Ulga na budowę domu na gruncie stanowiącym odrębny majątek jednego z małżonków

STOSUNKI MAJĄTKOWE MIĘDZY MAŁŻONKAMI

Stosunki majątkowe między małżonkami reguluje ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Stosownie do postanowień art. 31 tej ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). Przedmioty majątkowe nie objęte wspólnością stanowią majątek odrębny każdego z małżonków. W omawianym przez nas przypadku majątkiem odrębnym żony jest, zgodnie z art. 33, grunt pod budowę otrzymany w drodze spadku, w przypadku gdy spadkodawca nie postanowił inaczej. Jednakże na podstawie art. 47 ustawy małżonkowie mogą rozszerzyć wspólność ustawową przez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego i w takiej sytuacji majątek odrębny staje się majątkiem wspólnym. Należy jednak zauważyć, iż fakt istnienia odrębnej własności gruntu nie ma wpływu na ponoszone wydatki związane z budową domu na tym gruncie. Jeżeli wydatki te są ponoszone w trakcie trwania małżeństwa ze środków objętych wspólnością majątkową, stosownie do art. 32 § 1 przedmioty nabyte stanowią wspólny dorobek małżonków, zarówno gdy wydatki są ponoszone przez oboje małżonków, jak i gdy są ponoszone przez jednego z nich.

Mając to na uwadze, można stwierdzić, iż bez znaczenia jest, czy na fakturze potwierdzającej poniesienie wydatków figurują oboje małżonkowie czy tylko jedno z nich; wydatki ponoszone są przez obydwoje małżonków i wchodzą w skład ich wspólnego majątku.

WARUNKI SKORZYSTANIA Z ULGI

Odrębną kwestią jest, czy wydatki te stanowią podstawę do dokonania odliczeń wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatek dochodowy, obliczony zgodnie z art. 27, zmniejsza się na zasadach określonych w ustawie, jeżeli w roku podatkowym podatnik poniósł wydatki na budowę budynku mieszkalnego. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych określają warunki, które należy spełnić, aby uzyskać prawo do tej ulgi podatkowej, a także zasady, na jakich dokonuje się odliczenia. Podstawą do dokonania odliczenia wydatków poniesionych na budowę budynku mieszkalnego jest posiadanie dokumentów stwierdzających fakt ich poniesienia. Dokumentami uprawniającymi do dokonania odliczeń są faktury wystawione wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług nie korzystającego ze zwolnienia od tego podatku lub dowody odprawy celnej. Na uwagę zasługuje fakt, iż zgodnie z art. 27a ust. 5a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odliczeniu od podatku podlegają wydatki poniesione na własne potrzeby mieszkaniowe, przeznaczone na budowę budynku mieszkalnego, dokonywane dla danej inwestycji w okresie nie dłuższym niż cztery kolejne lata, licząc od początku roku podatkowego, za który podatnik po raz pierwszy dokonał odliczeń związanych z tą inwestycją (ograniczenie dotyczy inwestycji rozpoczętych po 1 stycznia 2001 r.).

PRAWO DO ULGI MAŁŻONKÓW

W omawianej przez nas sytuacji na podkreślenie zasługuje art. 27a ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym wysokość odliczeń od podatku, m.in. z tytułu wydatków ponoszonych na budowę budynku mieszkalnego, dotyczy łącznie obojga małżonków, z wyjątkiem małżonków, w stosunku do których orzeczono separację. W przypadku gdy małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, odliczeń dokonują zgodnie z wnioskiem zawartym w zeznaniach rocznych, bądź od podatku każdego z małżonków – w proporcji wskazanej we wniosku, bądź od podatku jednego z małżonków. Z przepisu tego wynika, iż obojgu małżonkom przysługuje łącznie tylko jeden limit odliczeń z tytułu wydatków ponoszonych na budowę budynku mieszkalnego, określony w art. 27 ust. 2 ustawy, a kwota, o którą zmniejsza się podatek, zgodnie z art. 27a ust. 3 pkt 1 lit. a), nie może w roku podatkowym przekroczyć 19 proc. wydatków.

PODSUMOWANIE

Reasumując, zdaniem autora można stwierdzić, iż, bez znaczenia dla dokonania odliczenia od podatku wydatków ponoszonych przez małżonków związanych z budową budynku mieszkalnego jest fakt, że grunt pod budowę stanowi własność odrębną małżonki. Jeżeli wydatki na budowę są ponoszone w trakcie trwania małżeństwa i małżonkowie pozostają we wspólności ustawowej, wydatki ponoszone przez każdego z nich stanowią wspólny dorobek małżonków i wchodzą w majątek wspólny. Wynika z tego, że jeśli faktura jest wystawiona tylko na jedno z małżonków, przyjmujemy, iż wydatki są ponoszone przez oboje małżonków, a zatem podlegają odliczeniu od podatku u każdego z nich, zgodnie z wnioskiem zawartym w zeznaniach rocznych, lub w przypadku rozliczania się przez małżonków wspólnym zeznaniem rocznym – od podatku określonego na imię obojga małżonków.

Piotr Dębski

Autor jest pracownikiem organów podatkowych

PODSTAWA PRAWNA

art. 27a ust. 1 pkt 1 lit. b), ust. 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.); art. 31, 32, 33 i 47 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.).