Postępowanie kontrolne PIP w jednostce sektora finansów publicznych

Państwowa Inspekcja Pracy (dalej: PIP/Inspekcja) realizuje konstytucyjny obowiązek ochrony pracy poprzez prowadzenie postępowań kontrolnych. Kontrola PIP ma charakter postępowania faktyczno-dowodowego, oparta jest na zasadzie prawdy obiektywnej i niezależności inspektora pracy, a jej wyniki stanowią podstawę do podejmowania dalszych działań władczych – decyzji lub wystąpień czy wniosków o ukaranie. W czasie planowanej nowelizacji przepisów o PIP, która ma rozszerzyć uprawnienia inspektorów oraz wprowadzić cyfryzację procedur, znaczenie tej formy nadzoru publicznego nabiera nowego wymiaru – łączy skuteczność działania z gwarancjami rzetelności i praworządności.

Postępowanie kontrolne prowadzone przez PIP służy ustaleniu stanu faktycznego w zakresie przestrzegania regulacji prawa pracy – w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz regulacji dotyczących legalności zatrudnienia — oraz udokumentowaniu dokonanych ustaleń. Głównym zadaniem PIP jest bowiem realizacja funkcji nadzorczej i ochronnej, o których mowa w art. 1 ustawy z 3 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (dalej: ustawa o PIP).

Jak trafnie wskazuje orzecznictwo sądów administracyjnych (por. m.in. postanowienie NSA z 9 października 2012 r., sygn. akt I OSK 2259/12), kontrola prowadzona przez inspektora pracy nie stanowi postępowania administracyjnego , lecz odrębną procedurę faktyczno-dowodową. Jej celem jest zebranie materiału, który może następnie stanowić podstawę działań władczych inspektora, takich jak wydanie decyzji, wystąpienia czy wniosek o ukaranie. Jednocześnie w art. 12 ustawy o PIP określone zostało, że w postępowaniu przed organami PIP w sprawach nieuregulowanych w ustawie bądź przepisach wydanych na jej podstawie albo w przepisach szczególnych stosuje się ustawę z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (wyrok WSA w Gliwicach z 26 września 2024 r., sygn. akt III SA/Gl 375/24).