Interpretacja indywidualna z dnia 19 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.517.2025.2.MD

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

16 września 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych częściowo odpłatnego działu spadku. Uzupełnił go Pan w pismach z: 18 września 2025 r. (data wpływu 19 września 2025 r.) oraz – w odpowiedzi na wezwanie – 20 października 2025 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego (przedstawiony w pismach z 16 i 18 września 2025 r.)

Osoby A, B i C, zamierzają dokonać działu spadku po jednym zmarłym. Ich udziały w spadku wynoszą: A – 1/10 część, B – 1/10 część i C – 8/10 części. Wartość całego spadku wynosi (...) zł ((...) złotych). Całość spadku ma nabyć B.

Umowa o dział spadku będzie przewidywać spłatę ze strony A na rzecz B, w kwocie (...) zł (...) złotych), w zamian za udział wynoszący 1/10 część, natomiast C za swój udział 8/10 nie otrzymuje żadnej spłaty i jednocześnie jest osobą bliską podlegającą zwolnieniu z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zatem B stanie się właścicielem całości spadku i nabędzie łącznie 9/10 części ponad swój dotychczasowy udział.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania stanowi „przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku”.

Natomiast wedle treści art. 1 ust. 2 pkt 3 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, przepisy ustawy o umowie o dział spadku stosuje się do „nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego, albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność – w części spłat lub dopłat”.

Zatem od umowy o dział spadku należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w części dotyczącej spłat i podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa prawa nabytego ponad udział.

W tym przypadku B nabędzie ponad udział: od A – 1/10 o wartości rynkowej (...) zł ((...) złotych) oraz od C nabędzie ponad swój udział 8/10 o wartości (...) ((...) złotych), ze spłatą jedynie pomiędzy A i B.

W uzupełnieniu wniosku z 20 października 2025 r. wskazał Pan, że:

Jest Pan osobą B, która miałaby nabyć całość na podstawie umowy o dział spadku.

Pytanie dotyczy Pana obowiązków podatkowych względem nabycia spadku ponad udział na podstawie umowy o dział spadku. Czy obejmuje tylko odpłatnie nabyty udział od A, czy sumę udziałów nabytych od A i C?

W zdaniu „Umowa o dział spadku będzie przewidywać spłatę ze strony A na rzecz B, w kwocie (...) zł ((...) złotych), w zamian za udział wynoszący 1/10 część (…)” doszło do omyłki; chodziło o spłatę od B na rzecz A.

Pytania (przedstawiony w pismach z 16 i 18 września 2025 r.)

Czy prawidłowym jest zapłata podatku od czynności cywilnoprawnych jedynie w części wynoszącej 1/10 (o wartości (...) zł) od A, który otrzyma spłatę – interpretując art. 1 ustawy „w części dotyczącej spłat” jako ograniczenie podmiotowe – kto otrzymuje spłatę?

Czy też sam fakt zaistnienia jakiejkolwiek spłaty w umowie o dział spadku, czyni ją zgodnie z katalogiem ustawowym, czynnością podlegającą reżimowi ustawy w całości i za podstawę opodatkowania powinno się przyjąć 9/10 części, czyli część nabytą ponad posiadany udział, czyli sumę udziałów A i C, również część od C mimo braku spłaty na jego rzecz?

Pana stanowisko w sprawie (przedstawione w piśmie z 18 września 2025 r.)

Pana stanowisko zakłada określenie podstawy opodatkowania jako wartość udziału w prawie nabytego na podstawie umowy zniesienia współwłasności ponad posiadany udział, w części dotyczącej jedynie współwłaściciela, na którego rzecz następuje spłata, tak jak to opisano na przykładzie we wniosku – wg Pana nie pobiera się podatku w części zbywanej przez C.

Zgodnie z taką wykładnią, podatek wyniesie według stawki 1% (brak nieruchomości w masie spadkowej), od kwoty (...) zł, czyli (...) zł ((...) złotych).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) oraz art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295 ze zm.):

Podatkowi podlegają:

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4,

- orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

W myśl art. 1 ust. 2 pkt 3 tejże ustawy:

Przepisy ustawy o umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności – stosuje się odpowiednio do:

a) nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność – w części spłat lub dopłat,

b) odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

Jak stanowi art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 3 cyt. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje;

- z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej,

- z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Stosownie do treści art. 4 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży – przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności.

Art. 5 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Obowiązek zapłaty podatku ciąży na podatnikach tego podatku.

Jak wynika z treści art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 6 ust. 2-4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

- Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.

- Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

- Jeżeli podatnik nie określił wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub wartość określona przez niego nie odpowiada, według oceny organu podatkowego, wartości rynkowej, organ ten wezwie podatnika do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość według własnej, wstępnej oceny.

- Jeżeli podatnik, pomimo wezwania, o którym mowa w ust. 3, nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez podatnika, koszty opinii ponosi podatnik.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy:

Stawki podatku wynoszą od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

a)przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,

b)przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – 1%.

W myśl art. 10 ust. 1 ww. ustawy:

Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.

Przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawierają definicji spadku oraz działu spadku, z tego względu w tym zakresie należy sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071).

Stosownie do treści art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego:

Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

Jak wynika z art. 924 ww. Kodeksu:

Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.

Wg treści art. 925 cyt. Kodeksu:

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Zgodnie natomiast z art. 1035 ww. Kodeksu:

Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu.

Stosownie do brzmienia art. 1037 § 1 powołanego Kodeksu:

Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Wg treści art. 1038 § 1 tegoż Kodeksu:

Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.

Odpowiednio więc, stosownie do art. 195 Kodeksu cywilnego :

Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Jak stanowi art. 210 § 1 cyt. Kodeksu:

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Natomiast w myśl art. 212 tejże ustawy:

§ 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Dział spadku jest instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), który mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku.

W tym miejscu należy podkreślić, że dokonanie działu spadku możliwe jest jedynie pomiędzy spadkobiercami konkretnej masy spadkowej konkretnego spadkodawcy.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, dział spadku podlega opodatkowaniu, jeżeli wiąże się z obowiązkiem spłat lub dopłat. Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym i występuje wówczas przy dziale spadku, gdy całość majątku spadkowego przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców. Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców, gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku.

Podsumowując, umowa o dział spadku (lub orzeczenie w tym zakresie) podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jeżeli wiąże się ze spłatą lub dopłatą i obowiązek uiszczenia tego podatku ciąży na nabywającym rzeczy ponad udział w spadku. Natomiast w przypadku nieodpłatnego działu spadku – a więc umowy (lub orzeczenia), w którym nie występują spłaty lub dopłaty – nie dochodzi do opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Jak wynika z opisu zdarzenia, wraz z dwoma innymi osobami ma Pan zamiar zawrzeć umowę o dział spadku. W tej chwili jest Pan posiadaczem udziału w wysokości 1/10 spadku, osoba A również 1/10, natomiast osoba C – 8/10. W drodze ww. umowy nabędzie Pan całość spadku. Dział między Panem a osobą C odbędzie się bez spłat i dopłat, natomiast na rzecz osoby A przewidziana jest spłata w wysokości (...) zł.

Jak wynika z przepisów przywołanych powyżej, opodatkowaniu podlega umowa o dział spadku, jeżeli wiąże się ona z obowiązkiem spłat lub dopłat. Podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku.

Istotne jest zatem czy w wyniku działu spadku – w zakresie w jakim czynności te dotyczą spłat lub dopłat – dojdzie do nabycia przez Pana (dokonującego spłaty), majątku o wartości większej niż wartość majątku nabytego przez Pana uprzednio tytułem spadku.

W związku z powyższym, jako że w przypadku działu spadku – w części dotyczącej spłat – obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży na podmiocie nabywającym rzecz ponad udział w spadku, to w sytuacji, gdy w wyniku działu spadku nabędzie Pan rzeczy/prawa majątkowe ponad wartość przysługującego Panu majątku nabytego w spadku (czyli sprzed działu spadku) – na skutek opisanej czynności (w zakresie w jakiej dotyczy ona spłaty), jest Pan zobowiązany do obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych, złożenia deklaracji PCC-3 oraz wpłacenia podatku we właściwym terminie organowi podatkowemu. Podstawę opodatkowania w tym przypadku, w myśl art. 6 ust 1 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowić będzie wartość rynkowa majątku (którego dotyczy spłata) nabytego przez Pana w wyniku działu spadku ponad Pana pierwotny udział w spadku. Dla ustalenia podstawy opodatkowania nie ma znaczenia wysokość spłaty.

Skoro zatem do odpłatnego działu spadku dojdzie wyłącznie między Panem a osobą A, to wyłącznie w zakresie nabywanej od tej osoby 1/10 przysługującej jej części spadku dochodzi do opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samy podstawę opodatkowania stanowić będzie wartość rynkowa udziału, który nabędzie Pan od osoby A. I jeśli przedmiotem nabycia będą tylko prawa inne niż wymienione w art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to stawka podatku wyniesie 1%.

Pana stanowisko jest zatem prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dniu wydania interpretacji.

Uprawnienia Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej ograniczają się wyłącznie do interpretacji przepisów prawa podatkowego. Tym samym, nie mogę potwierdzić obliczeń, które przedstawił Pan w swoim stanowisku. Ordynacja podatkowa nie pozwala organowi interpretacyjnemu (nie daje mu takich uprawnień) na dokonywanie dokładnych obliczeń (kwotowych) dotyczących podstawy opodatkowania i należnego podatku. W ramach interpretacji mogę jedynie wskazać prawidłowy sposób obliczenia tej podstawy.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.