkcjonowania Spółek Zależnych poprzez ujednolicenie procesów i procedur, lepszą kontrolę wewnętrzną, skrócenie czasu raportowania do Spółki, ujednoliceniu dobrych praktyk i obiegu wiedzy w organizacji.

Bieżące Koszty są związane z ogółem Państwa działalności gospodarczej, w tym ze świadczeniem usług opodatkowanych na rzecz Spółek Zależnych. Oznacza to, że są związane jednocześnie ze:

• świadczeniem Usług Doradczych i zarządczych na rzecz Spółek Zależnych opodatkowanych VAT (usługi opisane we Wniosku jako Usługi Doradcze) oraz
• udzielaniem pożyczek na rzecz Spółek Zależnych.

Gdyby natomiast doszło w przyszłości do sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych, nie jest wykluczone, że koszty ponoszone w ramach Kosztów Bieżącego Funkcjonowania będą związane także z tą transakcją.

Nie uczestniczą i nie będą Państwo uczestniczyli w zarządzaniu Spółkami Zależnymi w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki udziałowca. Nabywając udziały w Spółkach Zależnych chcą Państwo uzyskiwać przychody w postaci dywidend, czy też ewentualnie wzrost wartości nabywanych udziałów w sytuacji ich sprzedaży działając jak właściciel. Nie nabywają Państwo zatem udziałów w celach spekulacyjnych.

Nie uczestniczą i nie będą Państwo uczestniczyć w zarządzaniu Spółkami Zależnymi. Każda z tych Spółek Zależnych ma swój zarząd odpowiedzialny za jej bieżące sprawy. Natomiast świadczyli i będą Państwo świadczyć na rzecz Spółek Zależnych usługi administracyjne oraz doradcze w zakresie gospodarczym - za wynagrodzeniem, jako zewnętrzny dostawca na zasadzie cen rynkowych. Jedyną formą kontroli, jaką sprawują lub będą Państwo sprawować nad Spółkami Zależnymi, są uprawnienia właścicielskie wynikające z posiadanych udziałów.

Państwa wątpliwości dotyczą tego, czy w związku z przewidywanym uzyskiwaniem Przychodów z udziałów, są Państwo zobowiązani do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według „sposobu ustalenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy, tj. stosowania Prewspółczynnika (pytanie nr 1) oraz czy uzyskiwane w przyszłości Przychody z udziałów powinny być uwzględniane przez Państwa przy kalkulacji Współczynnika (proporcji) (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego) (pytanie nr 2).

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu i sprzedaży akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyrokach w sprawach C-60/90 i C-155/94 oraz w sprawie C-80/95 TSUE podkreślał, że samo posiadanie, czy też emisja udziałów i innych papierów wartościowych co do zasady nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, która pozwalałaby na uznanie posiadacza takich udziałów za podatnika. Natomiast w wyroku z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie C‑77/01 Empresa de Desenvolvimento Mineiro TSUE uznał, że zwykłe nabycie udziałów w innych podmiotach nie stanowi wykorzystania majątku w celu osiągnięcia dochodu w sposób ciągły, ponieważ dywidenda uzyskana z udziału jest skutkiem własności majątku i nie jest wynagrodzeniem uzyskanym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu Dyrektywy. Podobnie transakcje finansowe polegające jedynie na sprzedaży udziałów i innych papierów wartościowych, np. jednostek w funduszach inwestycyjnych, nie stanowią w ogóle działalności gospodarczej.

Posiłkując się tym orzecznictwem należy stwierdzić, że co do zasady, czynności sprzedaży udziałów nie stanowią działalności gospodarczej, a zatem podmiot dokonujący tych czynności nie ma statusu podatnika, nawet jeżeli z tytułu innej działalności jest podatnikiem.

Od tej zasady orzecznictwo TSUE przewiduje pewne wyjątki, które pozwalają łączyć z faktem posiadania i zbywania papierów wartościowych (akcji, udziałów) wykonywanie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, w określonych okolicznościach, a mianowicie gdy:

• posiadacz papierów wartościowych uczestniczy w zarządzaniu spółką, której akcje posiada,
• sprzedaż akcji, udziałów prowadzona jest w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej,
• posiadanie udziałów jest bezpośrednim, stałym i koniecznym rozszerzeniem działalności gospodarczej.

Zatem w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samego nabycia/sprzedaży udziałów innych spółek nie jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Są to czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Nie można również samego nabycia czy sprzedaży udziałów finansowych w innych przedsiębiorstwach traktować jako wykorzystywanie majątku do uzyskiwania z niego dochodów w sposób ciągły.

Aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności. Podkreślić należy, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, oraz czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z 14 listopada 2000 r. w sprawie C-142/99 Floridienne S.A. Beginvest przeciwko Państwu belgijskiemu stwierdził, że zaangażowanie w zarządzanie spółkami zależnymi (w holdingu) należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 (2) VI Dyrektywy, ale tylko w zakresie, w jakim pociąga to za sobą dokonywanie transakcji podlegających VAT na mocy art. 2 VI Dyrektywy, takich jak świadczenie przez Floridienne usług administracyjnych, rachunkowych i informatycznych na rzecz swoich spółek zależnych.

Również w orzeczeniu z 12 lipca 2001 r. w sprawie C-102/00 Welthgrove BV (także spółka holdingowa) przeciwko Staatssecretaris van Financien TSUE wyraźnie wskazał, że samo zaangażowanie spółki holdingowej w zarządzanie jej spółkami zależnymi, lecz bez dokonywania transakcji podlegających VAT w rozumieniu art. 2 VI Dyrektywy, nie może być traktowane jak działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 (2) tej Dyrektywy. Wobec tego, działalnością gospodarczą będzie tylko takie zarządzanie spółkami zależnymi, które pociąga za sobą dokonywanie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 VI Dyrektywy.

W orzeczeniu TSUE z 27 września 2001 r. w sprawie C-16/00 Cibo Participations, Trybunał podtrzymał stanowisko, że udział spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, których udziały nabyła, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, ale tylko w przypadku, gdy pociąga to za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu na mocy art. 2 ust. 1 tej Dyrektywy, takich jak świadczenie przez spółkę holdingową na rzecz spółek zależnych usług administracyjnych, finansowych, handlowych lub technicznych.

W związku z powyższym, zdaniem TSUE, samo nabycie i posiadanie akcji spółki nie powinno być traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 ust. 2 VI Dyrektywy, nadająca ich posiadaczowi status podatnika. Trybunał powtórzył tu wyrażone wcześniej w orzeczeniu z 20 czerwca 1996 r. C-155/94 stanowisko, że jeżeli objęcie akcji nie stanowi działalności gospodarczej, to również nie ma takiego charakteru ich zbycie (także orzeczenie TSUE z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-442/01).

Również w wyroku C-320/17 TSUE wskazał, że samo nabycie i posiadanie udziałów nie powinno być uznane, w rozumieniu dyrektywy VAT, za działalność gospodarczą przyznającą nabywcy lub posiadaczowi status podatnika. Trybunał podkreślił przy tym, że z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że uczestniczenie spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, w których nabyła ona udział lub akcje, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy VAT, w zakresie, w jakim skutkuje ono dokonywaniem transakcji podlegających opodatkowaniu VAT na podstawie art. 2 tej dyrektywy, takich jak świadczenie usług administracyjnych, księgowych, finansowych, handlowych, informacyjnych i technicznych przez spółkę holdingową na rzecz spółek.

Interpretując wskazany w tym orzecznictwie wyjątek od omawianej zasady, sprowadzający się do możliwości uznania za działalność gospodarczą posiadania (zbywania) udziałów, jeżeli towarzyszyłoby temu uczestnictwo w zarządzaniu spółką - WSA w Opolu w wyroku z 25 czerwca 2010 r., sygn. akt I SA/Op 176/10, stwierdził, że taka możliwość ograniczona jest do sytuacji szczególnych, w których udział w zarządzaniu pociąga za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu, takich jak świadczenie usług na rzecz spółki.

Odnosząc powyższe rozważania do sytuacji przedstawionej we wniosku stwierdzić należy, że w sytuacji kiedy na rzecz Spółek Zależnych, których udziały zamierzają Państwo zbyć, wykonują i będą Państwo wykonywali czynności, które podlegają/będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT (udzielanie pożyczek, Usługi Doradcze, usługi administracyjne) to Państwa działania w takim zakresie będą wpisywały się w definicję prowadzenia działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy, a zbycie udziałów będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Świadcząc na rzecz Spółek Zależnych, w których będą Państwo posiadali udziały, czynności podlegające opodatkowaniu VAT, będą Państwo działali w zakresie wykraczającym poza zwykłe prawa i obowiązki, związane z posiadaniem udziałów. Tym samym Państwa rola nie będzie ograniczała się do biernego modelu realizacji praw własnościowych.

Zatem zbycie udziałów w sytuacji, kiedy dokonują/będą Państwo dokonywali na rzecz Spółek Zależnych, których udziały będą Państwo zbywali, czynności podlegających opodatkowaniu VAT, prowadzone będzie w ramach działalności gospodarczej, ze względu właśnie na wykonywanie ww. czynności na rzecz tych Spółek Zależnych. Wobec tego, dokonując sprzedaży udziałów Spółek Zależnych będą Państwo działali w charakterze podatnika VAT w rozumieniu ustawy o VAT. Tym samym czynności zbycia udziałów Spółek Zależnych będą stanowiły czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy:

Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy, nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi. Sam zakres usług jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, których przedmiotem są udziały w spółkach lub innych podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną (a także usługi pośrednictwa w tym zakresie). W efekcie usługi dotyczące obrotu udziałami oraz pośrednictwa w tym zakresie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie ww. art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek odzwierciedlenia odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L z 2006 r. Nr 347 str. 1 ze zm.). Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. f) Dyrektywy 2006/112/WE:

Państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw do papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy:

Zgodnie z art. 43 ust. 16 ustawy:

Co istotne, pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę na przepis art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym:

Stosownie zaś do ust. 23 ww. przepisu:

Powołane przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku - w tym m.in. właśnie usług których przedmiotem są udziały w spółkach, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.

W tym miejscu należy zauważyć, że art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy odnosi się do udziałów w spółkach. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny użycie sformułowania „udziałów” nie zawęża zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy wyłącznie do spółek kapitałowych. W świetle całokształtu systemu opodatkowania VAT nie ulega wątpliwości, że intencją ustawodawcy było objęcie zwolnieniem również transakcji, których przedmiotem jest zbycie ogółu praw i obowiązków w spółkach osobowych. Ponadto użycie sformułowania „udziałów” nie zawęża zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy wyłącznie do spółek działających na gruncie przepisów prawa polskiego. Ww. przepis ma zastosowanie również do transakcji, których przedmiotem jest zbyciem udziałów w spółkach działających na gruncie przepisów prawa obcego.

Wskazali Państwo, że nie zbywają i nie będą Państwo zbywali udziałów w Spółkach Zależnych w ramach działalności maklerskiej i brokerskiej. Nie świadczą i nie będą Państwo świadczyli usług przechowywania udziałów i zarządzania nimi. Nie świadczą i nie będą Państwo świadczyli usług, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług. Posiadają Państwo wyłącznie udziały w Spółkach Zależnych i w żadnym zakresie udziały te nie odzwierciedlają:

a)tytułu prawnego do towarów,

b)tytułu własności nieruchomości,

c)prawa rzeczowego dającego posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości,

d)udziałów i innych tytułów prawnych dających ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części,

e)prawa majątkowego, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

W analizowanej sprawie nie znajdą zatem zastosowania wyłączenia, o których mowa w art. 43 ust. 15 i 16 ustawy.

Zamierzają Państwo złożyć zawiadomienie o rezygnacji ze zwolnienia od podatku VAT, przewidzianego dla usług w zakresie czynności finansowych, w tym udzielania pożyczek zgodnie z art. 43 ust. 22 ustawy VAT, tj. zrezygnują Państwo ze zwolnienia od podatku VAT usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41 świadczonych na rzecz podatników i dokonają wyboru opodatkowania takich transakcji podatkiem VAT.

Wskazali Państwo, że nie korzystają Państwo obecnie ze zwolnienia z podatku VAT usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41. Rozważają Państwo jednak możliwość skorzystania z tego zwolnienia w przyszłości.

Wobec tego, przyszła sprzedaż udziałów w Spółkach Zależnych będzie spełniała przesłanki wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy i będzie korzystała ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w cyt. wyżej art. 86 ust. 1 ustawy. Dokonując analizy przepisów stwierdzić należy, że na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy, występuje obowiązek wyodrębnienia podatku naliczonego związanego z czynnościami, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje. Natomiast w sytuacji, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku związanego z czynnościami, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do proporcjonalnego rozliczenia podatku naliczonego, zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy.

Z powołanych przepisów wynika, że proporcja wyliczana jest jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Zasada proporcjonalnego odliczania podatku ma zastosowanie do tej kategorii zakupów, których nie da się jednoznacznie w całości lub w części przypisać do konkretnego rodzaju sprzedaży.

Ponadto przepisy dotyczące zasad odliczania częściowego, zawarte w art. 90 ustawy, znajdują zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do czynności wykonywanych w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy. A zatem dotyczą czynności podlegających opodatkowaniu. Natomiast nie dotyczą czynności, których wykonanie nie powoduje konsekwencji podatkowych.

Zarówno w akcie zasadniczym jak i w rozporządzeniach wykonawczych do ustawy ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „charakter pomocniczy”. W takim przypadku w pierwszej kolejności stosuje się wykładnię językową. Dopiero, gdy wykładnia językowa nie prowadzi do jednoznacznych rezultatów dopuszczalne jest skorzystanie z pozajęzykowych dyrektyw interpretacyjnych.

Według słownika języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego „pomocniczy” to „służący jako pomoc, wspomagający co, współdziałający w czym ubocznie, dodatkowo; posiłkowy, dodatkowy”.

Należy zauważyć, że przepis art. 174 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. str. 1 ze zm.) wskazuje, w jaki sposób w oparciu o dane dotyczące struktury wszystkich transakcji podatnika, należy obliczyć kwotę odliczeń przysługujących podatnikowi wykonującemu czynności wywierające różne skutki w zakresie prawa do odliczenia podatku.

Natomiast zgodnie z przepisem art. 174 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE, niektóre kategorie przychodów wyłączane są z obrotów uwzględnianych przy obliczeniu proporcji, o której mowa w ust. 1. Oznacza to, że dokonywanie niektórych transakcji zarówno opodatkowanych, jak i zwolnionych od podatku nie wpływa na wysokość podatku naliczonego podlegającego proporcjonalnemu rozliczeniu.

Na podstawie przepisu art. 174 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE:

Przepisy unijnej dyrektywy w zakresie VAT posługują się określeniem „incidental transactions” w ramach odpowiedniego przepisu, co na język polski może być tłumaczone jako „transakcje incydentalne/uboczne”. Termin „incydentalny” wg Słownika języka polskiego (Słownika Wydawnictwa Naukowego PWN) oznacza przy tym „mający małe znaczenie lub zdarzający się bardzo rzadko”, natomiast termin „uboczny” oznacza „dotyczący czegoś pośrednio, mniej istotny lub dodatkowy”. Transakcje o charakterze „incydentalnym” oznaczają zdarzenia występujące nie tyle rzadko, ile ubocznie, przy określonej okazji, nawet gdyby występowały w sposób powtarzalny. Pojęcie „incydentalności” odnosi się więc nie tyle do samej częstotliwości występowania danego zdarzenia, co raczej do jego poboczności względem zasadniczej działalności podatnika.

Interpretując termin transakcji pomocniczych należy także wskazać na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie Empresa de Desenvolvimento Mineiro (C-77/01) Trybunał rozstrzygał kwestię możliwości uznania za transakcje incydentalne (pomocnicze) w rozumieniu art. 19 ust. 2 (który był odpowiednikiem art. 174 ust. 2 w VI Dyrektywie) różnych transakcji finansowych, dokonywanych przez spółkę holdingową. Transakcje finansowe, które były przedmiotem rozważań TSUE obejmowały udzielanie pożyczek, lokowanie środków na rachunkach depozytów bankowych lub w papierach wartościowych, takich jak bony skarbowe lub certyfikaty depozytowe, przy czym wysokość wpływów z takiej działalności finansowej przewyższała wpływy z działalności operacyjnej.

W świetle powyższego wyroku, najważniejszą przesłanką uznania transakcji za pomocniczą w rozumieniu art. 174 Dyrektywy, a tym samym art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy, powinien być niewielki poziom wykorzystywania zasobów przedsiębiorstwa, przy czym dotyczy to generalnie tych zasobów, których nabycie wiązało się z powstaniem podatku naliczonego.

Ponadto jak wskazał Trybunał w wyroku z 11 lipca 1996 r. w sprawie Regie Dauphinoise (C-306/94) transakcje pomocnicze w rozumieniu art. 174 Dyrektywy, a tym samym art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy, nie mogą być to transakcje, które stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności podatnika. Jeżeli więc działalność finansowa lub związana z transakcjami nieruchomościowymi stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze.

Zaznaczyć przy tym należy, że Trybunał orzekał na tle konkretnego stanu faktycznego, indywidualnego dla danej sprawy. Jakkolwiek więc w obu tych orzeczeniach Trybunał sformułował określone tezy, to jednak nie można stwierdzić, aby kwestia rozumienia i zakresu stosowania przepisów odnoszących się do czynności sporadycznych, była już w orzecznictwie ustalona w sposób jednoznaczny. Ocena omawianego pojęcia „pomocniczości” świadczonych usług nie jest pojęciem uniwersalnym, dającym się odnieść do ogólnych okoliczności w analizowanych sprawach, lecz opiera się na wielu różnorodnych przesłankach. Tak więc, przy bardzo nieostrych granicach podlegającego wykładni pojęcia „incydentalnych (pomocniczych) transakcji finansowych”, co wynika również z przytoczonych orzeczeń TSUE, nie powinien decydować jeden wskaźnik, punkt odniesienia, czy też jedno tylko kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie działalności gospodarczej podatnika.

Zatem transakcje pomocnicze w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy, to transakcje, które nie wiążą się (lub wiążą się w sposób marginalny) z wykorzystaniem składników majątkowych oraz usług, które przy zakupie podlegają opodatkowaniu.

Drugim z kryteriów ukształtowanym przez orzecznictwo TSUE jest warunek, aby nie mogły być to transakcje, które stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności podatnika.

Na taką interpretację może wskazywać także ww. orzeczenie w sprawie C-77/01, w którym TSUE za sporadyczne uznał te transakcje finansowe, których realizacja angażuje niewielką ilość towarów lub usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT (które to towary i usługi stanowią aktywa podatnika), a skala przychodów może być wskazówką, czy rzeczywiście transakcje mają charakter sporadyczny. Oprócz powyższego, Trybunał zaznaczył również, że sam fakt wytworzenia większego dochodu niż działalność podstawowa podatnika, w wyniku transakcji finansowych, nie może powodować, że transakcji tych nie można uznać za sporadyczne. W konsekwencji kryterium oceny, czy dana transakcja jest sporadyczna lub mająca charakter pomocniczy, czy też nie, nie może być zatem wyłącznie uznanie, że dana transakcja ze względu na swoją wartość (minimalna) lub liczbę (jednorazowość) jest sporadyczna. Przez sporadyczność danej transakcji należy rozumieć okoliczności jej dokonania. Jeśli okoliczności te wskazują, że podatnik dokonuje danego typu transakcji incydentalnie, wówczas - bez względu na ich wartość lub liczbę, należy je potraktować jako sporadyczne w rozumieniu omawianego przepisu. Jeżeli natomiast okoliczności wskazują, że podatnik wykonuje dany typ transakcji jako element prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, wówczas należy uznać, że transakcje takie nie są sporadyczne i to zarówno bez względu na ich wartość, jak i liczbę. Transakcjami, które nie mogą być uznane za sporadyczne będą natomiast takie, które z założenia mają być wykonane jako element prowadzonej działalności.

Zatem transakcje „pomocnicze” nie są związane z zasadniczą działalnością podatnika, a przychody z ich tytułu nie są bezpośrednim, stałym i koniecznym uzupełnieniem tej działalności. Jeżeli działalność stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze i incydentalne. Aby bowiem dojść do wniosku, że czynności te mają taki charakter, konieczne jest ich zestawienie według różnorakich kryteriów. Trzeba wziąć zatem pod uwagę wartość, ilość, częstotliwość czynności, stopień zaangażowania aktywów podatnika itd., na tle całokształtu jego działalności, ale także to, czy stanowią one uzupełnienie zasadniczej działalności gospodarczej podatnika. Innymi słowy, aby ocenić, czy czynność jest pomocnicza (incydentalna) należy wziąć pod uwagę całokształt działalności podatnika. Jeżeli dana działalność stanowi stały i niezbędny element wbudowany w funkcjonowanie przedsiębiorstwa podatnika, to transakcje takie nie mogą być uznane za pomocnicze.

Zatem, transakcje mające charakter pomocniczy to takie, które nie są związane z zasadniczą działalnością podatnika, a przychody z ich tytułu nie są bezpośrednim, stałym i koniecznym uzupełnieniem tej działalności. Tak więc, aby ocenić czy dana czynność może być uznana za mającą charakter pomocniczy należy wziąć pod uwagę nie tylko częstotliwość jej wykonywania, ale także to, czy stanowi ona uzupełnienie zasadniczej działalności gospodarczej podatnika.

Jak wynika z przytoczonego orzecznictwa TSUE, przy bardzo nieostrych granicach wykładni pojęcia „incydentalnych (pomocniczych) transakcji finansowych”, nie powinien decydować jeden wskaźnik, czy też jedno kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie działalności gospodarczej podatnika. Jak już wskazano, aby ocenić, czy dane czynności mogą być uznane za „pomocnicze” konieczne jest ich zestawienie według różnych kryteriów (wartości, ilości, częstotliwości, wielkości zaangażowanych środków itd.) z całokształtem działalności podatnika. Innymi słowy, aby ocenić, czy czynność jest pomocnicza, należy wziąć pod uwagę całokształt działalności podatnika. Jeśli okoliczności wskazują, że podatnik wykonuje dany typ transakcji jako element prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, wówczas należy uznać, że transakcje takie nie są pomocnicze. Transakcjami, które nie mogą być uznane za pomocnicze będą takie, które z założenia mają być wykonane jako element prowadzonej działalności.

Z uwagi na powyższe należy wskazać, że aby ocenić, czy opisane we wniosku transakcje sprzedaży udziałów Spółek Zależnych będą miały charakter czynności pomocniczych w rozumieniu powołanego wyżej art. 90 ust. 6 ustawy, konieczne będzie zestawienie ich według różnorakich kryteriów. Trzeba wziąć zatem pod uwagę wartość, ilość, częstotliwość, stopień zaangażowania aktywów podatnika itd., na tle całokształtu Państwa działalności. Innymi słowy, aby ocenić, czy czynność jest pomocnicza, należy wziąć pod uwagę całokształt Państwa działalności.

W analizowanej sprawie transakcje polegające na sprzedaży przez Państwa udziałów w Spółkach Zależnych, z tytułu których to czynności będzie Państwu przysługiwało wynagrodzenie wyraźnie wskazują, że nie będą to czynności przypadkowe, incydentalne, lecz będą to czynności planowane, stanowiące jeden z rodzajów Państwa działalności.

Jak wskazałem powyżej transakcje polegające na sprzedaży udziałów Spółek Zależnych będą stanowiły działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, w której będą Państwo występowali w charakterze podatnika, a tym samym czynności te będą czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług.

Przedstawione okoliczności sprawy wskazują, że transakcje polegające na sprzedaży przez Państwa udziałów w Spółkach Zależnych będą wpisane w Państwa zasadniczą działalność. Czynności wykonywane przez Państwa nie będą stanowiły czynności o charakterze pomocniczym, za czym przemawiają m.in. następujące okoliczności:

• noszą one cechy powtarzalności - wskazali Państwo, że po uzyskaniu przez nabyte spółki odpowiedniej wg Państwa wartości, mogą Państwo dokonywać sprzedaży posiadanych udziałów w Spółkach Zależnych uzyskując w ten sposób przychody; zatem nie będzie to transakcja jednorazowa;
• jest to działalność planowana, stanowiąca jeden z rodzajów Państwa działalności - planują Państwo w przyszłości sprzedaż posiadanych udziałów w Spółkach Zależnych uzyskując w ten sposób przychody; nie jest zatem przypadkowa i sporadyczna;
• ww. transakcje będą stanowiły, wbrew Państwa twierdzeniu stałe, bezpośrednie i konieczne rozszerzenie Państwa głównej działalności - jak Państwo wskazali, co do zasady prowadzą Państwo działalność operacyjną, w ramach której świadczą Państwo na rzecz Spółek Zależnych usługi wsparcia oraz Usługi Doradcze, polegające na wsparciu tych Spółek w rozwoju posiadanych przez Spółki Zależne projektów OZE. Tym samym, nabycie udziałów w Spółkach Zależnych oznacza także dla Państwa poszerzenie portfolio swoich klientów, na rzecz których świadczą Państwo usługi opodatkowane podatkiem VAT. Celem nabywania udziałów w Spółkach Zależnych jest rozwój grupy kapitałowej i świadczenie na rzecz Spółek Zależnych z grupy kapitałowej Usług Doradczych;
• marginalne zaangażowanie zasobów finansowych i osobowych przy realizacji ww. transakcji nie przesądza o ich pomocniczym charakterze, skoro jest ona nieodłączną częścią Państwa działalności głównej.

Skoro za „pomocnicze” należy uznać te transakcje, które nie będą stanowiły bezpośredniego, stałego i koniecznego uzupełnienia podstawowej działalności podatnika, nie będą wymagały nadmiernego zaangażowania aktywów podatnika, będą występowały rzadko, to w przedmiotowej sprawie transakcji polegających na sprzedaży przez Państwa udziałów w Spółkach Zależnych, będących konsekwencją świadomego i zaplanowanego działania, nie będzie można uznać za transakcje dokonywane „pomocniczo” w znaczeniu przepisu art. 90 ust. 6 ustawy.

Wykonywane przez Państwa transakcje polegające na sprzedaży przez Państwa udziałów w Spółkach Zależnych nie będą nosiły znamion czynności „pomocniczych”. Do obrotu uzyskanego z tytułu ww. czynności nie będzie miał zatem zastosowania art. 90 ust. 6 ustawy, a Państwo będą zobowiązani uwzględniać obrót realizowany w związku ze świadczeniem przedmiotowej usługi przy obliczaniu proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 ustawy.

W rezultacie, dla celu ustalenia proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 ustawy, do rocznego obrotu uzyskanego z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (ust. 3), powinni Państwo uwzględnić uzyskiwane w przyszłości przychody ze sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych, gdyż transakcje te nie będą stanowiły dla Państwa transakcji finansowych o charakterze pomocniczym w rozumieniu art. 90 ust. 6 ustawy.

Zatem uzyskiwane w przyszłości przez Państwa przychody ze sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych powinny być uwzględniane przez Państwa przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego).

Ustawa o podatku od towarów i usług ani przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „dywidenda”. Zatem, w celu jego zdefiniowania należy odwołać się do słownika języka polskiego. Zgodnie z definicją słownikową, zawartą w internetowym Słowniku Języka Polskiego PWN (http://sjp.pwn.pl), słowo dywidenda oznacza „część rocznego zysku spółki akcyjnej dzielona między akcjonariuszy odpowiednio do posiadanych przez nich akcji”.

Przepisy regulujące wypłatę dywidendy zawarte są w art. 191-197 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 18 ze zm.), zwanej dalej Kodeksem spółek handlowych.

Zgodnie z art. 191 § 1 Kodeksu spółek handlowych:

Stosownie do art. 191 § 3 Kodeksu spółek handlowych:

Na podstawie art. 193 § 1 Kodeksu spółek handlowych:

Na podstawie art. 193 § 4 Kodeksu spółek handlowych:

W myśl art. 194 Kodeksu spółek handlowych:

Z powyższych przepisów wynika, że dywidenda jest formą partycypowania przez udziałowca w zysku rocznym spółki. Wspólnik ma prawo do udziału w zyskach spółki, której udziałów jest posiadaczem, pod warunkiem przeznaczenia go uchwałą walnego zgromadzenia wspólników do wypłaty. Wypłata dywidendy jest jednostronnym świadczeniem spółki na rzecz udziałowca.

Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają formy wypłaty dywidendy. W praktyce obrotu gospodarczego najpopularniejszą formą wypłaty dywidendy jest świadczenie pieniężne. Jednak dozwolona jest także wypłata dywidendy w naturze, np. w formie rzeczy oznaczonych co do gatunku lub w towarze (dywidenda rzeczowa). Ta forma wypłaty dywidendy jest możliwa tylko wówczas, gdy statut spółki wprost ją przewiduje.

Co istotne, wypłata dywidendy jest szczególnym rodzajem czynności prawnej. Źródłem nabycia przedmiotu dywidendy i tytułem do uzyskania przysporzenia przez wspólnika spółki nie jest umowa cywilnoprawna, ale uchwała walnego zgromadzenia wspólników (akt o charakterze właścicielskim) w oparciu o odpowiednie zapisy umowy spółki. Jest to czynność wyraźnie uregulowana w Kodeksie spółek handlowych i nie mają do niej zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące sprzedaży lub zamiany.

Zatem uzyskiwanych przez Państwa przychodów z zysków osiąganych przez Spółki Zależne w postaci dywidend nie można uznać za uzyskiwane w ramach prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Wypłata dywidendy będzie związana z funkcjonowaniem spółek kapitałowych i występującym po stronie udziałowców prawie do zysku. Zatem ww. kwot nie można uznać za wynagrodzenie z tytułu wykonywania przez Państwa czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, uzyskiwane przez Państwa w przyszłości przychody z zysków w postaci dywidend nie powinny być uwzględniane przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia podatku naliczonego). Wynika to z faktu, że ww. przychody z zysków w postaci dywidend nie będą stanowiły obrotu - wynagrodzenia z tytułu świadczenia przez Państwa czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie będą Państwo występowali w charakterze podatnika VAT w odniesieniu do czynności, w związku z którymi będą Państwo uzyskiwali przychody z zysków w postaci dywidend. W konsekwencji, w tym zakresie nie znajdą zastosowania przepisy art. 90 ustawy.

Odnosząc się natomiast do obowiązku ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według „sposobu ustalenia proporcji” w związku z osiąganiem Przychodów z udziałów należy podkreślić, że podstawową przesłanką warunkującą stosowanie przepisu art. 86 ust. 2a ustawy, jest wykonywanie przez podatnika czynności „innych niż działalność gospodarcza” (z wyjątkiem wykorzystania na cele osobiste, do których może mieć zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy). Dla stwierdzenia, czy dana działalność lub czynności stanowią „cele inne niż związane z działalnością gospodarczą” znaczenie ma, czy mieszczą się one w przedmiocie działalności danego podmiotu. W przypadku więc wykonywania obok czynności, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, również czynności niegenerujących opodatkowania VAT - w pierwszej kolejności należy dokonać oceny, czy czynności te należy uznać za odrębny, obok działalności gospodarczej, przedmiot działalności podatnika, czy też czynności te towarzyszą działalności gospodarczej. W przypadku stwierdzenia, że czynności niegenerujące podatku należnego stanowią odrębny obok działalności gospodarczej przedmiot działalności, wówczas, w celu odliczenia podatku naliczonego (jeżeli nie będzie możliwe przypisanie go w całości do działalności gospodarczej), podatnik ma obowiązek stosować zasady, o których mowa w art. 86 ust. 2a-2h ww. ustawy.

Analiza okoliczności faktycznych sprawy w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pozwala stwierdzić, że nie będą Państwo obowiązani do określania kwot podatku naliczonego do odliczenia zgodnie ze „sposobem określenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy, w związku z przewidywanym uzyskiwaniem Przychodów z udziałów - otrzymaniem dywidendy od Spółek Zależnych lub ewentualną przyszłą sprzedażą udziałów w Spółkach Zależnych. Wskazane Przychody z udziałów należy uznać za związane z prowadzoną przez Państwa działalnością gospodarczą. Przychody z udziałów nie powodują powstania u Państwa sfery działalności innej niż działalność gospodarcza.

Wykonywane przez Państwa czynności (w szczególności dotyczące obejmowania udziałów) związane będą z realizowaną przez Państwa działalnością inwestycyjną, której głównym założeniem jest wzrost wartości posiadanych aktywów. Działalność inwestycyjna stanowi zasadniczy element prowadzonej przez Państwa działalności gospodarczej. Jak wskazałem powyżej transakcje polegające na sprzedaży udziałów Spółek Zależnych będą stanowiły działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, w której będą Państwo występowali w charakterze podatnika, a tym samym czynności te będą czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług. Natomiast fakt, że przychody z zysków w postaci dywidend nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT nie zmienia tego, że będą one efektem podejmowanych przez Państwa czynności w ramach działalności inwestycyjnej, tj. działalności gospodarczej. Pomimo więc, że otrzymane dywidendy od Spółek Zależnych nie będą bezpośrednim wynagrodzeniem w zamian za realizowane przez Państwa czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dostawę towarów lub świadczenie usług), to będą konsekwencją strategii inwestycyjnej, zakładającej wzrost wartości posiadanych aktywów. Z tytułu ww. działalności inwestycyjnej uzyskają Państwo bowiem dywidendy (przychody z zysków osiąganych przez Spółki Zależne), jak również sama sprzedaż posiadanych udziałów (w sytuacji osiągnięcia odpowiedniej wartości rynkowej) będzie przejawem tej działalności.

Tym samym opisane przez Państwa Przychody z udziałów należy uznać za związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i nie będą Państwo zobowiązani do ustalania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej według „sposobu ustalenia proporcji”, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy, w związku z otrzymywaniem tych Przychodów.

Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 w części dotyczącej braku obowiązku uwzględniania przez Państwa przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego) uzyskiwanych w przyszłości przez Państwa przychodów ze sprzedaży udziałów w Spółkach Zależnych jest nieprawidłowe, natomiast w zakresie pytania nr 1 w części dotyczącej braku obowiązku uwzględniania przez Państwa przy kalkulacji Współczynnika (w mianowniku jako sprzedaż nieuprawniająca do odliczenia VAT naliczonego) uzyskiwanych w przyszłości przez Państwa przychodów z zysków osiąganych przez Spółki Zależne w postaci dywidend i w zakresie pytania nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…), ul. (…), (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.