Rezerwa na odroczony podatek dochodowy w zamknięciu 2001 r. (cz. 1)

Kategoria rezerwy na przejściową różnicę z tytułu podatku dochodowego, zwana potocznie rezerwą na odroczony podatek dochodowy, pojawiła się w polskiej rachunkowości wraz z ustawą z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591 ze zm.). Oznacza to, że polskie firmy przy zamknięciu roku 2001 będą już po raz siódmy tworzyć taką rezerwę. Należy zauważyć, że rezerwa na odroczony podatek jest kategorią prawa bilansowego, a nie prawa podatkowego, a u jej podstaw leżą realnie istniejące różnice między prawem bilansowym a prawem podatkowym, wynikające z odmienności momentu uznania przychodów za osiągnięte lub kosztów za poniesione według zasad rachunkowości i przepisów podatkowych. Odroczony podatek dochodowy jest różnicą między podatkiem dochodowym, obliczonym od wyniku brutto skorygowanego o różnice trwałe, a podatkiem dochodowym, stanowiącym wymagające zapłaty zobowiązanie podatkowe. Wynik finansowy brutto, w myśl prawa bilansowego, stanowi sumę wyników na sprzedaży, pozostałej działalności operacyjnej, działalności finansowej oraz operacji nadzwyczajnych. Natomiast dochód podatkowy, zdefiniowany w art. 7 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), to osiągnięta nadwyżka sumy przychodów nad kosztami uzyskania. Artykuł 37 ust. 3 ustawy o rachunkowości brzmi: „Na koniec roku obrotowego tworzy się również rezerwę - z uwzględnieniem art. 7 (zasada ostrożnej wyceny) - na przejściową różnicę z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych lub osób fizycznych, spowodowaną odmiennością momentu uznania przychodu za osiągnięty lub kosztu za poniesiony w myśl ustawy i przepisów podatkowych. Dodatnią różnicę zalicza się do obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego netto jako rezerwę na podatek dochodowy. Ujemną różnicę można zaliczyć do czynnych rozliczeń międzyokresowych, jeżeli istnieje pewność jej rozliczenia w ciągu następnego roku obrotowego lub kolejnych lat obrotowych. Przy ustalaniu dodatniej lub ujemnej różnicy należy uwzględnić stan rozliczeń różnic na ostatni dzień roku obrotowego”. Zastosowanie rezerwy na podatek odroczony ma na celu uchronienie jednostki gospodarczej przed przedwczesnym rozdysponowaniem pozornego zysku netto. Pozwala to zatrzymać środki finansowe na przyszłe płatności podatkowe i jest zgodne z zasadą ostrożności.