Granica między pracoholizmem i pracowitością jest bardzo płynna. Jednak cząstka „holizm” oznaczająca „uzależnienie” ma wydźwięk pejoratywny, a pracowitość jest terminem oznaczającym cechę bardzo pożądaną i wysoko cenioną przez większość społeczeństwa.

Pracoholizm w języku niemieckim to Arbeitswut, czyli furia, szał, szaleństwo pracy, co trafnie odzwierciedla istotę problemu. W życiu zdrowego człowieka jest miejsce na różne formy aktywności, w życiu pracoholika-szaleńca - tylko na jedną.

Dla człowieka uzależnionego od pracy jest ona najwyższą i zwykle jedyną wartością. Spędza w przedsiębiorstwie po kilkanaście godzin dziennie. Nie umie oddzielić czasu na pracę i na odpoczynek - niemal bez przerwy albo wykonuje jakieś czynności zawodowe, albo obsesyjnie rozważa różne problemy firmy. Takiej osobie nie udaje się skoncentrować na czymś innym - na przykład na rozmowie z kimś bliskim, bo jej myśli zaprzątają niezałatwione do końca sprawy, nierozstrzygnięte konflikty, plany zawodowe na najbliższe dni (jak rozpoznać pracoholika? - zobacz zestawienie obok).