Interpretacja indywidualna z dnia 21 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-1.4012.656.2025.2.AR
Kompleksowe usługi eksperckie i doradztwa administracyjnego oraz usługi pośrednictwa w zakresie udziałów i akcji mogą być zwolnione z VAT, jeżeli są bezpośrednio związane z zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi oraz nie naruszają kryteriów wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 i 40a ustawy o VAT.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
12 września 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 12 września 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie:
-zwolnienia od podatku VAT świadczonych przez Pana na rzecz ZASI kompleksowych usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Panem a ZASI jako „Usługi doradztwa”, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy;
-zwolnienia od podatku VAT świadczonych przez Pana na rzecz ZASI kompleksowych usług pośrednictwa w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Panem a ZASI jako „Usługi pośrednictwa”, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy.
Uzupełnił go Pan pismem z 20 października 2025 r. (wpływ 20 października 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą. Wnioskodawca jest zarejestrowany jako czynny płatnik VAT. Przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest:
·(…)
W związku z nabytym w trakcie kariery doświadczeniem oraz chęcią zmiany branży, Wnioskodawca rozważa nawiązanie współpracy w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej z podmiotami funkcjonującymi jako podmioty Zarządzające Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi. Wnioskodawca zamierza podjąć współprace z podmiotem funkcjonującym w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „ZASI”). Podmiot ten jest zewnętrznie zarządzającym ASI w rozumieniu art. 2 pkt 3a ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034 z późn. zm., dalej: „ustawa o funduszach”), jest komplementariuszem spółki komandytowej, która na podstawie art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach, stanowi Alternatywną Spółką Inwestycyjną (dalej: „ASI”);
W ramach Umowy, ZASI zleci Wnioskodawcy wykonywanie następujących usług (dalej jako „Usługi”):
a)w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz Spółki (dalej jako „Usługi doradztwa”):
·(…)
b)w zakresie pośrednictwa dotyczącego nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji (dalej jako: „Usługi pośrednictwa”):
·(…)
Podsumowując, usługi eksperckie i doradztwa administracyjnego w ramach Umowy świadczone będą w sposób kompleksowy, wchodząc w zakres specjalistycznych czynności świadczonych na rzecz specyficznych dla funduszu inwestycyjnego świadczeń. Prowadzić będą do budowy portfela ASI oraz zapewnienia pełnego wsparcia w bieżących czynnościach administracyjnych realizowanych w interesie ASI.
Powyższe czynności są specyficzne i istotne dla obsługi inwestycji w obszarze działalności ASI oraz ZASI, co sprowadza się do uznania, że jedynie dla podmiotów prowadzących działalność inwestycyjną przedstawiają one wymierną relewantną wartość rynkową. Wychodząc od specyficznego charakteru omawianych czynności, trzeba podkreślić, że mają one istotne znaczenie dla ZASI, a w związku z tym są właściwe dla jego działalności.
W odniesieniu do Usług pośrednictwa wskazać należy, iż wynagrodzenie będzie oparte na systemie premiowym, uzależnionym od sukcesu. Oznacza to, że wypłata wynagrodzenia będzie uzależniona od finalizacji umowy (dotyczącej nabywania lub zbywania udziałów/akcji) pomiędzy sprzedającym i kupującym – jeżeli nie dojdzie do transakcji, Wnioskodawca nie otrzyma wynagrodzenia.
Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu sprawy
1.Siedziby ASI oraz ZASI znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2.Na pytanie: „Czy świadcząc „Usługi pośrednictwa” w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji Pana celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a Pan nie będzie mieć żadnego interesu w zakresie treści umowy) i w czym się to przejawia?” odpowiedział Pan:
„Tak, moim celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a sam nie będę mieć żadnego interesu w zakresie treści umowy). Przejawia się to w zakresie wykonywanych usług, które obejmują czynności takie jak udział w negocjacjach, pośrednictwo w rozmowach pomiędzy stronami transakcji, itp. Szczegółowy zakres usług oraz metodologia ustalania wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług zostały opisane we wniosku”.
3.„Usługi pośrednictwa” w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji świadczyć Pan będzie we własnym imieniu i na własny rachunek.
4.W ramach „Usług pośrednictwa” nie będzie Pan świadczyć usług przechowywania udziałów ani nie będzie Pan nimi zarządzać.
5.Na pytanie: „Czy „Usługi pośrednictwa” świadczone przez Pana nie będą dotyczyć również praw i udziałów odzwierciedlających:
1) tytuł prawny do towarów;
2) tytuł własności nieruchomości;
3) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;
4) udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;
5) prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku?” odpowiedział Pan:
„Usługi pośrednictwa” świadczone przeze mnie nie będą dotyczyć ww. praw i udziałów”.
6.Świadczone przez Pana „Usługi pośrednictwa” nie będą obejmować czynności ściągania długów, w tym factoringu; usług doradztwa; usług w zakresie leasingu.
7.W odpowiedzi na pytanie: „Czy wszystkie świadczone przez Pana usługi na rzecz Spółki, o których mowa we wniosku będą wprost/bezpośrednio/nierozerwalnie związane z usługami zarządzania funduszami inwestycyjnymi?” wskazał Pan:
„Według swojej najlepszej wiedzy uważam, iż świadczone przeze mnie usługi na rzecz Spółki, o których mowa we wniosku będą wprost/bezpośrednio/nierozerwalnie związane z usługami zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Natomiast zaznaczam, iż kwestia tego, czy świadczone przeze mnie usługi stanowią usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi jest przedmiotem zapytania niniejszego wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Zakwalifikowanie usług jako usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi stanowi przedmiotowe kryterium zastosowania zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT. Pojęcie zarządzania funduszami inwestycyjnymi nie jest ściśle zdefiniowane w ustawie o VAT, dlatego też wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o interpretację indywidualną. Wymaganie od wnioskodawcy, aby sam udzielił odpowiedzi na powyższe pytanie stanowi de facto wymaganie aby sam odpowiedział sobie na pytanie zadane we wniosku, bowiem to właśnie jest przedmiotem jego wątpliwości. Jak wynika z bogatego orzecznictwa sądów administracyjnych organ nie może wyręczać się w wydaniu interpretacji podatnikiem poprzez wymaganie od niego aby sam rozstrzygał kluczowe kwestie podatkowe. W związku z tym Wnioskodawca nie powinien udzielać odpowiedzi na powyższe pytanie, a swoją ocenę w tym zakresie przedstawił w uzasadnieniu swojego stanowiska we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej”.
8.Pana celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a sam nie będzie Pan mieć żadnego interesu w zakresie treści umowy). Przejawia się to w zakresie wykonywanych usług, które obejmują czynności, takie jak udział w negocjacjach, pośrednictwo w rozmowach pomiędzy stronami transakcji, itp. Szczegółowy zakres usług oraz metodologia ustalania wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług zostały opisane we wniosku.
Pytania
1.Czy świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz ZASI kompleksowych usług eksperckich i doradztwa administracyjnego opisanych w niniejszym wniosku na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a ZASI jako „Usługi doradztwa”, będzie objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT?
2.Czy świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz ZASI kompleksowych usług pośrednictwa w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji opisanych niniejszym wniosku na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a ZASI jako „Usługi pośrednictwa”, będzie podlegało zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT?
Pana stanowisko w sprawie
Pana zdaniem:
1.Świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz ZASI kompleksowych usług eksperckich i doradztwa administracyjnego opisanych w niniejszym wniosku na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a ZASI jako „Usługi doradztwa”, będzie objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT.
2.Świadczenie przez Wnioskodawcę na rzecz ZASI kompleksowych usług pośrednictwa w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji opisanych niniejszym wniosku na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Wnioskodawcą a ZASI jako „Usługi pośrednictwa”, będzie podlegało zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT.
Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy.
Ad 1.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).
Natomiast art. 8 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1)przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Z szeroko określonej definicji wynika, że świadczenie usług obejmuje przede wszystkim określone działania podatnika na rzecz innego podmiotu. Relacja ta opiera się na zobowiązaniu dwustronnym, w którym występuje zarówno podmiot wykonujący usługę, jak i jej odbiorca. Świadczenie usług obejmuje wszelkie czynności, które nie stanowią dostawy towarów, ale są wykonywane na rzecz innego podmiotu.
Przepisy prawa wskazują, że zakres pojęcia świadczenia usług jest bardzo szeroki – obejmuje nie tylko aktywne działania podatnika, lecz także zobowiązania do zaniechania określonych czynności lub akceptowania pewnych stanów rzeczy. W tym kontekście usługa może przybrać formę zarówno działania (czyli wykonania określonych czynności), jak i powstrzymania się od nich bądź tolerowania określonych sytuacji. Kluczowym elementem, który pozwala uznać daną czynność za usługę, jest istnienie odbiorcy, który czerpie z niej określoną korzyść.
Nie każda czynność spełniająca definicję świadczenia usług zgodnie z art. 8 ustawy podlega jednak opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana usługa mogła zostać opodatkowana, musi być wykonana przez podmiot, który działa w charakterze podatnika tego podatku.
W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy o VAT:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą. Jest zarejestrowany jako czynny płatnik VAT.
W ramach prowadzonej działalności gospodarczej, Wnioskodawca zamierza zawrzeć umowę o świadczenie usług eksperckich i doradztwa administracyjnego i podjąć na jej podstawie współpracę z zewnętrznie zarządzającym ASI w rozumieniu art. 2 pkt 3a ustawy o funduszach, będącą komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej, która na podstawie art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach, jest Alternatywną Spółką Inwestycyjną (ASI). Zarówno siedziba ZASI jak i ASI znajduje się na terenie Polski. Przedmiotem działalności ZASI jest wyłącznie działalność związana z zarządzaniem funduszami.
W ramach Umowy, w celu sprawnego wykonywania usług zarządzania ASI, ZASI zleci Wnioskodawcy kompleksowe wykonywanie usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz ZASI.
Jak wskazuje Wnioskodawca, usługi doradztwa świadczone w ramach Umowy będą w sposób kompleksowy, wchodząc w zakres specjalistycznych czynności świadczonych na rzecz specyficznych dla funduszu inwestycyjnego świadczeń. Prowadzić będą do budowy i nadzoru nad portfelem ASI oraz zapewnienia pełnego wsparcia w bieżących czynnościach administracyjnych realizowanych w interesie ASI.
Powyższe czynności są specyficzne i istotne dla obsługi inwestycji w obszarze działalności ASI oraz ZASI, co według Wnioskodawcy sprowadza się do uznania, że jedynie dla podmiotów prowadzących działalność inwestycyjną przedstawiają one wymierną relewantną wartość rynkową. Czynności te mają istotne znaczenie dla ZASI, są właściwe dla jego działalności.
Z tytułu świadczonych usług Wnioskodawcy przysługiwało będzie wynagrodzenie ryczałtowe, uwzględniające zaangażowanie w poszczególnych miesiącach. Sposób kalkulowania wynagrodzenia wynikać będzie z ciągłości świadczonych usług.
Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT:
Zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT:
Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:
1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2)usług doradztwa;
3)usług w zakresie leasingu.
Należy wskazać, że zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy, uzależnione jest od łącznego spełnienia dwóch warunków:
1)przedmiotowego – świadczone usługi powinny być kwalifikowane jako usługi zarządzania oraz
2)podmiotowego – ww. usługi zarządzania powinny być świadczone w odniesieniu do funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 347, str. 1 z późn. zm., dalej: „Dyrektywa VAT”), zgodnie z którym:
Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.
W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje.
TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy VAT stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.
Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).
Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:
Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.
Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:
-zarządzanie inwestycjami,
-administracja:
a)obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
b)zapytania klientów;
c)wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
d)monitorowanie przestrzegania uregulowań;
e)prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
f)wypłata zysków;
g)emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
h)rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
i)prowadzenie ksiąg,
– wprowadzanie do obrotu.
Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C-595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia "zarządzania" specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d pkt 6 Szóstej Dyrektywy.
Można również wskazać na kwestię istotności kryteriów: „odrębnej całości” oraz „specyficzności” dotyczących usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi. Przykładowo opierając się na orzecznictwie TSUE, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 lutego 2018 r. I FSK 634/16, stwierdzono, że „Usługi mogą zostać uznane za usługi zarządzania funduszem jeżeli tworzą odrębną całość i – jeśli je oceniać globalnie – są specyficzne i istotne dla zarządzania tymi funduszami. Przez zarządzanie funduszem inwestycyjnym należy rozumieć również zarządzenie jego majątkiem, które jednak ogranicza się do czynności zbiorowego inwestowania w ten majątek. Zarządzanie takie nie obejmuje natomiast eksploatacji tego majątku”.
Należy podkreślić, iż usługi będące przedmiotem wniosku stanowią odrębną całość organizacyjną i merytoryczną, a zarazem – oceniane łącznie – są specyficzne i niezbędne dla prawidłowego zarządzania ASI, co oznacza spełnienie kryteriów wypracowanych w orzecznictwie TSUE oraz NSA Należy również wskazać, iż w konsekwencji nowelizacji ustawy o VAT, zmierzającej do dostosowania polskich przepisów do orzecznictwa TSUE z 1 kwietnia 2013 r. ustawy o VAT usunięto art. 43 ust. 8 zawierający definicję „zarządzania” niezgodną z ww. orzecznictwem (m.in. z wyrokiem TSUE w sprawie C-169/04 Abbey National Pic). W konsekwencji, zakres zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT przewidzianego w art. 135 ust. 1 lit. g Dyrektywy VAT (a w konsekwencji również zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy o VAT) należy interpretować zgodnie z prawem wspólnotowym oraz orzecznictwem TSUE. W przywołanym powyżej wyroku w sprawie C-169/04 Abbey National Plc TSUE wskazał, że zarządzanie funduszami powierniczymi (obecnie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi): „jest określane w zależności od rodzaju świadczonych usług, a nie w zależności od osoby świadczącej lub odbiorcy usług”, co oznacza, że zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT dla usług zarządzania funduszami inwestycyjnymi ma charakter przedmiotowy, a nie podmiotowy. O możliwości zastosowania zwolnienia decyduje zakres czynności świadczonych przez usługodawcę, bez względu na status usługodawcy. W konsekwencji zajętego przez TSUE stanowiska stwierdzić należy, iż brak jest podstaw do zawężania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT jedynie do usług świadczonych na rzecz ASI przez ZASI. Powyższe stanowisko było potwierdzane w licznych interpretacjach podatkowych (0114-KDIP4-3.4012.478.2020.1.DS, 0114-KDIP4.4012.9.2019.9.RK lub 0112-KDIL1-1.4012.386.2020.1.MB).
Z uwagi na powyższe przepisy oraz przedstawiony opis sprawy, stwierdzić należy, że kompleksowe wykonywanie usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz ZASI, w tym wymienione przez Wnioskodawcę w opisie zdarzenia przyszłego czynności będą mieściły się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a dla ww. usług.
Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie również kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy, jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Pod pojęciem przepisów ustawy o funduszach. I tak zgodnie z art. 1 ustawy o funduszach:
Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.
Stosownie do art. 38 ust. 1 ustawy o funduszach:
Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).
Jak stanowi art. 39 ust. 1 ustawy o funduszach:
Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Natomiast w art. 5 ustawy o funduszach wskazano, że:
Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.
Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy o funduszach:
Ilekroć w ustawie jest mowa o funduszu zagranicznym - rozumie się przez to fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 ustawy o funduszach:
Ilekroć w ustawie jest mowa o państwie członkowskim - rozumie się przez to państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.
Ustawa o funduszach wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.
Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w ustawy o funduszach. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b ustawy o funduszach:
Ilekroć w ustawie jest mowa o unijnym AFI – rozumie się przez to alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji - prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.
Natomiast na potrzeby ustawy o funduszach za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy o funduszach.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach.).
Uwzględniając powyższe, zwolnieniami od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy o VAT mogą być objęte czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.
Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Zgodnie z art. 2 pkt 10a ustawy o funduszach:
Ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o funduszach:
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o funduszach:
Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:
1)fundusz inwestycyjny otwarty;
2)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.
Według art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach:
Alternatywna spółka inwestycyjna jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż określony w art. 3 ust. 4 pkt 2.
Stosownie do art. 8a ust. 2 ustawy o funduszach:
Alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić działalność w formie:
1)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej;
2)spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.
W oparciu o treść art. 8a ust. 3 ustawy o funduszach:
Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną.
Na podstawie art. 8b ust. 1 ustawy o funduszach:
Zarządzający ASI zarządza alternatywną spółką inwestycyjną, w tym co najmniej portfelem inwestycyjnym tej spółki oraz ryzykiem.
W myśl art. 8b ust. 2 ustawy o funduszach:
Zarządzającym ASI może być wyłącznie:
1)w przypadku określonym w art. 8a ust. 2 pkt 1 - spółka kapitałowa będąca alternatywną spółką inwestycyjną, prowadząca działalność jako wewnętrznie zarządzający ASI;
2)w przypadku określonym w art. 8a ust. 2 pkt 2 - spółka kapitałowa będąca komplementariuszem alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadząca działalność jako zewnętrznie zarządzający ASI.
Zgodnie z art. 70a ust. 1 ustawy o funduszach:
Zarządzającym ASI może być wyłącznie spółka kapitałowa, o której mowa w art. 8b ust. 2, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 70e ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI).
Stosownie do art. 70a ust. 2 ustawy o funduszach:
Na warunkach określonych w rozdziale 3, w przypadku zarządzania portfelami inwestycyjnymi o niskiej wartości, spółka kapitałowa, o której mowa w art. 8b ust. 2, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może wykonywać działalność określoną w art. 70e ust. 1 jako zarządzający ASI bez zezwolenia Komisji, po uzyskaniu wpisu do rejestru zarządzających ASI.
Ponadto, w myśl art. 70e ust. 1 i 2 ustawy o funduszach:
Przedmiotem działalności zarządzającego ASI może być wyłącznie zarządzanie alternatywną spółką inwestycyjną, w tym wprowadzanie tej spółki do obrotu, oraz, z zastrzeżeniem ust. 2, zarządzanie unijnym AFI, w tym wprowadzanie tych AFI do obrotu.
Zarządzanie unijnym AFI może być przedmiotem działalności wyłącznie zewnętrznie zarządzającego ASI, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI.
Stosownie do art. 70g ust. 1 ustawy o funduszach:
Zarządzający ASI może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, z uwzględnieniem art. 75–82 rozporządzenia 231/2013, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez tego zarządzającego.
W analizowanej sprawie, w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej, planuje on zawrzeć umowę o świadczenie usług eksperckich i doradztwa administracyjnego i podjąć na jej podstawie współpracę z zewnętrznie zarządzającym ASI w rozumieniu ustawy o funduszach, będącym komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej, która na podstawie art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach, jest Alternatywną Spółką Inwestycyjną. Zarówno siedziba ZASI, jak i ASI znajduje się na terenie Polski.
Zatem biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że również przesłanka podmiotowa uprawniająca do zastosowania zwolnienia od podatku, dotycząca świadczenia opisanych przez Wnioskodawcę usług będzie spełniona.
W kwestii kompleksowości przedmiotowych usług, należy wskazać, że co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji, gdy kilka świadczeń obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową obejmującą kilka świadczeń pomocniczych.
Kwestia kompleksowości usług była rozstrzygana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przywołać można chociażby wyrok z 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07, w którym stwierdzono, że: „każde świadczenie powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne” (również wyrok z 21 lutego 2008 r. w sprawie C-425/06). Wyrok ten sformułował kryteria przesądzające o tym, kiedy występuje świadczenie złożone. Ma ono zatem miejsce w sytuacji, gdy (i) świadczenie pomocnicze nie stanowi celu samego w sobie, lecz stanowi środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi podstawowej, (ii) poszczególne czynności są ze sobą tak ściśle związane, że ich rozdzielenie miałoby charakter sztuczny, (iii) kiedy nie istnieje możliwość nabywania danego świadczenia od podmiotów zewnętrznych, (iv) kiedy nie istnieje możliwość odrębnego fakturowania za daną czynność.
Usługa kompleksowa zawiera zatem kilka czynności (usług) opodatkowanych na różnych zasadach, z tym, że jedna z nich jest usługą główną, przeważającą, nadającą danej usłudze jej główny charakter, przy czym wszystkie zmierzają do bezpośredniego zaspokojenia określonej potrzeby zamawiającego wskazanej w umowie. Usługę należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać bez usługi pomocniczej usługi głównej.
Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy uznać należy, że wykonywane przez Wnioskodawcę czynności stanowią usługę kompleksową, gdzie wszystkie czynności wchodzące w jej zakres łączy wspólny cel – zarządzanie ASI. Stąd też dokonywanie podziału ww. czynności i traktowanie każdej z nich z osobna w zaistniałych okolicznościach przybierałoby sztuczny charakter.
Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że opisane we wniosku usługi, które Wnioskodawca zamierza świadczyć na rzecz ZASI, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a ustawy. W konsekwencji, będą podlegać zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.
Stanowisko Wnioskodawcy w tym zakresie potwierdzają również interpretacje indywidualne np. interpretacja indywidualna z dnia 17 grudnia 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0114-KDIP4-3.4012.659.2024.1.AAR; 0114-KDIP4-3.4012.6.2024.1.APR.
Ad. 2.
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT:
Zwalnia się od podatku usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:
a)spółkach,
b)innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną
– z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nim.
Natomiast w myśl art. 43 ust. 15 ustawy o VAT:
Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:
1)czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2)usług doradztwa;
3)usług w zakresie leasingu.
Należy wskazać, iż zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego, że rola Wnioskodawcy polegać będzie na kojarzeniu stron transakcji i negocjowaniu warunków, a nie doradztwie inwestycyjnym.
Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek odzwierciedlenia art. 135 ust. 1 lit. f Dyrektywy VAT:
Państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw do papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.
Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy, nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi. Sam zakres usług jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, których przedmiotem są udziały w spółkach lub innych podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną (a także usługi pośrednictwa w tym zakresie). W efekcie usługi dotyczące obrotu udziałami oraz pośrednictwa w tym zakresie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie ww. art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy.
Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą, podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.
W związku z tym, że ani ustawa o podatku od towarów i usług, ani Dyrektywa VAT nie definiują pojęcia „pośrednictwo”, w celu określenia, jakie czynności należy rozumieć pod pojęciem usług pośrednictwa, należy oprzeć się na wykładni językowej, wspieranej przy tym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, wersja internetowa: http://sjp.pwn.pl), przez pośrednictwo należy rozumieć działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron. Równorzędnie, przez pośrednictwo rozumie się kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych, a więc załatwianie dla zarobku różnego rodzaju transakcji handlowych między dwiema stronami, uczestniczenie w zawieraniu takich transakcji. W tym zakresie stwierdzić należy, że wykonywane przez podmiot wszelkie czynności zmierzające do zawarcia między dwiema różnymi stronami transakcji handlowych można uznać za pośrednictwo. Z kolei z doktrynalnego punktu widzenia cechą charakterystyczną pośrednictwa odróżniającą ten stosunek od innych umów jest fakt, że bezpośrednią przyczyną zawarcia bezpośrednio lub pośrednio umowy są działania pośrednika. Innymi słowy przez umowę o pośrednictwo należałoby rozumieć taki stosunek prawny istniejący pomiędzy dwiema stronami, z których jedna (pośrednik) otrzymuje zlecenie od drugiej, aby doprowadzić do wymiany gospodarczej świadczeń z osobą trzecią, przy czym znalezienie kontrahenta ma stanowić bezpośredni i decydujący rezultat starań pośrednika. Bezpośrednim celem aktywności pośrednika jest wywołanie skutku prawnego, polegającego na wprowadzeniu zleceniodawcy (podmiotu zastępowanego) w stosunek umowny z osobą trzecią.
W celu rozstrzygnięcia, co w świetle przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa” warto odnieść się do wyroku z 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, w którym TSUE stwierdził, że: „(...) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.
Natomiast w wyroku z 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. Trybunał orzekł, że pojęcie pośrednictwa obejmuje działalność wykonywaną przez osobę pośredniczącą, która nie jest stroną umowy dotyczącej produktu finansowego i której działalność różni się od typowych świadczeń umownych wykonywanych przez strony tych umów. W istocie pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa.
Działalność ta może obejmować m.in. wskazywanie okazji do zawarcia takiej umowy stronie danej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych. Celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. TSUE w orzeczeniu tym uznał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy odnosi się „do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy. Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków, zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.
Zatem, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:
·usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie;
·z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej;
·celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy);
·usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).
W konsekwencji, żeby uznać daną działalność za pośrednictwo konieczne jest, aby pośrednik wykonał przynajmniej niektóre z czynności:
·wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia umowy;
·uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę;
·prowadzenie negocjacji polegających na jednoznacznie określonym akcie mediacji;
·nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron.
Nie oznacza to, że pośrednik nie może wykonywać dodatkowych czynności, jednakże, aby czynności te można było zaliczyć do czynności pośredniczących konieczne jest, aby wywoływały skutek lub miały na celu wywołanie skutku dla wszystkich stron transakcji, innymi słowy konieczne jest, aby skutek tych czynności znalazł odzwierciedlenie w zawartej umowie pomiędzy stronami.
Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca w trakcie planowanej działalności spełniać będzie wszystkie powyższe kryteria pozwalające na uznanie świadczonych usług pośrednictwa za usługi pośrednictwa w rozumieniu Dyrektywy VAT oraz ustawy o VAT.
Dodatkowo, Wnioskodawca nie zamierza korzystać z możliwości rezygnacji ze zwolnienia, o której w art. 43 ust. 22 ustawy o VAT.
Z uwagi na przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy prawa i orzecznictwo TSUE należy stwierdzić, że w zakres świadczonych przez Wnioskodawcę usług (Usług pośrednictwa) wchodzi szereg czynności, które nie ograniczają się wyłącznie do czynności technicznych. Usługi świadczone przez Wnioskodawcę będą polegały na doprowadzeniu do zawarcia finalnej umowy (…) pomiędzy stronami transakcji (kupującym i sprzedającym). Wnioskodawca będzie wykonywał czynności polegające na poszukiwaniu i nawiązywaniu kontaktu z potencjalnymi nabywcami (inwestorami). Wnioskodawca będzie odpowiedzialny m.in. za przygotowanie i przeprowadzanie prezentacji (…) oraz opracowywaniu strategii (…), a także do koordynacji tego procesu. Ponadto, będzie on świadczył usługi w zakresie pośrednictwa dotyczącego przeprowadzenia procesu sprzedaży udziałów będących własnością Zleceniodawców oraz sporządzania dokumentacji związanej z transakcją sprzedaży udziałów. Będzie również pośredniczyć w rozmowach pomiędzy stronami transakcji oraz prowadzić negocjacje dotyczące transakcji sprzedaży udziałów.
Tym samym, wskazane wyżej czynności, które Wnioskodawca zamierza wykonywać należy uznać za usługi pośrednictwa, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy, podlegające zwolnieniu od podatku VAT. Jak wynika z okoliczności sprawy, ww. czynności mają na celu doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy sprzedającym a nabywcą udziałów, skutkującej przeniesieniem ich własności. Wskazane czynności nie ograniczają się jedynie do czynności administracyjnych, czy technicznych, nie polegają też jedynie na przekazywaniu informacji stronom transakcji. Ponadto wynagrodzenie Wnioskodawcy będzie wynagrodzeniem prowizyjnym, uzależnionym od wartości transakcji sprzedaży udziałów, w odniesieniu do której będą świadczone Usługi pośrednictwa. Wypłata wynagrodzenia będzie uzależniona od zawarcia finalnej umowy pomiędzy sprzedającym i kupującym – jeżeli nie dojdzie do transakcji, Wnioskodawca nie otrzyma wynagrodzenia. Dokonuje on szeregu czynności zmierzających do zawarcia umowy sprzedaży udziałów pomiędzy sprzedającym a nabywcą udziałów, wskazanych w orzecznictwie TSUE jako wymagane elementy pośrednictwa.
W związku z powyższym, Usługi pośrednictwa dotyczące zbycia udziałów, które są przedmiotem niniejszego zapytania, spełniają przesłanki wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy i będą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.
Takie stanowisko potwierdzają również interpretacje indywidualne np. interpretacja indywidualna z dnia 6 listopada 2024 r. 0114-KDIP4-3.4012.524.2024.1.KM; z dnia 20 września 2023 r. 0113-KDIPT1-2.4012.432.2023.4.SM; z dnia 2 lutego 2024 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0114-KDIP4-3.4012.487.2023.2.MKA.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 775 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy:
Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2)zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3)świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).
Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do katalogu usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.
Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:
·w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
·świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).
Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.
W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.
Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.
Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Zatem za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:
·istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
·wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
·istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
·odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
·istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
Należy wskazać, że zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.
Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy:
Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy przewidują dla niektórych towarów i usług zwolnienie od podatku. Zastosowanie zwolnienia od podatku, jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w ustawie oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie jej upoważnienia.
Zakres i zasady zwolnienia od podatku dostaw towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.
Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy:
Zwalnia się od podatku usługi zarządzania funduszami inwestycyjnymi, alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zbiorczymi portfelami papierów wartościowych – w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy:
Zwalnia się od podatku usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:
a) spółkach,
b)innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną,
– z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi.
Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą, podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.
Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega wykładni rozszerzającej. W efekcie podatnik uprawniony będzie do zastosowania ww. preferencji jedynie, gdy charakter czynności świadczonych przez niego w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.
Jednocześnie, w myśl art. 43 ust. 15 ustawy:
Zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:
1) czynności ściągania długów, w tym factoringu;
2)usług doradztwa;
3)usług w zakresie leasingu.
Należy również wskazać, że na podstawie art. 43 ust. 16 ustawy:
Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 40a i 41, nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:
1) tytuł prawny do towarów;
2) tytuł własności nieruchomości;
3) prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;
4) udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;
5) prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.
Ponadto, zwrócić należy uwagę na art. 43 ust. 22 ustawy, zgodnie z którym:
Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, świadczonych na rzecz podatników, i wybrać ich opodatkowanie, pod warunkiem że:
1)jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
2) złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
Stosownie zaś do art. 43 ust. 23 ustawy:
Podatnik, o którym mowa w ust. 22, może, nie wcześniej niż po upływie 2 lat, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego wybrał opodatkowanie usług, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41, ponownie skorzystać ze zwolnienia od podatku tych usług, pod warunkiem złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o rezygnacji z opodatkowania, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego ponownie będzie korzystał ze zwolnienia.
Powyższe przepisy umożliwiają wybór opodatkowania określonych usług, które dotychczas obligatoryjnie korzystały ze zwolnienia od podatku, w tym m.in. w zakresie usług pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach, przy czym możliwość wyboru opcji opodatkowania dotyczy wyłącznie usług świadczonych na rzecz innych podatników, przy zachowaniu warunków określonych w art. 43 ust. 22 i 23 ustawy.
Z opisu sprawy wynika, że:
·jest Pan osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą i jest Pan zarejestrowany jako czynny podatnik VAT;
·rozważa Pan nawiązanie współpracy w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej z podmiotami funkcjonującymi jako podmioty Zarządzające Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi. Zamierza Pan podjąć współpracę z podmiotem funkcjonującym w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (ZASI). Podmiot ten jest zewnętrznie zarządzającym ASI w rozumieniu art. 2 pkt 3a u.f.i., jest komplementariuszem spółki komandytowej, która na podstawie art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach, stanowi Alternatywną Spółkę Inwestycyjną (ASI).
·w ramach Umowy, ZASI zleci Panu wykonywanie Usług:
-w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz Spółki (Usługi doradztwa): (…);
-w zakresie pośrednictwa dotyczącego nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji (Usługi pośrednictwa): (…);
·usługi eksperckie i doradztwa administracyjnego w ramach Umowy świadczone będą w sposób kompleksowy, (…);
·w odniesieniu do Usług pośrednictwa wskazał Pan, iż wynagrodzenie będzie oparte na systemie premiowym, uzależnionym od sukcesu (…);
·siedziby ASI oraz ZASI znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
·świadcząc „Usługi pośrednictwa” w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji Pana celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a Pan nie będzie mieć żadnego interesu w zakresie treści umowy) – przejawia się to w zakresie wykonywanych usług, które obejmują czynności, tj. udział w negocjacjach, pośrednictwo w rozmowach pomiędzy stronami transakcji itp.;
·„Usługi pośrednictwa” w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji świadczyć Pan będzie we własnym imieniu i na własny rachunek;
·w ramach „Usług pośrednictwa” nie będzie Pan świadczyć usług przechowywania udziałów ani nie będzie Pan nimi zarządzać;
·„Usługi pośrednictwa” świadczone przez Pana nie będą dotyczyć również praw i udziałów odzwierciedlających: tytuł prawny do towarów; tytuł własności nieruchomości; prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości; udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części; prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione od podatku
·świadczone przez Pana „Usługi pośrednictwa” nie będą obejmować czynności ściągania długów, w tym factoringu; usług doradztwa; usług w zakresie leasingu;
·świadczone przez Pana usługi na rzecz Spółki, o których mowa we wniosku, będą wprost/bezpośrednio/nierozerwalnie związane z usługami zarządzania funduszami inwestycyjnymi;
·Pana celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a sam nie będzie Pan mieć żadnego interesu w zakresie treści umowy). Przejawia się to w zakresie wykonywanych usług, które obejmują czynności, takie jak udział w negocjacjach, pośrednictwo w rozmowach pomiędzy stronami transakcji itp. Szczegółowy zakres usług oraz metodologia ustalania wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług zostały opisane we wniosku.
W pierwszej kolejności Pana wątpliwości dotyczą kwestii zwolnienia od podatku VAT dla świadczonych przez Pana na rzecz ZASI kompleksowych usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Panem a ZASI, jako „Usług doradztwa”, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy.
Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia usług zarządzania. Jednakże przepis art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT stanowi implementację do krajowego porządku prawnego przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.), dalej Dyrektywa 2006/112/WE Rady, zgodnie z którym:
Państwa członkowskie zwalniają zarządzanie specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, określonymi przez państwa członkowskie.
W kontekście ww. przepisu art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady, TSUE wielokrotnie wskazywał, że jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kontekstu, w jaki się wpisuje, celów oraz układu tej dyrektywy oraz z uwzględnieniem zwłaszcza ratio legis zwolnienia, które przewiduje. TSUE przypominał ponadto, że zwolnienia od podatku stanowią wyjątki od ogólnej zasady, zgodnie z którą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie usługi świadczone odpłatnie przez podatnika, wobec czego należy dokonywać ich ścisłej wykładni. Ponadto zauważono, że zwolnienia przewidziane w art. 13 Szóstej Dyrektywy stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a zatem powinny zostać zdefiniowane z punktu widzenia prawa wspólnotowego, co ma na celu uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.
Z ugruntowanego orzecznictwa TSUE (m.in. w sprawach C-169/04, C-275/11, C-595/13) wynika, że celem zwolnienia z opodatkowania transakcji związanych z zarządzaniem funduszami powierniczymi, przewidzianego w art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. g) Dyrektywy 2006/112/WE Rady), jest w szczególności ułatwienie małym inwestorom inwestowania w papiery wartościowe za pomocą przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Celem pkt 6 tego przepisu jest zapewnienie neutralności podatkowej wspólnego systemu podatku VAT w kwestii wyboru między inwestowaniem bezpośrednim w papiery wartościowe, a inwestowaniem za pośrednictwem przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania. Z powyższego wynika, że transakcje, których dotyczy to zwolnienie, są typowe dla działalności, jaką wykonują przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania. Zatem art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu zbiorowym portfelem obejmuje czynności, które polegają na zarządzaniu samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe, takie jak te zamieszczone w załączniku II do zmienionej Dyrektywy Rady 85/611/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) (85/611/EWG) w rubryce „Administracja”, które są czynnościami właściwymi przedsiębiorstwom zbiorowego inwestowania. Dyrektywa 85/611/EWG została zastąpiona dyrektywą 2009/65/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS).
Zgodnie z art. 6 ust. 2 Dyrektywy 2009/65/WE:
Działalność związana z zarządzaniem przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) obejmuje obowiązki, o których mowa w załączniku II.
Załącznik II do tej dyrektywy określa funkcje wchodzące w skład zbiorowego zarządzania portfelem. Są to odpowiednio:
- zarządzanie inwestycjami,
- administracja:
a) obsługa prawna i obsługa rachunkowo-księgowa w zakresie zarządzania funduszem;
b) zapytania klientów;
c) wycena i wyznaczanie ceny (w tym zwroty podatkowe);
d) monitorowanie przestrzegania uregulowań;
e) prowadzenie rejestru posiadaczy jednostek uczestnictwa;
f) wypłata zysków;
g) emisja i umarzanie jednostek uczestnictwa;
h) rozliczanie umów (w tym wysyłanie potwierdzeń);
i) prowadzenie ksiąg,
- wprowadzanie do obrotu.
Wskazana wyżej definicja zarządzania ma zastosowanie również w odniesieniu do specjalnych funduszy inwestycyjnych innych niż objęte dyrektywą UCITS. W pkt 38 wyroku w sprawie C‑595/13 TSUE stwierdził, że spółki takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, które zostały utworzone przez wielu inwestorów wyłącznie w celu zainwestowania zgromadzonego majątku w nieruchomości, nie mogą zostać uznane za przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w rozumieniu dyrektywy UCITS. W takich okolicznościach faktycznych, tj. w odniesieniu do funduszy innych niż objętych dyrektywą UCITS, TSUE przytoczył definicję zarządzania funduszami, którą podał w wyroku C-169/04, a więc nawiązującą do dyrektywy UCITS. W ww. wyroku w sprawie C-595/13 TSUE wskazał, że poza czynnościami polegającymi na zarządzaniu portfelem do szczególnych funkcji przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania należą funkcje administrowania samymi przedsiębiorstwami zbiorowego inwestowania, takie jak te wymienione w załączniku II do dyrektywy UCITS w rubryce „Administracja”. Zdaniem TSUE, nie tylko zarządzanie inwestycjami, wiążące się z wyborem i zbywaniem aktywów będących przedmiotem takiego zarządzania, lecz również usługi administracyjne i rachunkowe, takie jak obliczanie kwoty dochodów i ceny jednostek uczestnictwa lub udziałów funduszu, wycena aktywów, rachunkowość, przygotowywanie deklaracji w celu podziału dochodów, dostarczanie informacji i dokumentacji na temat rachunków okresowych i deklaracji podatkowych, statystyk i podatku VAT, a także opracowywanie prognoz przychodów wchodzą w zakres pojęcia „zarządzania” specjalnym funduszem inwestycyjnym w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 6 Szóstej Dyrektywy.
Wskazał Pan, że:
·w ramach Umowy, ZASI zleci Panu wykonywanie Usług doradztwa (w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz Spółki), (…);
·usługi eksperckie i doradztwa administracyjnego (Usługi doradztwa) w ramach Umowy świadczone będą w sposób kompleksowy, wchodząc w zakres specjalistycznych czynności świadczonych na rzecz specyficznych dla funduszu inwestycyjnego świadczeń (…)
·powyższe czynności są specyficzne i istotne dla obsługi inwestycji w obszarze działalności ASI oraz ZASI, co sprowadza się do uznania, że jedynie dla podmiotów prowadzących działalność inwestycyjną przedstawiają one wymierną relewantną wartość rynkową – mają one istotne znaczenie dla ZASI, a w związku z tym są właściwe dla jego działalności;
·siedziby ASI oraz ZASI znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Z uwagi na powyższe przepisy oraz przedstawiony opis sprawy, stwierdzić należy, że wykonywane przez Pana Usługi doradztwa w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz ZASI, które to czynności są istotne dla obsługi inwestycji w obszarze działalności ASI oraz ZASI i mają one istotne znaczenie dla działalności ZASI – będą prowadzić do budowy portfela ASI oraz zapewnienia pełnego wsparcia w bieżących czynnościach administracyjnych realizowanych w interesie ASI, będą mieściły się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE.
Przedmiotowe Usługi doradztwa w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz ZASI mają zatem bezpośredni związek z prowadzeniem inwestycji i specjalistycznym zarządzaniem ZASI oraz pośrednio ASI i obejmują czynności niezbędne dla zapewnienia prawidłowego procesu zarządzania oraz podejmowania decyzji inwestycyjnych (za co odpowiada zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną w ramach zarządzania alternatywną spółką inwestycyjną), stanowiąc przy tym odrębną, integralną całość. Zatem Usługi te mieszczą się w definicji zarządzania w rozumieniu tego określenia zdefiniowanego przez TSUE. Opisane usługi zawierają się w załączniku II do dyrektywy 2009/65/WE. W konsekwencji, spełniony zostanie warunek przedmiotowy dla zastosowania zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) dla ww. usług.
Usługi te będą podlegały zwolnieniu od podatku pod warunkiem, że spełnione będzie również kryterium podmiotowe. Drugim bowiem warunkiem określonym w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy, jest warunek podmiotowy. Ww. zwolnieniu podlegają usługi zarządzania świadczone na rzecz funduszy inwestycyjnych, alternatywnych funduszy inwestycyjnych i zbiorczych portfeli papierów wartościowych w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Pod pojęciem przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi należy rozumieć przepisy ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1034 ze zm.) – dalej jako u.f.i., a także akty wykonawcze wydane na podstawie przepisów tej ustawy.
Zgodnie z art. 1 u.f.i.:
Ustawa określa zasady tworzenia i działania funduszy inwestycyjnych mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności przez fundusze zagraniczne i spółki zarządzające.
W myśl art. 38 ust. 1 u.f.i.:
Towarzystwem funduszy inwestycyjnych może być wyłącznie spółka akcyjna z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 45 ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez towarzystwo).
Jak stanowi art. 39 ust. 1 u.f.i.:
Siedziba zarządu towarzystwa powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Natomiast art. 5 u.f.i. stanowi, że:
Siedzibą i adresem funduszu inwestycyjnego jest siedziba i adres towarzystwa będącego jego organem.
Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 9 u.f.i.:
Ilekroć w ustawie jest mowa o funduszu zagranicznym - rozumie się przez to fundusz inwestycyjny otwarty lub spółkę inwestycyjną, które uzyskały zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 7 u.f.i.:
Ilekroć w ustawie jest mowa o państwie członkowskim - rozumie się przez to państwo inne niż Rzeczpospolita Polska, które jest członkiem Unii Europejskiej.
U.f.i. wyraźnie rozróżnia zatem pojęcie „funduszu inwestycyjnego” oraz „funduszu zagranicznego”.
Zagraniczne alternatywne fundusze inwestycyjne zostały zdefiniowane w u.f.i. pod pojęciem „unijnego AFI”. Zgodnie z art. 2 pkt 10b u.f.i.:
Ilekroć w ustawie jest mowa o unijnym AFI - rozumie się przez to alternatywny fundusz inwestycyjny, który został zarejestrowany jako alternatywny fundusz inwestycyjny przez właściwy organ w państwie członkowskim lub uzyskał zezwolenie właściwego organu w państwie członkowskim na prowadzenie działalności jako alternatywny fundusz inwestycyjny, a w przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia lub rejestracji - prowadząc taką działalność, ma siedzibę na terytorium państwa członkowskiego.
Natomiast na potrzeby u.f.i. za alternatywny fundusz inwestycyjny uznaje się fundusze inwestycyjne typu „specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty” oraz „fundusz inwestycyjny zamknięty” (art. 3 ust. 4 pkt 2 u.f.i.) oraz alternatywną spółkę inwestycyjną (art. 8a ust. 1 u.f.i.).
Mając powyższe na uwadze, fundusze zagraniczne oraz unijne AFI nie mieszczą się w zakresie pojęciowym „fundusze inwestycyjne, alternatywne fundusze inwestycyjne (…) w rozumieniu przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi”, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy.
Uwzględniając powyższe, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy mogą korzystać czynności zarządzania funduszami z siedzibą w Polsce. W konsekwencji, powyższe zwolnienie nie znajdzie zastosowania do funduszy mających siedzibę za granicą.
Działalność alternatywnych funduszy inwestycyjnych jest regulowana przepisami ww. ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Zgodnie z art. 2 pkt 10a u.f.i.:
Ilekroć w ustawie jest mowa o alternatywnym funduszu inwestycyjnym – rozumie się przez to instytucję wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności, w tym w ramach wydzielonego subfunduszu, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem działającym zgodnie z prawem wspólnotowym regulującym zasady zbiorowego inwestowania w papiery wartościowe.
W myśl art. 3 ust. 1 u.f.i.:
Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Jak stanowi art. 3 ust. 3 u.f.i.:
Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, ze szczególnym uwzględnieniem interesu uczestników, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie.
Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.f.i.:
Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność jako:
1) fundusz inwestycyjny otwarty;
2)alternatywny fundusz inwestycyjny: specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty.
Według art. 8a ust. 1 u.f.i:
Alternatywna spółka inwestycyjna jest alternatywnym funduszem inwestycyjnym, innym niż określony w art. 3 ust. 4 pkt 2.
Stosownie do art. 8a ust. 2 u.f.i.:
Alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić działalność w formie:
1) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej;
2) spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.
W oparciu o treść art. 8a ust. 3 u.f.i:
Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną.
Na podstawie art. 8b ust. 1 u.f.i.:
Zarządzający ASI zarządza alternatywną spółką inwestycyjną, w tym co najmniej portfelem inwestycyjnym tej spółki oraz ryzykiem.
W myśl art. 8b ust. 2 u.f.i.:
Zarządzającym ASI może być wyłącznie:
1)w przypadku określonym w art. 8a ust. 2 pkt 1 – spółka kapitałowa będąca alternatywną spółką inwestycyjną, prowadząca działalność jako wewnętrznie zarządzający ASI;
2) w przypadku określonym w art. 8a ust. 2 pkt 2 – spółka kapitałowa będąca komplementariuszem alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadząca działalność jako zewnętrznie zarządzający ASI.
Zgodnie z art. 70a ust. 1 u.f.i.:
Zarządzającym ASI może być wyłącznie spółka kapitałowa, o której mowa w art. 8b ust. 2, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która uzyskała zezwolenie Komisji na wykonywanie działalności określonej w art. 70e ust. 1 (zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI).
Stosownie do art. 70a ust. 2 u.f.i.:
Na warunkach określonych w rozdziale 3, w przypadku zarządzania portfelami inwestycyjnymi o niskiej wartości, spółka kapitałowa, o której mowa w art. 8b ust. 2, z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może wykonywać działalność określoną w art. 70e ust. 1 jako zarządzający ASI bez zezwolenia Komisji, po uzyskaniu wpisu do rejestru zarządzających ASI.
Ponadto, w myśl art. 70e ust. 1 i 2 u.f.i.:
1.Przedmiotem działalności zarządzającego ASI może być wyłącznie zarządzanie alternatywną spółką inwestycyjną, w tym wprowadzanie tej spółki do obrotu, oraz, z zastrzeżeniem ust. 2, zarządzanie unijnym AFI, w tym wprowadzanie tych AFI do obrotu.
2.Zarządzanie unijnym AFI może być przedmiotem działalności wyłącznie zewnętrznie zarządzającego ASI, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI.
Stosownie do art. 70g ust. 1 u.f.i.:
Zarządzający ASI może, w drodze umowy zawartej w formie pisemnej, z uwzględnieniem art. 75–82 rozporządzenia 231/2013, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu wykonywanie czynności związanych z działalnością prowadzoną przez tego zarządzającego.
Skoro:
·w ramach prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej nawiąże Pan współpracę z podmiotem funkcjonującym w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (ZASI). Podmiot ten jest zewnętrznie zarządzającym ASI w rozumieniu art. 2 pkt 3a u.f.i., jest komplementariuszem spółki komandytowej, która na podstawie art. 8a ust. 1 ustawy o funduszach, stanowi Alternatywną Spółkę Inwestycyjną (ASI);
·podpisze Pan z ZASI umowę m.in. o świadczenie Usług w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz Spółki – Usług doradztwa, (…);
·siedziby ASI oraz ZASI znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
– to w opisanej sprawie spełniony będzie warunek podmiotowy zwolnienia dla Usług w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego na rzecz Spółki (Usług doradztwa).
Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz wnioski płynące z powołanych powyżej przepisów, jak również orzecznictwa TSUE należy stwierdzić, że opisane we wniosku Usługi doradztwa w zakresie kompleksowego wykonywania usług eksperckich i doradztwa administracyjnego, które będzie Pan świadczył na rzecz ZASI zarządzającej ASI, na podstawie zawartej Umowy, będą mieściły się w zakresie czynności zarządzania funduszami inwestycyjnymi wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy. W konsekwencji, będą podlegały zwolnieniu od podatku VAT na podstawie ww. artykułu.
Podsumowanie
Świadczone przez Pana na rzecz ZASI kompleksowe usługi eksperckie i doradztwa administracyjnego opisane w złożonym wniosku – na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Panem a ZASI jako „Usługi doradztwa” – będą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 12 lit. a) ustawy.
W konsekwencji, Pana stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1, uznałem za prawidłowe.
W dalszej kolejności Pana wątpliwości dotyczą zwolnienia od podatku VAT świadczonych przez Pana na rzecz ZASI kompleksowych usług pośrednictwa w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Panem a ZASI jako „Usługi pośrednictwa”, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy.
Powyższe zwolnienie uregulowane zostało w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek odzwierciedlenia odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady.
Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. f) Dyrektywy 2006/112/WE:
państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw do papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.
Zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy, nie jest uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi. Sam zakres usług jest bardzo szeroki, jedynym bowiem kryterium przedmiotowego zwolnienia jest świadczenie usług, których przedmiotem są udziały w spółkach lub innych podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną (a także usługi pośrednictwa w tym zakresie). W efekcie usługi dotyczące obrotu udziałami oraz pośrednictwa w tym zakresie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie ww. art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy.
W związku z tym, że ani ustawa o podatku od towarów i usług, ani Dyrektywa 112 nie definiują pojęcia „pośrednictwo”, w celu określenia, jakie czynności należy rozumieć pod pojęciem usług pośrednictwa, należy oprzeć się na wykładni językowej, wspieranej przy tym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, wersja internetowa: http://sjp.pwn.pl), przez pośrednictwo należy rozumieć działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron. Równorzędnie, przez pośrednictwo rozumie się kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych, a więc załatwianie dla zarobku różnego rodzaju transakcji handlowych między dwiema stronami, uczestniczenie w zawieraniu takich transakcji. W tym zakresie stwierdzić należy, że wykonywane przez podmiot wszelkie czynności zmierzające do zawarcia między dwiema różnymi stronami transakcji handlowych można uznać za pośrednictwo. Z kolei z doktrynalnego punktu widzenia cechą charakterystyczną pośrednictwa odróżniającą ten stosunek od innych umów jest fakt, że bezpośrednią przyczyną zawarcia bezpośrednio lub pośrednio umowy są działania pośrednika. Innymi słowy przez umowę o pośrednictwo należałoby rozumieć taki stosunek prawny istniejący pomiędzy dwiema stronami, z których jedna (pośrednik) otrzymuje zlecenie od drugiej, aby doprowadzić do wymiany gospodarczej świadczeń z osobą trzecią, przy czym znalezienie kontrahenta ma stanowić bezpośredni i decydujący rezultat starań pośrednika. Bezpośrednim celem aktywności pośrednika jest wywołanie skutku prawnego, polegającego na wprowadzeniu zleceniodawcy (podmiotu zastępowanego) w stosunek umowny z osobą trzecią.
W celu rozstrzygnięcia, co w świetle przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa” warto odnieść się do wyroku z 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, w którym TSUE stwierdził, że „(…) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.
Natomiast w wyroku z 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 Commissioners of Customs & Excise przeciwko CSC Financial Services Ltd. Trybunał orzekł, że pojęcie pośrednictwa obejmuje działalność wykonywaną przez osobę pośredniczącą, która nie jest stroną umowy dotyczącej produktu finansowego i której działalność różni się od typowych świadczeń umownych wykonywanych przez strony tych umów. W istocie pośrednictwo stanowi usługę świadczoną na rzecz strony umowy, za którą wypłaca ona wynagrodzenie jako za odrębną działalność pośrednictwa.
Działalność ta może obejmować m.in. wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych. Celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. TSUE w orzeczeniu tym uznał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy odnosi się „do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy. Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków, zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.
Zatem, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:
-usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie;
-z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej;
-celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy);
-usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).
W konsekwencji, żeby uznać daną działalność za pośrednictwo konieczne jest, aby pośrednik wykonał przynajmniej niektóre z czynności:
-wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia umowy;
-uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę;
-prowadzenie negocjacji polegających na jednoznacznie określonym akcie mediacji;
-nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron.
Nie oznacza to, że pośrednik nie może wykonywać dodatkowych czynności, jednakże aby czynności te można było zaliczyć do czynności pośredniczących konieczne jest, aby wywoływały skutek lub miały na celu wywołanie skutku dla wszystkich stron transakcji, innymi słowy konieczne jest, aby skutek tych czynności znalazł odzwierciedlenie w zawartej umowie pomiędzy stronami.
Wskazał Pan, że:
·w ramach Umowy będzie Pan świadczył również Usługi pośrednictwa (w zakresie pośrednictwa dotyczącego nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji), (…);
·świadcząc „Usługi pośrednictwa” w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji Pana celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a Pan nie będzie mieć żadnego interesu w zakresie treści umowy) – przejawia się to w zakresie wykonywanych usług, które obejmują czynności takie jak udział w negocjacjach, pośrednictwo w rozmowach pomiędzy stronami transakcji itp.;
·w ramach „Usług pośrednictwa” nie będzie Pan świadczyć usług przechowywania udziałów ani nie będzie Pan nimi zarządzać;
·„Usługi pośrednictwa” świadczone przez Pana nie będą dotyczyć również praw i udziałów odzwierciedlających: tytuł prawny do towarów; tytuł własności nieruchomości; prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości; udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części; prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione od podatku;
·świadczone przez Pana „Usługi pośrednictwa” nie będą obejmować czynności ściągania długów, w tym factoringu; usług doradztwa; usług w zakresie leasingu;
·wynagrodzenie będzie oparte na systemie premiowym – wypłata wynagrodzenia będzie uzależniona od finalizacji umowy (dotyczącej nabywania lub zbywania udziałów/akcji) pomiędzy sprzedającym i kupującym – jeżeli nie dojdzie do transakcji, nie otrzyma Pan wynagrodzenia.
Z uwagi na przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy prawa i orzecznictwo TSUE należy stwierdzić, że w zakres świadczonych przez Pana (Usługi pośrednictwa) wchodzi szereg czynności, które nie ograniczają się wyłącznie do czynności technicznych.Usługi świadczone przez Pana będą polegały na doprowadzeniu do zawarcia finalnej umowy (np. umowy nabycia, czy sprzedaży udziałów) pomiędzy stronami transakcji (kupującym i sprzedającym). Będzie Pan wykonywał czynności polegające na prowadzeniu wstępnej weryfikacji spółek, w które ASI może inwestować, oraz przygotowywania stosownych analiz i ich prezentacji dla Spółki, jak również poszukiwaniu potencjalnych inwestorów zainteresowanych nabyciem pakietów udziałów lub akcji spółek i nawiązywanie kontaktów z potencjalnymi inwestorami. Będzie Pan odpowiedzialny m.in. (…). Będzie Pan również brał udział w negocjacjach (…), wsparcie (…), sporządzania dokumentacji, analiz i innych materiałów na potrzeby procesu nabywania i zbywania udziałów lub akcji spółek, w tym prowadzenia negocjacji. Ponadto, będzie Pan także sporządzał projekty umów i innych niezbędnych dokumentów transakcyjnych, (…), jak i wykonywał inne czynności zlecone przez Spółkę – związane z realizacją usług pośrednictwa dotyczącego nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji.
W ramach Usług pośrednictwa, nie będzie Pan świadczyć usług przechowania udziałów, ani nie będzie nimi zarządzać. „Usługi pośrednictwa” świadczone przez Pana nie będą dotyczyć również praw i udziałów odzwierciedlających: tytuł prawny do towarów; tytuł własności nieruchomości; prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości; udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części; prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione od podatku. W analizowanej sprawie zatem nie znajdują zastosowania wyłączenia, o których mowa w art. 43 ust. 15 i 16 ustawy.
Tym samym wskazane wyżej czynności, które będzie Pan wykonywać należy uznać za Usługi pośrednictwa, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy, podlegające zwolnieniu od podatku VAT. Jak wynika z okoliczności sprawy, ww. czynności mają na celu doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy sprzedającym a nabywcą akcji lub udziałów, skutkującej przeniesieniem ich własności. Wskazane czynności nie ograniczają się jedynie do czynności administracyjnych, czy technicznych, nie polegają też jedynie na przekazywaniu informacji stronom transakcji. Ponadto, Pana wynagrodzenie będzie wynagrodzeniem prowizyjnym (premiowym), uzależnionym od sukcesu. Wypłata wynagrodzenia będzie uzależniona od finalizacji umowy (dotyczącej nabywania lub zbywania udziałów/akcji) pomiędzy sprzedającym i kupującym – jeżeli nie dojdzie do transakcji, nie otrzyma Pan wynagrodzenia. Będzie dokonywał Pan zatem szeregu czynności zmierzających do zawarcia umowy sprzedaży akcji i udziałów pomiędzy sprzedającym a nabywcą udziałów/akcji, wskazanych w orzecznictwie TSUE jako wymagane elementy pośrednictwa.
W związku z powyższym, Usługi pośrednictwa dotyczące nabywania i zbywania udziałów lub akcji spółek, które zamierza Pan świadczyć spełniają przesłanki wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy i będą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT.
Podsumowanie
Świadczone przez Pana na rzecz ZASI kompleksowe Usługi pośrednictwa w zakresie nabywania oraz sprzedaży udziałów lub akcji – opisane w złożonym wniosku – na podstawie Umowy zawartej pomiędzy Panem a ZASI jako „Usługi pośrednictwa”, będą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy.
W konsekwencji, Pana stanowisko w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 2, jest prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana wniosku (zapytania). Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone. Dotyczy to w szczególności kwestii kompleksowości świadczonych przez Pana w ramach Umowy – usług eksperckich i doradztwa administracyjnego (Usług doradztwa) oraz Usług pośrednictwa.
W myśl art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).
Wskazuję, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa:
Składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.
Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Pana w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Interpretacja ta została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.
