(Nie)łatwe przystosowanie

Czy pracownicy elastyczni mają niepewną sytuację w firmie i bardziej obawiają się utraty pracy niż pracownicy zatrudnieni w sposób tradycyjny, czy też zwiększona elastyczność jest kompensowana wyższymi pensjami i dodatkowymi osłonami w przypadku zakończenia współpracy z powodu restrukturyzacji? Jak wygląda sytuacja "pracowników elastycznych" z krajów UE w czasie restrukturyzacji, zwłaszcza osób zatrudnionych w polskich firmach?

Obserwując dzisiejszy rynek pracy, coraz trudniej jest jednoznacznie stwierdzić, czy elastyczność w zatrudnianiu jest zjawiskiem dobrym, czy złym. Z jednej strony, wciąż wskazuje się na negatywne skutki "umów śmieciowych", a w prasie pojawiają się wzmianki o pracownikach, którzy zostali zmuszeni do założenia działalności gospodarczej i świadczenia usług na rzecz swojego dawnego pracodawcy. Z drugiej zaś, słyszy się opinie ekspertów, że jednym ze skuteczniejszych sposobów zatrzymywania utalentowanych pracowników jest zagwarantowanie im elastyczności czasu pracy, sposobu jej wykonywania, wyboru miejsca, w którym pracują, a niestandardowa forma zatrudnienia umożliwia zindywidualizowanie warunków współpracy. Ta opinia jest zresztą często potwierdzana przez samych zainteresowanych.

Pojęcie "pracownicy elastyczni" jest nader pojemne: na potrzeby tego artykułu przyjmiemy, że są to wszystkie osoby pracujące na podstawie innej niż umowa na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu. Będą to więc pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umów na czas określony, umów cywilnoprawnych, pracownicy agencji pracy tymczasowej oraz osoby samozatrudnione. Ta ostatnia kategoria wymyka się tradycyjnej relacji pracownik-pracodawca, bowiem jest relacją dwóch podmiotów gospodarczych i regulują ją przepisy prawa gospodarczego, a nie Kodeksu pracy. Powszechny trend w krajach Unii Europejskiej to postępująca segmentacja rynku pracy, głównie związana ze wzrostem prawnej ochrony klasycznego stosunku pracy oraz uelastycznianiem relacji nieklasycznych. Dlatego też, oceniając poziom bezpieczeństwa tej kategorii pracowników w firmie, warto przyjrzeć się ich sytuacji w czasie zmian organizacyjnych czy też procesów restrukturyzacji - wówczas bowiem ujawniają się różnice w traktowaniu pracowników "klasycznych" i "nieklasycznych".