Nowy JPK_VAT z deklaracją i ewidencją

1 października 2020 r. (pierwotnie miał to być 1 kwietnia 2020 r., jednak w związku z pandemią koronawirusa zmieniono datę) wejdą w życie przepisy dotyczące przesyłania tzw. nowego pliku JPK_VAT. W ramach tego pliku będzie przesyłana nie tylko ewidencja VAT (jak dotychczas), ale również deklaracje VAT.

1. Wstęp

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów (https://www.podatki.gov.pl/jednolity-plik-kontrolny/jpk-vat-z-deklaracja/jpk-vat-z-deklaracja-info), dzięki nowemu plikowi JPK_VAT:

● zamiast składania odrębnie deklaracji VAT-7 lub VAT-7K wraz z załącznikami i odrębnie informacji JPK_VAT przedsiębiorca będzie przesyłał jeden plik JPK_VAT, realizując łącznie dwa obowiązki. Nie będzie potrzeby generowania dwóch plików, składania dwóch podpisów autoryzujących, dokonywania dwóch wysyłek i dwukrotnego oczekiwania na UPO. Zamiast dwóch czynności wystarczy jedna;

● przedsiębiorca nie będzie składać odrębnie dublujących się informacji;

● zmniejszą się obciążenia sprawozdawcze dla podatników VAT, co uprości rozliczenia z urzędem skarbowym;

● zmniejszy się liczba dokumentów przetwarzanych w systemach informatycznych Krajowej Administracji Skarbowej (KAS);

● zostanie ograniczona liczba kontroli podatkowych i postępowań oraz skróci się czas wykonywania czynności kontrolnych;

● każde rozliczenie VAT będzie automatycznie weryfikowane w zakresie prawidłowości wykazanych kwot podatku należnego i naliczonego, bez angażowania podatnika.

Zasady obowiązujące przy sporządzaniu oraz przesyłaniu nowego pliku JPK_VAT w niewielkim stopniu będą wynikać z przepisów ustawy o VAT. Jeżeli chodzi o sporządzanie nowego pliku JPK_VAT, kluczowe będą:

1) rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988 ze zm.) - dalej: rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji,

2) opublikowane przez Ministerstwo Finansów struktury nowego pliku JPK_VAT; są one oznaczone symbolami JPK_V7M oraz JPK_V7K.

WAŻNE Od 1października 2020 r. będą przesyłane nowe pliki JPK_VAT będące dokumentem elektronicznym wspólnym dla ewidencji VAT oraz deklaracji VAT. Zasady sporządzania i przesyłania nowych plików JPK_VAT będą wynikać przede wszystkim z przepisów wykonawczych, opublikowanych przez MF struktur nowego pliku JPK_VAT oraz wyjaśnień MF.

Jeżeli natomiast chodzi o przesyłanie nowego pliku JPK_VAT, zasady obowiązujące w tym zakresie będą wynikać z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 24 czerwca 2016 r. w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych oraz wymagań technicznych dla informatycznych nośników danych, na których te księgi mogą być zapisane i przekazywane (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 175).

W praktyce - podobnie jak w przypadku dotychczas przesyłanego pliku JPK_VAT - zasady obowiązujące przy sporządzaniu oraz przesyłaniu nowego pliku JPK_VAT w znacznej części będą kreować informacje oraz wyjaśnienia Ministerstwa Finansów. Najważniejszym dokumentem w tym zakresie będzie opublikowana przez to Ministerstwo Broszura informacyjna dotycząca struktury JPK_VAT z deklaracją. To właśnie z tej Broszury wynikają m.in. opisy pól nowego pliku JPK_VAT.

Ze wskazanej Broszury zaczerpniętych zostało szereg wykorzystanych w niniejszym Poradniku schematów. Zawierają one oznaczenia, które wymagają objaśnienia. Przedstawia to poniższa tabela.

Tabela 1. Wykaz oznaczeń używanych w schematach

2. Dotychczasowe zasady składania deklaracji VAT oraz przesyłania plików JPK_VAT

Od wprowadzenia podatku VAT w Polsce obowiązkiem większości podatników jest regularne składanie deklaracji VAT. Deklaracje te - składane obecnie na formularzach VAT-7 (deklaracje VAT za okresy miesięczne) oraz VAT-7K (deklaracje VAT za okresy kwartalne) - początkowo były składane wyłącznie w wersji papierowej. Z czasem umożliwiono ich składanie również w wersji elektronicznej, a od 1 stycznia 2018 r. mogą być składane wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Wzory deklaracji VAT są określane przez ministra do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia. Obowiązujące obecnie wzory deklaracji VAT-7/VAT-7K stanowią załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 25 października 2019 r. w sprawie wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług (Dz.U. 2019 r. poz. 2104).

Jednocześnie 1 lipca 2016 r. został wprowadzony obowiązek comiesięcznego przesyłania informacji o prowadzonej ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, w formie przesyłanego drogą elektroniczną tzw. pliku JPK_VAT. Obowiązek ten objął 1 stycznia 2018 r. wszystkich podatników zarejestrowanych jako czynni podatnicy VAT. W związku z tym od 1 stycznia 2018 r. czynni podatnicy VAT mają obowiązek przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej dwóch rodzajów dokumentów, tj. deklaracji VAT-7/VAT-7K oraz plików JPK_VAT. Dokumenty te muszą być przesyłane niezależnie od siebie, mimo że zawarte w nich dane częściowo się powielają.

Podsumowanie

Obecnie większość podatników VAT obowiązana jest do przesyłania dwóch dokumentów elektronicznych - deklaracji VAT (na formularzach VAT-7/VAT-7K) oraz informacji o ewidencji VAT (w formie pliku JPK_VAT). Jest tak, mimo że zawarte w tych dokumentach dane częściowo się powielają.

3. Wprowadzenie przepisów o nowym pliku JPK_VAT

Przepisy o nowym pliku JPK wejdą w życie 1 października 2020 r. Termin ten został przesunięty z powodu panującej pandemii koronawirusa. Nowe przepisy obejmą od razu wszystkich podatników VAT czynnych. Nie będą zatem wprowadzane dwuetapowo, jak pierwotnie zakładano.

Pierwotnie przepisy nakładające na czynnych podatników VAT obowiązek składania nowego pliku JPK wspólnego dla przesyłania deklaracji VAT oraz informacji o ewidencji VAT miały wejść w życie 1 kwietnia 2020 r., z zastrzeżeniem, że większość podatników miała być obowiązana do stosowania tych przepisów dopiero od 1 lipca 2020 r.

W związku z pandemią koronawirusa zdecydowano się na przesunięcie terminu wejścia w życie tych przepisów na 1pażdziernika 2020 r. Jednocześnie został uchylony artykuł zawierający przepisy umożliwiające większości podatnikom późniejsze rozpoczęcie ich stosowania. W efekcie została ujednolicona data rozpoczęcia stosowania przepisów o nowym pliku JPK_VAT.

Daty 1 października 2020 r. nie należy jednak traktować ostatecznie. Jeżeli bowiem pandemia będzie się przedłużać, należy się prawdopodobnie spodziewać kolejnego przesunięcia tej daty.

WAŻNE Data wejścia w życie przepisów o nowym pliku JPK_VAT została ujednolicona, tj. wszyscy podatnicy mają być obowiązani do stosowania tych przepisów od 1października 2020 r. Nie można jednak wykluczyć przesunięcia tej daty.

W przypadku deklaracji VAT nowe zasady ich składania będą dotyczyć wyłącznie deklaracji odpowiadających dotychczas składanym deklaracjom VAT-7 i VAT-7K. Nie zmienią się zasady składania deklaracji dla podatku od towarów i usług w zakresie usług taksówek osobowych opodatkowanych w formie ryczałtu (VAT-12) ani pozostałych deklaracji podatkowych w zakresie VAT (VAT-8, VAT-9M, VAT-10, VAT-11, VAT-13, VAT-21, VAT-23, VAT-26, VAT-UE, VAT-UEK, VAT-R, VAT-Z oraz VIN-R i VIU-R, a także VIN-D i VIU-D). Deklaracje te będą składane na niezmienionych zasadach.

WAŻNE Nowy JPK_VAT będzie mieć zastosowanie tylko do rozliczeń podatku VAT dokonywanych dotychczas w formie deklaracji VAT-7 i VAT-7K. Nie będzie on dotyczyć skróconej deklaracji VAT w zakresie usług taksówek osobowych opodatkowanych ryczałtem (VAT-12) ani pozostałych deklaracji podatkowych (np. VAT-8, VAT-9M, VAT-10 czy VAT-14).

Podsumowanie

Data wejścia w życie przepisów o nowym pliku JPK_VAT została ponownie przesunięta z 1 lipca na 1 października 2020 r., jednak nie można wykluczyć kolejnego przesunięcia tej daty. Na nowych zasadach deklaracje VAT oraz ewidencję VAT będą przesyłać wyłącznie podatnicy obecnie składający deklaracje VAT-7 i VAT-7K. Pozostałych podatników zmiany nie będą dotyczyć.

4. Obowiązek składania deklaracji VAT

Jednym z podstawowych obowiązków ciążących na podatnikach VAT jest obowiązek składania deklaracji VAT. W deklaracjach tych podatnicy dokonują rozliczeń związanych z VAT, których efektem jest wykazanie kwoty podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego albo nadwyżki podatku naliczonego nad należnym oraz sposobu zadysponowania taką nadwyżką. Deklaracje VAT stanowią również jedno z dwóch źródeł informacji organów podatkowych o działalności podatników oraz wykonywanych przez nich czynnościach (drugim źródłem są przesyłane przez podatników dane o prowadzonej ewidencji VAT).

Składanie deklaracji VAT nie jest warunkiem powstawania zobowiązania w podatku od towarów i usług. Aktualny w tym zakresie pozostaje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 14 listopada 2014 r. (I SA/Gl 310/14), w którym czytamy, że:

(...) zobowiązanie powstaje z mocy prawa bez względu na fakt złożenia (bądź nie) deklaracji.

A zatem składanie deklaracji VAT ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.

Również deklaratoryjny charakter mają decyzje organów podatkowych w zakresie VAT (zob. przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 13 listopada 2007 r., I SA/Bd 640/07).

Złożenie deklaracji VAT, w której wykazano kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego, stanowi - w razie niewpłacenia tej kwoty lub wpłacenia jej w niepełnej wysokości - podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (zob. również punkt 10.3.6. Pouczenia zawarte w deklaracjach VAT). Z kolei złożenie deklaracji VAT, w której została wykazana nadwyżka podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy, rozpoczyna bieg terminu do zwrotu podatku.

Jak jednocześnie stanowi art. 99 ust. 12 ustawy o VAT, zobowiązanie podatkowe, kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 o VAT, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że organ podatkowy określi je w innej wysokości. Z brzmienia tego przepisu wynika, że jeżeli treść deklaracji nie zostanie przez organ podatkowy zakwestionowana, jest ona dla organów podatkowych wiążąca (aktualny w tym zakresie pozostaje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 kwietnia 2000 r., I SA/Lu 1815/98).

Jak czytamy w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 2 sierpnia 2017 r. (I SA/Sz 170/17):

(...) dopóki organ podatkowy nie określi podatnikowi w drodze decyzji kwoty zobowiązania podatkowego, kwoty zwrotu różnicy podatku, kwoty zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 u.p.t.u., przyjmuje się jako obowiązujące kwoty zadeklarowane przez podatnika.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że podatek VAT ma charakter kaskadowy. Oznacza to, że rozliczenia VAT za poszczególne okresy rozliczeniowe mogą wpływać na rozliczenia w VAT w kolejnych okresach rozliczeniowych (zob. przykładowo wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 2 sierpnia 2017 r., I SA/Sz 170/17). Jest tak również przy korygowaniu złożonych już deklaracji VAT.

Zdarza się, że w momencie składania deklaracji obowiązuje inny stan prawny niż w okresie rozliczeniowym, którego dotyczy deklaracja (względnie w momencie zaistnienia zdarzenia, które skutkuje obowiązkiem złożenia deklaracji). W takich przypadkach przy składaniu deklaracji należy stosować przepisy obowiązujące w okresie rozliczeniowym, którego deklaracja dotyczyła (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 sierpnia 2003 r., FSA 1/03). Analogicznie jest w przypadku korygowania deklaracji VAT (zob. prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 listopada 2006 r., III SA/Wa 2415/06).

4.1. Zakres obowiązku

Obowiązek składania deklaracji VAT wynika przede wszystkim z przepisów art. 99 ust. 1, 2 i 3 ustawy o VAT. Dotyczy on wszystkich podatników VAT, chyba że na podstawie obowiązujących przepisów są z niego zwolnieni. Zasadą jest zatem istnienie obowiązku składania deklaracji VAT, natomiast brak takiego obowiązku jest wyjątkiem od zasady.

Z art. 99 ust. 7 ustawy o VAT wynika, że istnieją dwie grupy podatników zwolnionych z obowiązku składania deklaracji VAT, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 i 3 ustawy o VAT.

Tabela 2. Podatnicy zwolnieni z obowiązku składania deklaracji VAT

Zwolnienie takich podatników z obowiązku składania deklaracji VAT nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Podatnicy ci mają bowiem obowiązek składania deklaracji, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 i 3 ustawy o VAT, jeżeli:

● przysługuje im zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego na podstawie przepisów art. 87 ustawy o VAT lub na podstawie przepisów wykonawczych (art. 99 ust. 7 pkt 1 ustawy o VAT),

● są obowiązani do dokonania korekty podatku odliczonego, o której mowa w art. 90a, art. 90c lub art. 91 ustawy o VAT (art. 99 ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT),

● są obowiązani do dokonania korekty, o której mowa w art. 89a ust. 4 lub art. 89b ust. 1 ustawy o VAT, albo uprawnieni do dokonania korekty, o której mowa w art. 89b ust. 4 ustawy o VAT (art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT).

Z obowiązku składania deklaracji VAT zwolnieni są również podatnicy, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej (art. 99 ust. 7a ustawy o VAT). Jednak i to zwolnienie nie ma charakteru bezwzględnego. Jak bowiem stanowi art. 99 ust. 7b ustawy o VAT, zwolnienie z obowiązku składania deklaracji nie dotyczy:

● podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

● podatników dokonujących importu usług lub nabywających towary - w zakresie których są podatnikiem,

● okresów rozliczeniowych, w których zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie dotyczyło pełnego okresu rozliczeniowego,

● okresów rozliczeniowych, za które podatnik jest obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu oraz za które jest obowiązany dokonać korekty podatku naliczonego.

4.2. Dwa rodzaje deklaracji VAT

Deklaracje VAT mogą być składane za miesięczne lub kwartalne okresy rozliczeniowe. Zasadą jest składanie deklaracji VAT za okresy miesięczne. Od 1 października 2020 r. takie deklaracje będą przesyłane do urzędu skarbowego w ramach nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7M.

Część podatników jest jednak obowiązana lub uprawniona do składania deklaracji VAT za okresy kwartalne. Deklaracje takie od 1 października 2020 r. będą przesyłane do urzędu skarbowego w ramach nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K.

Schemat 1. Dwa warianty JPK_VAT

4.3. Kwartalne deklaracje VAT

Deklaracje VAT za okresy kwartalne są składane przede wszystkim przez małych podatników w rozumieniu VAT (odnośnie do obowiązującego na gruncie VAT pojęcia małego podatnika - zob. słowniczek poniżej), którzy wybrali metodę kasową (art. 99 ust. 2 ustawy o VAT). Dla podatników tych deklaracje kwartalne są domyślnie składanymi deklaracjami VAT, a w konsekwencji nie muszą oni wybierać ich składania.

Na składanie deklaracji VAT za okresy kwartalne mogą się również zdecydować inni mali podatnicy w rozumieniu VAT (tj. inni mali podatnicy niż ci, którzy wybrali metodę kasową). Wybór ten jest dokonywany w drodze pisemnego zawiadomienia właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego, które - aby było skuteczne - musi być dokonane najpóźniej do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa.

Wydaje się, że dla dokonania takiego zawiadomienia wystarczająca jest stosowna aktualizacja zgłoszenia VAT-R. Jednak ze względów profilaktycznych zawiadomienie takie może zostać dokonane również w formie odrębnego pisma.

Słowniczek

Mały podatnik w rozumieniu VAT

Małymi podatnikami w rozumieniu VAT są, co do zasady, podatnicy podatku od towarów i usług, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro (art. 2 pkt 25 lit. a ustawy o VAT).

Nie dotyczy to podatników prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami inwestycyjnymi, zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będących agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu). Podatnicy tacy są małymi

przedsiębiorcami, jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej kwocie 45 000 euro (art. 2 pkt 25 lit. b ustawy o VAT).

Przeliczeń kwot 1 200 000 i 45 000 euro dokonuje się dla każdego roku według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. Dla 2020 r. są to, odpowiednio, kwoty 5 248 000 zł oraz 197 000 zł (w 2019 r. były to, odpowiednio, kwoty 5 135 000 zł oraz 193 000 zł).

Zatem w 2020 r. małymi podatnikami w rozumieniu VAT są:

● podatnicy, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w 2019 r. 5 248 000 zł, oraz

● podatnicy prowadzący przedsiębiorstwa maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz będący agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w 2019 r. 197 000 zł.

4.3.1. Opłacalność wyboru deklaracji kwartalnych

Składanie deklaracji VAT za okresy kwartalne jest opłacalne dla podatników, którzy w deklaracjach VAT najczęściej wykazują kwotę podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego. Składając deklaracje VAT za okresy kwartalne podatnicy tacy kwoty podlegające wpłacie do urzędu skarbowego za dwa pierwsze miesiące kwartału muszą wpłacać, odpowiednio, o dwa miesiące później oraz o miesiąc później niż w przypadku deklaracji miesięcznych. Zauważyć jednak należy, że mniej zdyscyplinowanym podatnikom może być łatwiej trzykrotnie zapłacić mniejsze kwoty, niż raz zapłacić sumę tych kwot.

Składanie deklaracji VAT za okresy kwartalne nie jest natomiast opłacalne dla podatników, którzy najczęściej wykazują nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy. Składając deklaracje VAT kwartalne podatnicy ci opóźniają bowiem moment, w którym mogą wykazać do zwrotu nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym dotyczącą pierwszych dwóch miesięcy kwartału.

4.3.2. Wyłączenia obowiązku składania kwartalnych deklaracji VAT

Nie wszyscy mali podatnicy mogą składać deklaracje VAT za okresy kwartalne. Kwestię tę reguluje art. 99 ust. 3a ustawy o VAT. Podatnicy, których przepisy te dotyczą, mają zatem bezwzględny obowiązek składania deklaracji VAT za okresy miesięczne. Jest tak nawet wtedy, gdy wybrali rozliczanie podatku VAT metodą kasową (zob. punkt 4.3.2.4. Utrata prawa do składania deklaracji kwartalnych przez małych podatników rozliczających podatek VAT metodą kasową).

4.3.2.1. Podatnicy rejestrowani jako czynni podatnicy VAT

Do końca 2016 r. składanie deklaracji kwartalnych mogli wybrać również podatnicy rejestrujący się jako czynni podatnicy VAT (np. ze względu na rozpoczęcie wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu w trakcie roku). Podatnicy tacy musieli dokonać zawiadomienia o wyborze składania deklaracji kwartalnych w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęli wykonywanie tych czynności (art. 99 ust. 3 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 r.).

Z początkiem 2017 r. możliwość taka została wyłączona. Z dodanego art. 99 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT wynika bowiem, że mali podatnicy rejestrowani przez naczelnika urzędu skarbowego jako podatnicy VAT czynni mogą wybrać składanie deklaracji kwartalnych dopiero po upływie 12 miesięcy, począwszy od miesiąca, w którym została dokonana rejestracja, a więc - zważywszy, że podatnicy mają możliwość wyboru składania deklaracji kwartalnych tylko za kwartały kalendarzowe - po upływie piątego kwartału, licząc od kwartału rejestracji jako czynny podatnik VAT.

Przykład 1

Mały podatnik VAT został zarejestrowany jako czynny podatnik VAT 27 lutego 2020 r. Podatnik ten będzie mógł wybrać składanie kwartalnych deklaracji VAT dopiero od II kwartału 2021 r.

4.3.2.2 . Podatnicy wykonujący niektóre czynności

Niekiedy możliwość składania deklaracji VAT za okresy kwartalne jest wyłączona ze względu na wykonywane przez podatnika czynności. Z obowiązującego od 1 listopada 2019 r. brzmienia art. 99 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT wynika, że dotyczy to podatników, w których przypadku łącznie spełnione są dwa warunki, tj.:

● w danym kwartale lub w poprzedzających go 4 kwartałach dokonali dostawy towarów lub świadczenia usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, oraz

● łączna wartość tych czynności, bez kwoty podatku, przekroczyła choćby w jednym miesiącu z tych okresów kwotę 50 000 zł.

Przykład 2

Mały podatnik świadczy usługi budowlane. Miesięczna wartość tych usług przekracza 50 000 zł netto. Ze względu na brzmienie art. 99 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT podatnik taki nie może wybrać składania deklaracji VAT za okresy kwartalne.

Dokonywanie dostaw towarów lub świadczenia usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, może wyłączyć możliwość składania deklaracji VAT za okresy kwartalne przez podatników składających już takie deklaracje. Jest tak w przypadku przekroczenia w jakimkolwiek miesiącu przez wartość tych czynności kwoty 50 000 zł netto.

Z art. 99 ust. 3c ustawy o VAT wynika, że skutki takiego przekroczenia zależą od tego, w którym miesiącu kwartału nastąpiło przekroczenie.

Tabela 3. Przekroczenie limitu a utrata prawa do składania deklaracji kwartalnych

Przykład 3

Mały podatnik składający deklaracje VAT za okresy kwartalne handluje m.in. towarami wymienionymi w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. U podatnika tego w jednym z miesięcy IV kwartału 2020 r. wartość netto dostaw tych towarów przekroczy 50 000 zł, w związku z czym utraci on prawo do składania deklaracji kwartalnych. Jeżeli nastąpi to:

1) w październiku 2020 r. - obowiązany będzie do złożenia deklaracji miesięcznej w ramach pliku JPK_V7M za pażdziernik 2020 r. w terminie do 25 listopada 2020 r. oraz do składania kolejnych deklaracji miesięcznych w standardowych terminach,

2) w listopadzie 2020 r. - obowiązany będzie do złożenia deklaracji miesięcznych w ramach pliku JPK_V7M za październik i listopad 2020 r. w terminie do 28 grudnia 2020 r. (25 i 26 grudnia to dni świąteczne a 27 grudnia wypada w niedzielę) oraz do składania kolejnych deklaracji miesięcznych w standardowych terminach,

3) w grudniu 2020 r. - obowiązany będzie do złożenia deklaracji kwartalnej w ramach pliku JPK_V7K za IV kwartał w terminie do 25 stycznia 2021 r. , a następnie (począwszy od deklaracji miesięcznej za styczeń 2021 r.)

do składania deklaracji miesięcznych w ramach pliku JPK_V7M w standardowych terminach.

W treści art. 99 ust. 3c ustawy o VAT ustawodawca pominął jednak fakt, że w art. 99 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT mowa jest nie tylko o towarach, ale również o usługach. Może to oznaczać, że przy ocenie utraty prawa to składania deklaracji kwartalnych w trakcie kwartału uwzględniać trzeba będzie jedynie wartość towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, nie będzie zaś trzeba uwzględniać wartości wymienionych tam usług.

Przykład 4

W październiku 2020 r. wartość netto dokonanych przez podatnika dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT wyniesie 30 000 zł, natomiast wartość netto wykonanych przez niego usług wymienionych w tym załączniku wyniesie 25 000 zł. Następnie w listopadzie 2020 r. wartość tych czynności wyniesie, odpowiednio, 40 000 zł oraz 26 000 zł.

Mimo że w obu przypadkach suma kwot w danym miesiącu przekroczy 50 000 zł, wydaje się, że nie spowoduje to utraty przez podatnika prawa do złożenia deklaracji kwartalnej w ramach pliku JPK_V7K za IV kwartał 2020 r. W takim przypadku dopiero za styczeń 2021 r. podatnik ten obowiązany będzie złożyć deklarację miesięczną w ramach pliku JPK_V7M.

Niezależnie od tego, kiedy i w jakim miesiącu kwartału nastąpi przekroczenie limitu, przekroczenie to powoduje, że składanie deklaracji kwartalnych przez podatnika jest wyłączone przez cztery kolejne kwartały. Dopiero w piątym kwartale po kwartale przekroczenia limitu podatnicy mogą powrócić do składania deklaracji kwartalnych (jeżeli w tym czasie, tj. w jednym z kolejnych miesięcy, nie doszło do kolejnego przekroczenia limitu).

4.3.2.3. Podatnicy wykazujący import towarów w deklaracjach VAT

1 lipca 2020 r. zostanie rozszerzona możliwość rozliczania kwot podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracjach VAT (art. 33a ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2020 r.). Podatnicy korzystający z tej możliwości nie będą jednak mogli składać deklaracji VAT za okresy kwartalne. Wynikać to będzie z dodanego z dniem 1 lipca 2020 r. art. 99 ust. 3a pkt 3 ustawy o VAT.

Z kolei zgodnie z dodanym również od 1 lipca 2020 r. art. 99 ust. 3d ustawy o VAT w przypadku podatników już składających deklaracje VAT za okresy kwartalne skutki rozliczenia kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji VAT będą zależeć od miesiąca kwartału, w którym to nastąpi. I tak jeżeli nastąpi to:

● w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału - utrata możliwości składania deklaracji VAT za okresy kwartalne będzie następować od pierwszego miesiąca tego kwartału, z tym że jeżeli nastąpi to w drugim miesiącu, deklaracja miesięczna za pierwszy miesiąc kwartału będzie musiała zostać złożona w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału (a więc w tym samym terminie co deklaracja miesięczna za drugi miesiąc kwartału); uznać należy, że w tym samym terminie będzie musiał zostać wpłacony podatek wynikający z tej deklaracji (mimo że nie będzie to wynikać wprost z przepisów);

● w trzecim miesiącu kwartału - utrata możliwości składania deklaracji VAT za okresy kwartalne następuje od pierwszego miesiąca kolejnego kwartału.

Niezależnie od tego, kiedy i w jakim miesiącu kwartału nastąpi utrata prawa do składania deklaracji kwartalnych, rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji VAT będzie powodować, że składanie deklaracji kwartalnych przez podatnika jest wyłączone przez 12 kolejnych miesięcy. Dopiero po upływie tego okresu podatnicy będą mogli powrócić do składania deklaracji kwartalnych (jeżeli w tym okresie nie rozliczą po raz kolejny kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji VAT) (zob. dodawany art. 99 ust. 4a ustawy o VAT).

Nowe przepisy będą miały zastosowanie do importu towarów dokonanego po 30 czerwca 2020 r. (art. 80 ustawy z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych - Dz.U. poz. 1495). A zatem utrata prawa do składania kwartalnych deklaracji ze względu na rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji VAT będzie mogła nastąpić najwcześniej od rozliczenia za III kwartał 2020 r.

4.3.2.4 . Utrata prawa do składania deklaracji kwartalnych przez małych podatników rozliczających podatek VAT metodą kasową

Na podstawie art. 99 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT (a od 1 lipca 2020 r. również na podstawie art. 99 ust. 3a pkt 3 ustawy o VAT) prawo do składania deklaracji VAT za okresy kwartalne mogą utracić również mali podatnicy rozliczający podatek VAT tzw. metodą kasową. Z przepisów nie wynika jednak, aby towarzyszyła temu utrata prawa do stosowania metody kasowej. Prowadzi to do wniosku, że mali podatnicy stosujący metodę kasową, którzy ze względu na brzmienie art. 99 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT (a od 1 lipca 2020 r. również ze względu na brzmienie art. 99 ust. 3a pkt 3 ustawy o VAT) tracą prawo do składania deklaracji VAT za okresy kwartalne, nadal mogą stosować metodę kasową. Aktualna w tym zakresie pozostaje, przykładowo, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 grudnia 2014 r. (ITPP1/443-1266/14/DM), w której czytamy, że:

(...) w sytuacji, gdy pomimo braku uprawnienia do składania deklaracji za okresy kwartalne (...), Wnioskodawca spełnia warunki do uznania za małego podatnika w rozumieniu art. 21 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług - a więc nie przekroczył limitu obrotów uprawniających do korzystania ze statusu małego podatnika, Wnioskodawca jest zobowiązanym do składania deklaracji za okresy miesięczne, lecz nie traci prawa do metody kasowej.

4.3.3. Utrata prawa do składania deklaracji kwartalnych ze względu na przekroczenie wartości sprzedaży

Prawo do składania deklaracji kwartalnych można utracić ze względu na osiągnięcie w danym roku podatkowym zbyt wysokiej sprzedaży, tj. przekraczającej limit wartości sprzedaży przewidziany dla małych podatników. A zatem:

1) mali podatnicy prowadzący przedsiębiorstwa maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz będący agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu, tracą prawo do składania deklaracji kwartalnych, jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) przekroczyła w danym roku podatkowym równowartość 45 000 euro (w 2020 r. jest to 197 000 zł),

2) pozostali podatnicy tracą prawo do składania deklaracji kwartalnych, jeżeli wartość sprzedaży przekroczy u nich w danym roku podatkowym równowartość 1 200 000 euro (w 2020 r. jest to 5 248 000 zł).

WAŻNE Prawo do składania deklaracji kwartalnych można utracić ze względu na osiągnięcie w danym roku podatkowym zbyt wysokiej sprzedaży.

Z art. 99 ust. 5 ustawy o VAT wynika, że skutki takiego przekroczenia zależą od tego, w którym miesiącu kwartału nastąpiło przekroczenie. I tak, jeżeli przekroczenie limitu nastąpiło:

● w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału - utrata możliwości składania deklaracji VAT za okresy kwartalne następuje od pierwszego miesiąca tego kwartału, z tym że jeżeli przekroczenie limitu nastąpiło w drugim miesiącu, deklaracja miesięczna za pierwszy miesiąc kwartału musi zostać złożona w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału (a więc w tym samym terminie co deklaracja miesięczna za drugi miesiąc kwartału); w tym samym terminie musi zostać wpłacony podatek wynikający z tej deklaracji (art. 103 ust. 1a ustawy o VAT),

● w trzecim miesiącu kwartału - utrata możliwości składania deklaracji VAT za okresy kwartalne następuje od pierwszego miesiąca kolejnego kwartału.

Przykład 5

W IV kwartale 2020 r. wartość sprzedaży u małego podatnika przekroczy 5 248 000 zł. Jeżeli nastąpi to:

1) w październiku 2020 r. - obowiązany będzie do złożenia deklaracji miesięcznej w ramach pliku JPK_V7M za październik 2020 r. w terminie do 25 listopada 2020 r. oraz do składania kolejnych deklaracji miesięcznych w standardowych terminach,

2) w listopadzie 2020 r. - obowiązany będzie do złożenia deklaracji miesięcznych w ramach pliku JPK_V7M za październik i listopad 2020 r. w terminie do w terminie do 28 grudnia 2020 r. (25 i 26 grudnia to dni świąteczne a 27 grudnia wypada w niedzielę) oraz do składania kolejnych deklaracji miesięcznych w standardowych terminach,

3) w grudniu 2020 r. - obowiązany będzie do złożenia deklaracji kwartalnej w ramach pliku JPK_V7K za IV kwartał w terminie do 25 stycznia 2021 r. a następnie (począwszy od deklaracji miesięcznej za styczeń 2021 r.) do składania deklaracji miesięcznych w ramach pliku JPK_V7M w standardowych terminach.

4.3.4. Rezygnacja ze składania deklaracji kwartalnych

Mali podatnicy, którzy skutecznie wybrali składanie deklaracji kwartalnych, nie mogą od razu powrócić do składania deklaracji miesięcznych (art. 99 ust. 4 ustawy o VAT). Ponowne składanie miesięcznych deklaracji VAT możliwe jest po upływie czterech kwartałów, w których podatnicy rozliczali się za okresy kwartalne (co oznacza, że konieczne jest złożenie przynajmniej czterech deklaracji kwartalnych), czyli dopiero po roku.

Powrót do składania deklaracji miesięcznych jest uzależniony od zawiadomienia o tym na piśmie naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika. Zawiadomienie takie musi zostać złożone w terminie do dnia złożenia deklaracji podatkowej za pierwszy miesięczny okres rozliczeniowy, jednak nie później niż z dniem upływu terminu złożenia tej deklaracji.

Wydaje się, że dla dokonania takiego zawiadomienia wystarczająca jest stosowna aktualizacja zgłoszenia VAT-R. Jednak ze względów profilaktycznych zawiadomienie takie może zostać dokonane również w formie odrębnego pisma.

Wzór 1. Zawiadomienie o składaniu deklaracji miesięcznych

4.3.5. Skutki rezygnacji z rozliczania VAT metodą kasową

Przepisy określające skutki przekroczenia w trakcie roku podatkowego limitów wartości sprzedaży przewidzianych dla małych podatników (tj. przepisy określone w art. 99 ust. 5 ustawy o VAT) mają odpowiednie zastosowanie do podatników rezygnujących ze stosowania metody kasowej (art. 99 ust. 6 ustawy o VAT).

Oznacza to, że mali podatnicy rezygnujący ze stosowania metody kasowej nie mogą kontynuować składania kwartalnych deklaracji VAT, lecz muszą rozpocząć składanie deklaracji miesięcznych. Deklaracje takie podatnicy ci zaczynają składać począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału następującego po ostatnim kwartale stosowania metody kasowej.

Przykład 6

W sierpniu 2020 r. mały podatnik zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji ze stosowania metody kasowej z początkiem IV kwartału 2020 r. Podatnik ten będzie obowiązany złożyć kwartalną deklarację VAT w ramach pliku JPK_V7K za II i III kwartał 2020 r., a następnie miesięczną deklarację VAT w ramach pliku JPK_V7M za październik 2020 r.

Podsumowanie

Regularne składanie deklaracji VAT jest obowiązkiem większości podatników (nie mają go jedynie, co do zasady, podatnicy wykonujący wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od podatku VAT oraz podatnicy korzystający z tzw. zwolnienia podmiotowego), przy czym istnieją dwa rodzaje regularnie składanych deklaracji VAT - deklaracje VAT składane za okresy miesięczne oraz deklaracje VAT składane za okresy kwartalne. Deklaracje VAT za okresy miesięczne (obecnie są to deklaracje VAT-7) od 1 października 2020 r. będą przesyłane w ramach nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7M, natomiast deklaracje VAT za okresy kwartalne (obecnie są to deklaracje VAT-7K) od 1 października 2020 r. będą przesyłane w ramach nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K.

Zasadą jest składanie deklaracji VAT za okresy miesięczne. Obowiązani lub uprawnieni do składania deklaracji VAT za okresy kwartalne są tylko niektórzy podatnicy. Prawo do składania deklaracji kwartalnych można również utracić, np. ze względu na dokonywanie określonych przepisami czynności o wartości przekraczającej określony przepisami limit.

5. Ewidencje VAT

Obowiązek prowadzenia ewidencji VAT wynika z przepisów art. 109 ustawy o VAT. Przepisy tego artykułu przewidują obowiązek prowadzenia dwóch rodzajów ewidencji.

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT (art. 109) są dwa rodzaje ewidencji, tj.:

1) ewidencja uproszczona - prowadzona przez podatników korzystających z tzw. zwolnienia podmiotowego (tj. zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT),

2) ewidencja pełna - prowadzona przez pozostałych podatników.

Schemat 2. Rodzaje ewidencji

Nie wszyscy jednak podatnicy mają obowiązek prowadzić ewidencję dla celów VAT. Obowiązku takiego nie mają:

● rolnicy ryczałtowi (art. 117 pkt 2 ustawy o VAT) oraz

● podatnicy wykonujący wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo od podatku VAT; podatnicy ci nie korzystają bowiem ze zwolnienia podmiotowego, w konsekwencji nie są obowiązani do prowadzenia ewidencji uproszczonej, a jednocześnie nie są obowiązani do prowadzenia ewidencji pełnej (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 22 lutego 2017 r.; 3063-ILPP1-1.4512.9.2017.1.AK).

5.1. Ewidencja uproszczona

Podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (a więc podatnicy korzystający z tzw. zwolnienia podmiotowego), są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Jest to tzw. ewidencja uproszczona (art. 109 ust. 1 ustawy o VAT).

Przepisy nie określają wzoru ewidencji uproszczonej, lecz jedynie dane, jakie muszą wynikać z tej ewidencji. W konsekwencji podatnicy mają bardzo dużą swobodę w jej prowadzeniu. Dozwolona jest w związku z tym każda forma ewidencji uproszczonej, z której wynika data oraz wartość dziennej sprzedaży oraz w której zapisy są dokonywane nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym, przy czym w celu ułatwienia ustalenia momentu ewentualnej utraty prawa do zwolnienia podmiotowego wskazane jest, aby wartość sprzedaży była wykazywana w ewidencji nie tylko w ujęciu bieżącym, ale również w ujęciu narastającym.

WAŻNE Przepisy nie określają wzoru ewidencji uproszczonej, lecz jedynie dane, jakie muszą z niej wynikać. W konsekwencji podatnicy mają bardzo dużą swobodę w jej prowadzeniu.

W ramach prowadzonej ewidencji uproszczonej podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego powinni wykazywać sprzedaż. Z przepisów nie wynika, aby miała to być wyłącznie sprzedaż, która byłaby opodatkowana, gdyby nie fakt korzystania przez podatnika ze zwolnienia podmiotowego. W konsekwencji w uproszczonej ewidencji należy wykazywać również sprzedaż zwolnioną na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT albo na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie zwolnień od VAT.

Należy jednak zauważyć, że część sprzedaży podatników nie jest uwzględniana przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego (art. 113 ust. 2 ustawy o VAT). Powoduje to, że podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego, u których występują dwa rodzaje sprzedaży (tj. sprzedaż uwzględniana przy ustalaniu prawa do zwolnienia podmiotowego oraz sprzedaż nieuwzględniana przy ustalaniu tego prawa), powinni prowadzić ewidencję uproszczoną z podziałem na te dwa rodzaje sprzedaży.

Podkreślić należy, że ewidencja uproszczona nie będzie przesyłana w ramach nowego pliku JPK_VAT. Prowadzący tę ewidencję podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego nie są również, co do zasady, obowiązani do składania deklaracji VAT (nie jest to jednak zasada bezwzględnie obowiązująca - zob. punkt 4.1. Zakres obowiązku). W konsekwencji podatnicy prowadzący ewidencję uproszczoną najczęściej nie będą mieli obowiązku przesyłania nowego pliku JPK_VAT.

5.2. Pełna ewidencja VAT

W ramach nowego pliku JPK_VAT będzie przesyłana ewidencja, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, a więc tzw. pełna ewidencja VAT. Obowiązek jej prowadzenia obciąża wszystkich podatników, z wyjątkiem:

1) podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT (tj. rozporządzenia Ministra Finansów z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 701 ze zm.) oraz

2) podatników, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT (czyli korzystających z tzw. zwolnienia podmiotowego).

5.2.1. Dane wykazywane w ewidencji VAT

W stanie prawnym obowiązującym do 30 września 2020 r. nie istnieją przepisy określające szczegółowy zakres danych zawartych w ewidencji VAT. W art. 109 ust. 3 ustawy o VAT ogólnie jest jedynie wskazane, że ewidencja VAT powinna zawierać dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego, korekt podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającej kwotę podatku należnego, korekt podatku naliczonego, kwoty podatku podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu, a także inne dane służące identyfikacji poszczególnych transakcji, w tym numer, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

Natomiast w stanie prawnym obowiązującym od 1 października 2020 r. będzie inaczej. Co prawda w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT nadal ogólnie określona będzie wymagana treść ewidencji VAT (zob. tabelę 4), jednak będzie obowiązywać również rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji, które będzie określać m.in. szczegółowy zakres danych zawartych w ewidencji.

Tabela 4. Ogólna treść ewidencji VAT - stan prawny obowiązujący od 1 paźdzernika 2020 r.

5.2.2. Dodatkowe dane wymagane w pełnej ewidencji VAT

W określonych sytuacjach przepisy nakazują wykazywanie dodatkowych danych w ewidencji VAT, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT. Dotyczy to podatników:

1) świadczących usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju,

2) świadczących usługi turystyki opodatkowane według procedury marży,

3) korzystających ze szczególnej procedury opodatkowania dostaw dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich, antyków oraz towarów używanych, którzy oprócz procedury marży stosują również ogólne zasady opodatkowania,

4) dokonujących dostaw złota inwestycyjnego,

5) do których ma zastosowanie procedura uproszczona odnosząca się do wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych.

Tabela 5. Dodatkowe dane wykazywane w pełnej ewidencji

Nie wszystkie spośród wymienionych danych zostały wskazane w rozporządzeniu w sprawie zakresu danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji. Mimo to w stanie prawnym obowiązującym od 1 października 2020 r. w ewidencji VAT dane te będą musiały być wskazywane, gdyż przepisy te - jako przepisy rangi ustawowej - mają pierwszeństwo stosowania przed przepisami określonymi w rozporządzeniu wykonawczym.

W związku z tym będą istnieć dane wykazywane w pełnej ewidencji VAT, które nie są wskazane w rozporządzeniu w sprawie zakresu danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji (np. nazwy usług świadczonych poza terytorium kraju, które powinny być wykazywane w ewidencji na podstawie art. 109 ust. 3a ustawy o VAT). Danych takich nie trzeba będzie wykazywać w nowym pliku JPK_VAT, gdyż dane wykazywane w nowym pliku JPK_VAT będą odpowiadać danym wskazanym w rozporządzeniu w sprawie zakresu danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji.

5.3. Ewidencja sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących

Szczególnym rodzajem ewidencji VAT jest ewidencja sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Obowiązek prowadzenia tej ewidencji może ciążyć na wszystkich podatnikach, w tym podatnikach zwolnionych od podatku VAT.

Z punktu widzenia obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas rejestrujących sprzedaż występującą u podatników można podzielić na podlegającą obowiązkowi ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących oraz niepodlegającą temu obowiązkowi (zob. tabelę 6).

Zastrzec jednak należy, że nie zawsze sprzedaż podlegająca obowiązkowi ewidencjonowania musi być faktycznie ewidencjonowana. Istnieją bowiem zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania, które w latach 2019-2021 określa rozporządzenie Ministra Finansów z 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Tabela 6. Sprzedaż podlegająca i niepodlegająca obowiązkowi ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących

5.4. Kasy online

Od 1 maja 2019 r. obowiązują przepisy dotyczące tzw. kas online. Kasami tymi są kasy rejestrujące umożliwiające połączenie i przesyłanie informacji między kasą rejestrującą a tzw. Centralnym Repozytorium Kas.

5.4.1. Rodzaje kas rejestrujących

Teoretycznie z obowiązującego od 1 maja 2019 r. brzmienia art. 111 ust. 6a ustawy o VAT wynika obowiązek używania do ewidencjonowania kas online. Jednak na podstawie art. 145a ust. 1 ustawy o VAT nadal istnieje możliwość ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu dotychczas stosowanych kas rejestrujących, tj. kas z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii. A zatem w obecnym stanie prawnym do ewidencjonowania sprzedaży mogą być używane trzy rodzaje kas rejestrujących. Są to:

1) kasy rejestrujące z papierowym zapisem kopii,

2) kasy rejestrujące z elektronicznym zapisem kopii,

3) kasy online.

5.4.2 Ograniczenia możliwości stosowania kas rejestrujących z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii

Możliwość używania kas rejestrujących z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii jest ograniczana. Następuje to na trzy sposoby, tj. poprzez:

1) ograniczenie dostępności kas z kopią papierową oraz kas z elektronicznym zapisem kopii; z końcem sierpnia 2019 r. została wyłączona możliwość wprowadzania do obrotu kas rejestrujących z papierowym zapisem kopii, a z końcem 2022 r. zostanie wyłączona możliwość wprowadzania do obrotu kas z elektronicznym zapisem kopii (art. 8 ustawy z 15 marca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo o miarach - Dz.U. poz. 675),

2) wyłączenie możliwości wymiany pamięci fiskalnej w kasach rejestrującej z papierowym zapisem kopii (art. 145a ust. 5 ustawy o VAT); powoduje to, że podatnicy stosujący kasy rejestrujące z kopią papierową po zapełnieniu pamięci fiskalnej będą zmuszeni nabywać nowe kasy rejestrujące, tj. kasy z zapisem elektronicznym lub kasy online,

3) określenie terminów, po upływie których niektóre czynności muszą być ewidencjonowane za pomocą kas online (art. 145b ust. 1 ustawy o VAT).

5.4.3. Czynności podlegające obowiązkowi ewidencjonowania przy zastosowaniu kas online

Z przepisów art. 145b ust. 1 ustawy o VAT wynika, że niektóre czynności mogą być ewidencjonowane przy zastosowaniu kas z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii tylko do dnia określonego przepisami art. 145b ust. 1 pkt 1-3 ustawy o VAT. Po tym dniu wskazane tymi przepisami czynności muszą być przez podatników ewidencjonowane za pomocą kas online.

Dwóch pierwszych grup czynności powyższe ograniczenie czasowe dotyczy już od 1 stycznia 2020 r. Chodzi o:

1) świadczenie usług naprawy pojazdów silnikowych i motorowerów, w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania, oraz w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych i motorowerów,

2) sprzedaż benzyny silnikowej, oleju napędowego oraz gazu przeznaczonego do napędu silników spalinowych.

Kolejne trzy grupy czynności zostaną objęte obowiązkiem ewidencjonowania przy zastosowaniu kas online z dniem 1 stycznia 2021 r. Dotyczyć to będzie:

1) świadczenia usług związanych z wyżywieniem przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo,

2) świadczenia usług w zakresie krótkotrwałego zakwaterowania,

3) sprzedaży węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu, przeznaczonych do celów opałowych.

Z kolei świadczenie sześciu rodzajów usług zostanie objęte obowiązkiem ewidencjonowana przy zastosowaniu kas online z dniem 1 lipca 2021 r. Dotyczyć to będzie świadczenia usług:

1) fryzjerskich,

2) kosmetycznych i kosmetologicznych,

3) budowlanych,

4) w zakresie opieki medycznej świadczonych przez lekarzy i lekarzy dentystów,

5) prawniczych,

6) w zakresie wstępu związanych z działalnością obiektów służących poprawie kondycji fizycznej.

Dodać należy, że omawiany obowiązek stosowania kas rejestrujących online dotyczy wyłącznie kas rejestrujących, przy zastosowaniu których jest prowadzona ewidencja sprzedaży w zakresie sprzedaży towarów lub świadczenia usług wymienionych przepisami art. 145b ust. 1 pkt 1-3 ustawy o VAT. W zakresie ewidencjonowania pozostałej sprzedaży podatnicy, do których mają zastosowanie komentowane przepisy, mogą stosować kasy rejestrujące z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii również po upływie terminów wynikających z przepisów art. 145b ustawy o VAT.

Z art. 145b ust. 3 ustawy o VAT wynika przy tym, że podatnicy nabywający kasy rejestrujące online w związku z wykonywaniem czynności wskazanych przepisami art. 145b ust. 1 pkt 1-3 ustawy o VAT mogą korzystać z ulgi na zakup kas.

Dla takich podatników za dzień rozpoczęcia prowadzenia ewidencji przyjmuje się dzień następujący po ostatnim dniu okresu, w którym mogli oni ewidencjonować czynności wskazane przepisami art. 145b ust. 1 pkt 1-3 ustawy o VAT przy zastosowaniu kas rejestrujących z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii.

Z ulgi tej - jak wynika z wyjaśnień organów podatkowych - można skorzystać także w związku z rozpoczęciem używania kas online wcześniej, niż jest to konieczne w świetle przepisów art. 145b ustawy o VAT.

Tytułem przykładu wskazać można interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 sierpnia 2019 r. (0114-KDIP1-3.4012.207.2019.1.ISK), z 3 października 2019 r. (0111-KDIB3-2.4012.461.2019.2.MD) oraz z 13 listopada 2019 r. (0115-KDIT1-1.4012.611.2019.1.AJ).

Jak czytamy w pierwszej z tych interpretacji:

(...) jeżeli Wnioskodawca dokona wymiany kas na kasy rejestrujące online w 2019 r. i rozpocznie na nich prowadzenie ewidencji sprzedaży przed datą 1 stycznia 2020 r. oraz spełni warunki wskazane w § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia, będzie mógł skorzystać z odliczenia ulgi za zakup kas rejestrujących online już w deklaracjach składanych za okresy, w których faktycznie rozpocznie prowadzenie ewidencji sprzedaży na tych kasach.

5.4.4. Nowe i zlikwidowane obowiązki związane z używaniem kas online

Na podatników ewidencjonujących sprzedaż przy zastosowaniu kas online został nałożony obowiązek zapewnienia połączenia umożliwiającego przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas (art. 111 ust. 3a pkt 12 ustawy o VAT). Na podatnikach, którzy prowadzą ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii obowiązek ten nie ciąży (art. 145a ust. 12 ustawy o VAT).

Jeżeli z przyczyn niezależnych od podatnika nie jest możliwe zapewnienie takiego połączenia czasowo, jest on obowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży i zapewnić to połączenie niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn (art. 111 ust. 3ab pkt 1 ustawy o VAT).

Natomiast gdy z przyczyn niezależnych od podatnika nie jest możliwe zapewnienie takiego połączenia trwale, jest on obowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży oraz złożyć do naczelnika urzędu skarbowego wniosek o wyrażenie zgody na przesyłanie danych z kasy do Centralnego Repozytorium Kas w ustalonych odstępach czasowych

Wniosek ten składa się według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących (§ 21 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących).

Drugim obowiązkiem nałożonym na podatników ewidencjonujących sprzedaż przy zastosowaniu kas online jest obowiązek zakończenia używania kasy rejestrującej w przypadku zakończenia działalności gospodarczej lub pracy kas rejestrujących oraz jednoczesnego zabezpieczenia danych znajdujących się w kasie (art. 111 ust. 3a pkt 13 ustawy o VAT). Sposób ww. zakończenia oraz czynności, jakie należy w związku z tym podjąć, zostały określone przepisami § 31-33 rozporządzenia Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących.

Jednocześnie z dniem 1 maja 2019 r. został zlikwidowany obowiązek zgłaszania kasy rejestrującej do naczelnika urzędu skarbowego w celu otrzymania numeru ewidencyjnego (poprzez uchylenie art. 111 ust. 3a pkt 10 ustawy o VAT). Zgłoszenie to dokonywane jest obecnie w trakcie zgłoszenia faktu fiskalizacji. Jednak likwidacja tego obowiązku dotyczy wyłącznie tzw. kas online. Na podatnikach prowadzących ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii obowiązek ten nadal ciąży (art. 145a ust. 3 ustawy o VAT).

Ponadto od 1 maja 2019 r. podatnicy ewidencjonujący sprzedaż przy zastosowaniu kas online oraz kas z elektronicznym zapisem kopii nie mają obowiązku drukowania kopii dokumentów fiskalnych (zob. nowe brzmienie art. 111 ust. 3a pkt 8 ustawy o VAT). Obowiązek ten nadal natomiast ciąży na podatnikach prowadzących ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących z papierowym zapisem kopii (art. 145a ust. 4 ustawy o VAT).

Od 1 maja 2019 r. istnieje również możliwość nakładania kar pieniężnych na podatników, którzy w terminie nie poddadzą kasy rejestrującej obowiązkowemu przeglądowi technicznemu przez właściwy podmiot prowadzący serwis. Kary te nakłada naczelnik urzędu skarbowego w stałej wysokości 300 zł (art. 111 ust. 6ka ustawy o VAT).

5.4.5. Kasy online używane na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umów o podobnym charakterze

Co do zasady sprzedaż powinna być przez podatników ewidencjonowana przy zastosowaniu własnych kas rejestrujących. Od 1 maja 2019 r. istnieje jednak wyjątek od tej zasady, gdyż dodano wówczas art. 111 ust. 3ca ustawy o VAT. Przewiduje on możliwość ewidencjonowania przez podatników sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących używanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umów o podobnym charakterze. Jest to możliwe, o ile łącznie spełnione są trzy warunki, tj.:

1) używana do ewidencjonowania sprzedaży kasa rejestrująca jest kasą online (w przypadku kas rejestrujących z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii omawiana możliwość nie istnieje),

2) kasa została nabyta odpowiednio przez wynajmującego, wydzierżawiającego, leasingodawcę lub drugą stronę innej umowy o podobnym charakterze w okresie obowiązywania potwierdzenia, o którym mowa w art. 111 ust. 6b ustawy o VAT (tj. potwierdzenia Prezesa Głównego Urzędu Miar, że kasa ta spełnia funkcje wymienione w art. 111 ust. 6a ustawy o VAT i wymagania techniczne dla kas rejestrujących),

3) kasa posiada nową, niezapisaną pamięć fiskalną i pamięć chronioną (§ 20 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących).

WAŻNE Pod pewnymi warunkami podatnicy mogą wykorzystywać do ewidencji sprzedaży kasy rejestrujące używane na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umów o podobnym charakterze.

Na podmiotach oddających kasy online w używanie ciążą obowiązki określone przepisami § 20 ust. 2 i 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących. Podmioty takie:

1) przez okres trwania umowy zapewniają wymianę pamięci fiskalnej i pamięci chronionej w przypadku ich zapełnienia lub uszkodzenia,

2) są obowiązane do przekazania podatnikowi używającemu kasy:

a) informacji o nazwie i adresie miejsca prowadzenia działalności lub adresie siedziby podmiotu prowadzącego serwis główny lub podmiotu prowadzącego serwis oraz

b) kopii dokumentu potwierdzającego nabycie kasy albo oświadczenia o nabyciu kasy zawierającego w szczególności datę jej nabycia i numer faktury, a w przypadku gdy nabycie nie było dokumentowane fakturą, datę jej nabycia i dane pozwalające na identyfikację dokumentu potwierdzającego jej nabycie.

5.4.6. Kasy rejestrujące mające postać oprogramowania

Od 1 czerwca 2020 r. obowiązują przepisy wprowadzające możliwość ewidencjonowania sprzedaży za pomocą oprogramowania zainstalowanego np. na smartfonie lub tablecie. Kasa wirtualna będzie stanowiła alternatywę dla odrębnych, dedykowanych urządzeń kasowych w ściśle określonych branżach - m.in. transportowej, gastronomicznej, hotelarskiej.

Kasy wirtualne mają stanowić alternatywę dla obecnie użytkowanych kas rejestrujących. Wirtualne kasy fiskalne będzie mogła stosować branża transportowa oraz branże, które najwcześniej były objęte obowiązkiem posiadania kas on-line (pierwotnie od 1 lipca 2020 r.) m.in. gastronomia i hotelarstwo.

Kasy wirtualne tylko dla określonych rodzajów czynności

Ewidencja sprzedaży może być prowadzona przy użyciu kas rejestrujących mających postać oprogramowania w odniesieniu do niektórych grup podatników lub rodzajów czynności. Rodzaje czynności, które mogą być ewidencjonowane w kasach wirtualnych, określił MF w rozporządzeniu, które obowiązuje od 1 czerwca 2020, z wyjątkiem niektórych przepisów, które wchodzą w życie 1 lipca 2020 r. (z możliwością stosowania ich już w czerwcu). Rodzaje czynności, które mogą być ewidencjonowane przy użyciu kas wirtualnych, przedstawiamy w tabeli.

Tabela 7. Rodzaje czynności, które mogą być ewidencjonowane przy użyciu kas w formie oprogramowania

Zasady ewidencjonowania

Od 1 czerwca 2020 r. obowiązuje też rozporządzenie MF określające:

• wymagania techniczne dla kas rejestrujących mających postać oprogramowania oraz
• sposób używania kas mających postać oprogramowania, w tym:

- sposób prowadzenia ewidencji przy ich użyciu,

- sposób zakończenia ich używania w przypadku zakończenia działalności gospodarczej lub pracy tych kas oraz

- szczególne przypadki i sposób wystawiania dokumentów w postaci innej niż wydruk przy zastosowaniu tych kas.

Podatnicy korzystający z kas w formie oprogramowania będą mieli obowiązek:

• prowadzenia ewidencji każdej czynności sprzedaży, w tym sprzedaży zwolnionej od podatku, przy użyciu kas, które:

- spełniają funkcje wymienione w art. 111 ust. 6a ustawy o VAT (m.in. umożliwiają połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas)

- spełniają wymagania techniczne określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia i

- posiadają ważne certyfikaty kasy;

• zapewnienia połączenia kasy z drukarką i jej konfiguracji w sposób zapewniający poprawny wydruk;
• zapewnienia konfiguracji urządzenia, na którym jest zainstalowana kasa, zgodnie z wymaganiami określonymi przez producenta kasy.

Zasadniczo używanie kas wirtualnych nie będzie się różniło od ewidencjonowania sprzedaży w urządzeniu kasy rejestrującej. Obowiązki podatnika w tym zakresie są takie same. Jednak zgodnie z przyjętą koncepcją dla kas w postaci oprogramowania, nie będą one posiadały dodatkowej funkcji wystawiania faktur. Istotne jest, że posiadanie kasy w formie oprogramowania nie zwalnia podatnika od obowiązku wystawienia i wydania nabywcy wydruku paragonu (przy czym dopuszczalne też jest wystawienie i przekazanie paragonu w formie elektronicznej - po uzgodnieniu tego z nabywcą).

Z uzasadnienia do projektu rozporządzenia w sprawie kas "wirtualnych" wynika że wprowadzenie kas wirtualnych ma na celu:

• zmniejszenie kosztów wywiązywania się podatników z obowiązku ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących,
• usprawnienie procesów rejestracji i kontroli sprzedaży detalicznej w czasie rzeczywistym.

Podsumowanie

Obowiązkiem większości podatników jest prowadzenie ewidencji VAT (obowiązek ten nie ciąży tylko na podatnikach wykonujących wyłącznie czynności przedmiotowo zwolnione od podatku VAT). W przypadku podatników korzystających z tzw. zwolnienia podmiotowego jest to uproszczona ewidencja sprzedaży, natomiast w przypadku pozostałych podatników - pełna ewidencja VAT.

Obecnie obowiązujące przepisy bardzo ogólnie określają treść pełnej ewidencji VAT. Zmieni się to z dniem 1 października 2020 r., od kiedy treść tej ewidencji będzie szczegółowo określona przepisami wykonawczymi.

Szczególnego rodzaju ewidencją jest ewidencja sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Obowiązek jej prowadzenia mogą mieć wszyscy podatnicy, u których występuje sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Od 1 maja 2019 r. ustawodawca preferuje do prowadzenia takiej ewidencji tzw. kasy online, a w niektórych przypadkach stosowanie do ewidencjonowania kas online jest lub niebawem będzie obowiązkiem podatników.

6. Obowiązek przesyłania deklaracji VAT oraz ewidencji VAT w ramach nowych plików JPK_VAT

Od 1 października 2020 r. w ramach nowego pliku JPK wszyscy czynni podatnicy VAT będą mieli obowiązek przesyłania nie tylko deklaracji, ale również ewidencji VAT.

Na podstawie dodawanego z dniem 1 października 2020 r. art. 99 ust. 11c ustawy o VAT podatnicy będą mieli obowiązek składania deklaracji VAT w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, który obejmuje deklarację i ewidencję, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o VAT. Z przepisu tego wynikać będzie obowiązek przesyłania w ramach nowego pliku JPK_VAT deklaracji VAT, jak również ewidencji VAT. Obowiązek przesyłania w ramach nowego pliku JPK_VAT ewidencji VAT wynikać będzie również z treści art. 109 ust. 3b i 3c ustawy o VAT.

Ani z przepisów art. 99, ani z przepisów art. 109 ustawy o VAT nie będzie przy tym wynikać, aby w zakresie obowiązku przesyłania ewidencji VAT odpowiednio stosowane były przepisy art. 99 ust. 7a-7b ustawy o VAT. Niemniej jednak skoro obowiązki składania deklaracji VAT oraz ewidencji VAT zostaną ze sobą połączone, przepisy te powinny mieć w omawianym zakresie odpowiednie zastosowanie. W konsekwencji wydaje się, że:

1) podatnicy niezarejestrowani jako czynni podatnicy VAT (ani niebędący obowiązani do zarejestrowania się jako tacy podatnicy) będą mieli obowiązek przesyłania ewidencji VAT jedynie w przypadkach wskazanych w art. 99 ust. 7 pkt 1-3 ustawy o VAT,

2) podatnicy, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej, będą zwolnieni z obowiązku przesyłania ewidencji VAT, z wyjątkiem przypadków wymienionych przepisami art. 99 ust. 7b ustawy o VAT.

Odpowiednie zastosowanie będzie mieć w tym zakresie jedna z odpowiedzi udzielonych przez Ministerstwo Finansów na pytanie dotyczące poprzednio przesyłanego pliku JPK_VAT. W odpowiedzi tej czytamy, że:

(...) jeżeli podatnik - z uwagi na zawieszoną działalność gospodarczą - nie prowadzi zapisów w ewidencji VAT, nie ma obowiązku przesyłania JPK_VAT za okresy zawieszenia. Jednak w niektórych sytuacjach (np. gdy podatnik dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów), pomimo zawieszenia działalności, uzupełnia się ewidencję VAT, składa deklarację VAT i przesyła JPK_VAT [obecnie przesyła nowy plik JPK_VAT z wypełnioną częścią ewidencyjną oraz deklaracyjną - przyp. autora].

Obowiązku przesyłania deklaracji VAT oraz ewidencji VAT w ramach nowego pliku JPK_VAT nie będzie przy tym wyłączać brak transakcji w danym miesiącu lub kwartale. W takich przypadkach konieczne będzie przesyłanie zerowego pliku JPK_VAT.

Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją. Czytamy w niej, że:

(...) jeżeli w ewidencji oraz deklaracji za dany miesiąc/kwartał podatnik nie dokonał żadnej transakcji mającej wpływ na podatek od towarów i usług, należy złożyć tzw. zerowy JPK_VAT, w którym należy:

1. W elemencie Deklaracja w polach P_38 i P_51 wykazać "0".

2. W elemencie LiczbaWierszySprzedazy oraz LiczbaWierszyZakupow wykazać "0".

3. W elemencie PodatekNalezny oraz PodatekNaliczony wykazać "0.00".

Podsumowanie

W ramach nowego pliku JPK_VAT będą przesyłane zarówno deklaracje VAT, jak i ewidencja VAT, a więc obowiązek przesyłania tego pliku będą mieć podatnicy mający obowiązek regularnego składania deklaracji VAT oraz prowadzenia "pełnej" ewidencji VAT. Nowe pliki JKP_VAT (tzw. zerowe) będą przesyłać również podatnicy, u których w danym miesiącu nie wystąpi żadna transakcja.

7. Terminy składania nowych plików JPK_VAT

Podatnicy VAT składają deklaracje za okresy miesięczne lub kwartalne. Nowe przepisy nie wprowadzają żadnych zmian w tym zakresie. Bez zmian pozostał także termin przesyłania informacji o ewidencji VAT. Informacje te nadal będą przesyłane w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą.

Wejście w życie przepisów o nowym pliku JPK_VAT nie zmieni terminów składania deklaracji VAT oraz przesyłania informacji o ewidencji VAT. I tak:

1) deklaracje VAT za okresy miesięczne nadal będą składane w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą (art. 99 ust. 1 ustawy o VAT),

2) deklaracje VAT za okresy kwartalne nadal będą składane w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, którego dotyczą (art. 99 ust. 2 i 3 ustawy o VAT).

Z kolei informacje o ewidencji VAT nadal będą przesyłane w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą (art. 109 ust. 3b i 3c ustawy o VAT).

W świetle powyższego podatnicy składający deklaracje VAT za okresy miesięczne będą obowiązani przesyłać nowe pliki JPK_VAT (w wariancie JPK_V7M) w pełnym zakresie (tj. z wypełnioną zarówno częścią deklaracyjną, jak i częścią ewidencyjną) co miesiąc, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą (art 109 ust. 3b ustawy o VAT). Natomiast podatnicy składający deklaracje VAT za okresy kwartalne:

1) za pierwszy miesiąc kwartału w terminie do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału będą obowiązani przesłać nowy plik JPK_VAT (w wariancie JPK_V7K) jedynie w części dotyczącej ewidencji VAT,

2) za drugi miesiąc kwartału w terminie do 25 dnia trzeciego miesiąca kwartału będą obowiązani przesłać nowy plik JPK_VAT (w wariancie JPK_V7K) jedynie w części dotyczącej ewidencji VAT,

3) w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału będą obowiązani przesłać nowy plik JPK_VAT (w wariancie JPK_V7K) z wypełnionymi obiema częściami, z zastrzeżeniem, że w części deklaracyjnej będą obowiązani wskazać dane dotyczące całego zakończonego kwartału, a w części ewidencyjnej - jedynie trzeciego miesiąca tego kwartału.

Terminy te będą ustalane z uwzględnieniem przepisów art. 12 Ordynacji podatkowej. Oznacza to, że jeżeli ostatni dzień terminu na przesłanie nowego pliku JPK_VAT będzie przypadać na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, to za ostatni dzień terminu uważany będzie następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy (art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej). Oznacza to również, że termin przesyłania nowego pliku JPK_VAT będzie uważany za zachowany, jeżeli przed jego upływem plik zostanie wysłany do organu podatkowego, a nadawca otrzyma urzędowe poświadczenie odbioru (art. 12 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej).

WAŻNE Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, nowy plik JPK_VAT trzeba będzie przesłać najpóźniej następnego dnia po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Podsumowanie

Podatnicy składający deklaracje VAT za okresy miesięczne będą obowiązani przesyłać nowe pliki JPK_VAT (w wariancie JPK_V7M) w pełnym zakresie (tj. z wypełnioną zarówno częścią deklaracyjną, jak i częścią ewidencyjną) co miesiąc, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą. Natomiast podatnicy składający deklaracje VAT za okresy kwartalne:

1) za pierwszy oraz drugi miesiąc kwartału w terminie do 25 dnia, odpowiednio, drugiego oraz trzeciego miesiąca kwartału będą obowiązani przesłać nowy plik JPK_VAT (w wariancie JPK_V7K) jedynie w części dotyczącej ewidencji VAT,

2) w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po zakończeniu danego kwartału będą obowiązani przesłać nowy plik JPK_VAT (w wariancie JPK_V7K) z wypełnionymi obiema częściami, z zastrzeżeniem, że w części deklaracyjnej obowiązani będą wskazać dane dotyczące całego zakończonego kwartału, a w części ewidencyjnej jedynie trzeciego miesiąca tego kwartału.

8. Dwa warianty plików JPK_VAT

Nowe pliki JPK będą wysyłane w dwóch wariantach. Zależeć będą one od terminu rozliczania podatku (miesięcznie lub kwartalnie).

Od 1 października 2020 r. będą istnieć dwa warianty nowego pliku JPK_VAT. Będą to:

1) JPK_V7M - dla podatników rozliczających podatek VAT miesięcznie (tj. składających deklaracje VAT za okresy miesięczne),

2) JPK_V7K - dla podatników rozliczających podatek VAT kwartalnie (tj. składających deklaracje VAT za okresy kwartalne).

Podatnicy rozliczający podatek VAT miesięcznie za każdy miesiąc będą przesyłać pełny nowy plik JPK_VAT w wariancie JPK_V7M z wypełnioną zarówno częścią ewidencyjną, jak i częścią deklaracyjną.

Podatnicy tacy - jak czytamy w Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracji:

(...) obowiązani są do wypełniania wszystkich elementów JPK_V7M w pliku XML, tj. Nagłówek, Podmiot1, Deklaracja, SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCtrl.

Natomiast podatnicy rozliczający podatek VAT kwartalnie za pierwsze dwa miesiące będą przesyłać pełny nowy plik JPK_VAT w wariancie JPK_V7K z wypełnioną jedynie częścią ewidencyjną. Natomiast po zakończeniu kwartału przesyłać oni będą nowy plik JPK_VAT w wariancie JPK_V7K z wypełnioną częścią ewidencyjną za trzeci miesiąc kwartału oraz częścią deklaracyjną za cały kwartał.

Podatnicy tacy - jak czytamy w Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracji:

(...) w JPK_V7K za dwa pierwsze miesiące kwartału powinni wypełnić następujące elementy w pliku XML, tj.: Nagłówek (z wyjątkiem elementów: Kwartał, KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDekl), Podmiot1, SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCtrl. Natomiast za trzeci miesiąc kwartału powinni wypełnić wszystkie elementy JPK_V7K w pliku XML, tj.: Nagłówek, Podmiot1, Deklaracja, SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCtrl, z tym że Deklaracja dotyczy zbiorczych wartości za cały kwartał, natomiast część ewidencyjna zawiera: SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCtrl, które dotyczą ewidencji za ostatni miesiąc kwartału.

Podsumowanie

Podatnicy składający deklaracje VAT za okresy miesięczne będą przesyłać nowy plik JPK_VAT w wariancie JPK_V7M. Natomiast podatnicy składający deklaracje VAT za okresy kwartalne będą przesyłać nowy plik JPK_VAT w wariancie JPK_V7K. Nowy plik JPK_VAT w obu wariantach będzie musiał być przesyłany co miesiąc.

9. Dane wykazywane w deklaracjach VAT oraz w ewidencji VAT

Dane wykazywane od 1 października 2020 r. w deklaracjach VAT oraz w ewidencji VAT określa rozporządzenie z 15 października 2019 r. w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji. Część tego rozporządzenia stanowi załącznik zawierający objaśnienia co do sposobu wypełniania i miejsca składania deklaracji VAT oraz sposób wskazywania danych w ewidencji VAT.

Dane zawarte od 1 października 2020 r. w deklaracjach VAT określa § 2 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji (zob. tabelę 8). Będą to zarówno dane identyfikacyjne dotyczące m.in. informacji o tym, do jakiego urzędu skarbowego, przez kogo (dane identyfikacyjne podatnika), za jaki okres, kiedy, na jakim kodzie formularza jest składana deklaracja, czy jest to pierwsza wersja czy też korekta deklaracji, jak i dane pozwalające na rozliczenie podatku należnego i naliczonego oraz obliczenie wysokości zobowiązania podatkowego lub kwoty zwrotu podatku wraz z oznaczeniem sposobu dokonania tego zwrotu. Ponadto dane te będą obejmować oznaczenia dodatkowych informacji dotyczących rozliczenia. Dane te najczęściej będą odpowiadać danym wykazywanym obecnie w deklaracjach VAT-7/VAT-7K.

Tabela 8. Dane zawarte w deklaracjach VAT

Z kolei dane zawarte od 1 października 2020 r. w ewidencji VAT określają przepisy § 9-11 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji. Będą to m.in. dane:

1) identyfikacyjne i dotyczące okresu, za który prowadzona jest ewidencja;

2) pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku należnego,

3) z faktur (np. numer NIP, imię i nazwisko albo nazwa nabywcy, dostawcy lub usługodawcy, numer faktury i data jej wystawienia, data dokonania albo zakończenia dostawy towarów bądź wykonania usługi lub data otrzymania zapłaty);

4) ze zgłoszenia celnego lub z deklaracji importowej (numer, data, imię i nazwisko lub nazwa nadawcy w przypadku zgłoszenia celnego);

5) dotyczące dostawy niektórych towarów i świadczenia usług;

6) pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku naliczonego

Ponadto w załączniku do tego rozporządzenia zawarte są objaśnienia do sposobu wykazywania tych danych w nowym pliku JPK_VAT.

W porównaniu z obecnie przesyłanymi plikami JPK_VAT ilość danych wykazywanych w ewidencji VAT (przesyłanych następnie w ramach nowego pliku JPK_VAT) znacznie się zwiększy. Ma to na celu - jak czytamy w uzasadnieniu projektu rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji - poprawę precyzji analiz dokonywanych z wykorzystaniem plików JPK_VAT, co umożliwi zwiększenie efektywności działania organów KAS.

Podsumowanie

Od 1 października 2020 r. będzie obowiązywać rozporządzenie określające szczegółowe dane zawarte w deklaracjach VAT oraz w ewidencji VAT. Dane wykazywane w deklaracjach VAT najczęściej będą odpowiadać danym wykazywanym obecnie w deklaracjach VAT-7/VAT-7K. Natomiast w porównaniu z obecnie przesyłanymi plikami JPK_VAT ilość danych wykazywanych w ewidencji VAT (przesyłanych następnie w ramach nowego pliku JPK_VAT) znacznie się zwiększy.

10. Treść nowego pliku JPK_VAT

Elementy nowego JPK_VAT są już znane - określają je wzory struktury logicznej JPK_VAT opublikowane przez Ministerstwo Finansów (w formacie XSD) pod adresem

https://www.gov.pl/web/kas/struktury-jpk. Treść tych struktur jest wzorowana na danych określonych przepisami rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji, a w konsekwencji w uproszczeniu można stwierdzić, że treść nowego pliku JPK_VAT wynika z tego właśnie rozporządzenia.

Struktury logiczne JPK_VAT zawierają wiele pól do wypełnienia przez podatników. Objaśnienia do sposobu wypełniania nowego pliku JPK_VAT są zawarte w opublikowanej przez Ministerstwo Finansów Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją. Broszura ta jest dostępna do pobrania pod adresem https://www.gov.pl/web/kas/struktury-jpk.

Mając to na uwadze trzeba wyjaśnić, że nowy plik JPK_VAT będzie się składać z siedmiu elementów. Dwa z nich będą wspólne dla deklaracji VAT oraz ewidencji przesyłanej w ramach nowych plików JPK_VAT, trzeci będzie elementem deklaracyjnym, natomiast cztery ostatnie będą stanowić elementy ewidencyjne (zob. tabelę 9).

Tabela 9. Elementy nowego pliku JPK_VAT

Schemat 3. Struktura schematu głównego dla JPK_V7M i JPK_V7K

W Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją określone są ogólne założenia dotyczące formatu pól nowego pliku JPK_VAT. Przedstawia je poniższa tabela.

Tabela 10. Format pól nowego pliku JPK_VAT - ogólne założenia

10.1. Nagłówek

Element "Naglowek" będzie zawierać m.in. dane dotyczące okresu, za jaki jest składany plik JPK_V7M/JPK_V7K, cel złożenia, urząd skarbowy, do którego adresowana jest deklaracja, data złożenia (zob. tabelę 11).

Tabela 11. Dane wykazywane w elemencie "Naglowek"

Element "Naglowek" będzie stanowić część nowego pliku JPK_VAT, gdzie będzie istnieć różnica między wariantem JPK_V7M a wariantem JPK_V7K. Wariant JPK_V7K będzie bowiem zawierać dodatkowe pole "Kwartal".

Schemat 4. Struktura nagłówka dla JPK_V7M

Schemat 5. Struktura nagłówka dla JPK_V7K

10.1.1. Oznaczenie urzędu skarbowego

W polu KodUrzedu nowego pliku JPK_VAT będzie wskazywane oznaczenie kodu urzędu skarbowego, do którego składana jest deklaracja i ewidencja (np. 1471). Kody te określa załącznik nr 2 do zarządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 1 marca 2017 r. w sprawie organizacji jednostek organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej oraz nadania im statutów.

Jak przy tym wynika z punktu 2.1 objaśnień do deklaracji VAT, przez oznaczenie w deklaracji urzędu skarbowego, do którego jest składana deklaracja, rozumiane będzie wpisanie urzędu skarbowego (tj. urzędu skarbowego, przy pomocy którego właściwy dla podatnika naczelnik urzędu skarbowego wykonuje swoje zadania) właściwego ze względu na:

● adres siedziby podatnika, jeżeli podatnik jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej,

● miejsce zamieszkania, jeżeli podatnik jest osobą fizyczną.

Jeśli podatnik nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, wpisuje Drugi Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście.

W przypadku gdy podatnicy niemający siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju posiadają na tym terytorium stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, właściwość organów podatkowych ustala się zgodnie z odrębnymi przepisami (tj. według tego stałego miejsca prowadzenia działalności - zob. § 9a ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych).

10.2. Podmiot1

W elemencie "Podmiot1" wskazywane będą dane identyfikacyjne podatnika. Element ten dzielić się będzie na dwie części - dotyczącą osób fizycznych oraz dotyczącą podmiotów niebędącymi osobami fizycznymi (zob. tabelę 12).

Zmiany w porównaniu z obecnie składanymi deklaracjami VAT-7/VAT-7K oraz przesyłanymi plikami JPK_VAT są następujące:

1) w obecnie składanych deklaracjach VAT-7/VAT-7K adres poczty elektronicznej jest wskazywany w części dotyczącej danych kontaktowych, nie należy więc do danych identyfikacyjnych podatnika; adres poczty elektronicznej jest natomiast wskazywany w elemencie "Podmiot1" obecnie przesyłanych plików JPK_VAT,

2) obecnie przesyłane pliki JPK_VAT nie zawierają podziału elementu "Podmiot1" na część dotyczącą osób fizycznych oraz na cześć dotyczącą podmiotów niebędącymi osobami fizycznymi (podział taki przewidują natomiast obecnie składane deklaracje VAT-7/VAT-7K),

3) ani w obecnie składanych deklaracjach VAT-7/VAT-7K, ani w obecnie przesyłanych plikach JPK_VAT nie jest wskazywana data urodzenia podatnika będącego osobą fizyczną.

Tabela 12. Dane wykazywane w elemencie "Podmiot1"

Schemat 6. Struktura Podmiotu1 dla JPK_V7M i JPK_V7K.

10.3. Dane wykazywane w części deklaracyjnej

Element "Deklaracja" stanowić będzie część deklaracyjną nowych plików JPK_VAT. Składać się on będzie z dwóch podstawowych pól, tj.:

1) pola PozycjeSzczegolowe - pole to będzie zawierać dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku należnego, obliczenia wysokości podatku naliczonego, obliczenia wysokości podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego lub wskazania nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy oraz do zwrotu podatku wraz z oznaczeniem sposobu dokonania tego zwrotu;

2) pola Pouczenia - pole to będzie zawierać pouczenia podatnika.

Schemat 7. Struktura deklaracji dla JPK_V7M i JPK_V7K

Na pola PozycjeSzczegolowe będą się składać cztery grupy pól. Przedstawia to tabela poniżej.

Tabela 13. Dane i miejsce ich wykazywania w polu PozycjeSzczegolowe

Kwoty z poszczególnych pozycji deklaracji będą zaokrąglane do pełnych złotych. Trzeba to będzie robić w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy będą pomijane, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy będą podwyższane do pełnych złotych (zob. punkt 1.1 objaśnień do deklaracji VAT). Natomiast wszystkie wielkości ujemne powinny być poprzedzone znakiem minus (-) (zob. punkt 1.3 objaśnień do deklaracji VAT).

W deklaracji składanej po raz pierwszy w danym miesiącu/kwartale, w którym to okresie podatnicy nie dokonali żadnej transakcji mającej wpływ na podatek, wpisywać trzeba będzie 0,00 (zob. punkt 1.4 objaśnień do deklaracji VAT).

10.3.1. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku należnego

Deklaracje VAT składane w ramach nowego pliku JPK_VAT będą musiały zawierać - podobnie jak obecnie składane deklaracje VAT-7/VAT-7K (zob. część C. tych deklaracji) - dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku należnego (§ 2 pkt 8 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji). Dane te określa § 4 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji.

Dane te będą niemal takie same jak dane wykazywane obecnie w części C. deklaracji VAT-7/VAT-7K (zob. tabelę 14). Jedyną różnicę stanowić będzie to, że do danych niezbędnych do obliczenia wysokości podatku należnego wykazywanych w deklaracjach VAT składanych w ramach nowego pliku JPK_VAT nie będą należeć dane dotyczące dostaw towarów oraz świadczenia usług, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 lub 8 ustawy o VAT (w obecnie składanych deklaracjach VAT-7/VAT-7K były to poz. 31 oraz 34 i 35). Będzie tak dlatego, że przepisy te zostały z dniem 1 listopada 2019 r. uchylone (a więc zlikwidowane zostało stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia w transakcjach krajowych), a w konsekwencji odpowiedniki poz. 31 oraz 34 i 35 dotychczas składanych deklaracji VAT-7/VAT-7K będą zbędne.

Tabela 14. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku należnego

Z punktu 4.1 objaśnień do deklaracji wynika przy tym, że w części deklaracji dotyczącej obliczenia wysokości podatku należnego wykazywane będą wszystkie czynności podlegające opodatkowaniu (wysokość podstawy opodatkowania oraz wysokość podatku należnego), dla których obowiązek podatkowy powstał w okresie rozliczeniowym, za który jest składana deklaracja, po uwzględnieniu korekt wynikających z przepisów o podatku, jeżeli mają wpływ na rozliczenie w tym okresie. Dotyczy to również czynności wykonywanych poza terytorium kraju, w stosunku do których przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego lub zwrotu podatku naliczonego.

Z kolei z punktu 4.2 objaśnień do deklaracji VAT wynika, że dane, o których mowa w § 4 pkt 1 i 3-6 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji, będą podawane w deklaracji, w przypadku gdy poszczególne czynności określone w tych przepisach wystąpiły u podatnika w danym okresie rozliczeniowym. A zatem nie będą wykazywane w deklaracjach VAT dane zerowe dotyczące poszczególnych czynności, które w danym okresie rozliczeniowym nie wystąpiły.

WAŻNE W deklaracjach VAT przesyłanych w ramach nowego pliku JPK_VAT nie będą wykazywane dane zerowe dotyczące poszczególnych czynności, które w danym okresie rozliczeniowym nie wystąpiły.

Zauważyć przy tym należy, że z § 4 pkt 1 lit. b rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji wynika, że dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku należnego obejmują wysokość podstawy opodatkowania z tytułu dostaw towarów oraz świadczenia usług poza terytorium kraju, w tym odrębnie z tytułu świadczenia usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT (chodzi o świadczenie usług wykazywanych w informacjach podsumowujących VAT UE).

Z kolei z § 4 pkt 1 lit. c tego rozporządzenia wynika, że dane te obejmują wysokość podstawy opodatkowania z tytułu dostaw towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 0%, w tym odrębnie z tytułu dostawy towarów, o której mowa w art. 129 ustawy o VAT (chodzi o dostawy towarów opodatkowane stawką 0% w ramach systemu zwrotu podatku podróżnym).

Przez odrębne wykazanie wskazanych czynności (tj. świadczenia usług, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, oraz dostaw towarów, o której mowa w art. 129 ustawy o VAT) uznać należy ich dwukrotne wykazanie, tj. raz w kwocie, odpowiednio, podstawy opodatkowania z tytułu dostaw towarów i świadczenia usług poza terytorium kraju oraz podstawy opodatkowania z tytułu dostaw towarów i świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 0%, a drugi raz odrębnie. Tak bowiem te czynności są wykazywane w obecnie składanych deklaracjach VAT-7/VAT-7K (zob. poz. 11 i 12 oraz poz. 13 i 14 tych deklaracji), czego odpowiednikiem będą wskazane przepisy.

Te po raz drugi wykazywane podstawy opodatkowania nie będą uwzględniane przy wykazywaniu łącznej podstawy opodatkowania. Wynika to wprost z § 4 pkt 2 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji.

Schemat 8. Struktura pozycji szczegółowych deklaracji dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola P_10do pola P_38)

Warto podkreślić, że z dniem 1 października 2020 r. dodano przepis precyzujący zasady ewidencjonowania faktur dokumentujących sprzedaż zaewidencjonowaną również przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Faktury takie - jak stanowić będzie dodawany art. 109 ust. 3d ustawy o VAT - będą ujmowane w ewidencji VAT w okresie rozliczeniowym, w którym zostały wystawione, a jednocześnie nie będą zwiększać wartości sprzedaży oraz podatku należnego za okres, w którym zostaną ujęte w ewidencji.

Oznacza to, że od 1 października 2020 r. dla celów prowadzonej ewidencji VAT przyjmowane będzie, iż wartość sprzedaży i kwota podatku z tytułu takiej sprzedaży zostały wykazane w raporcie dobowym i miesięcznym z kasy rejestrującej. Wyłączy to konieczność zmniejszania obrotu wykazanego w tych raportach o kwoty wynikające z ujmowanych w ewidencji VAT faktur wystawianych do sprzedaży udokumentowanej również przy zastosowaniu kas rejestrujących (jak jest w stanie prawnym obowiązującym do 30 września 2020 r. - zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 sierpnia 2018 r., 0111-KDIB3-2.4012.536.2018.1.SR).

Podobnie będzie, jeżeli chodzi o treść deklaracji VAT przesyłanych w ramach nowego pliku JPK_VAT. W deklaracjach tych nie będzie się zatem uwzględniać wysokości podstawy opodatkowania i podatku należnego z tytułu dostawy towarów oraz świadczenia usług udokumentowanych fakturami, o których mowa w art. 109 ust. 3d ustawy o VAT (oznaczonych FP).

WAŻNE W deklaracjach VAT przesyłanych w ramach nowego pliku JPK_VAT nie będą uwzględniane odrębnie faktury dokumentujące sprzedaż zaewidencjonowaną również przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

10.3.2. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku naliczonego

W deklaracjach VAT składanych w ramach nowego pliku JPK_VAT trzeba będzie wskazywać - tak jak w obecnie składanych deklaracjach VAT-7/VAT-7K (zob. część D. tych deklaracji) - dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku należnego (§ 2 pkt 9 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji). Dane te określa § 5 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji.

Dane te są identyczne jak dane wykazywane obecnie w części D. deklaracji VAT-7/VAT-7K. Przedstawia to tabela 15.

Tabela 15. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku naliczonego

Schemat 9. Struktura pozycji szczegółowych deklaracji dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola P_39 do pola P_48)

Z punktu 5.1 objaśnień do deklaracji VAT wynika przy tym, że w zakresie danych niezbędnych do obliczenia wysokości podatku naliczonego wykazywana będzie (podobnie zresztą jak obecnie) wyłącznie wartość towarów i usług oraz kwota podatku naliczonego (z uwzględnieniem korekt). Podatek naliczony trzeba będzie wykazywać w takiej wysokości, w jakiej podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego lub zwrot podatku naliczonego, na zasadach określonych w przepisach art. 86-92 ustawy o VAT, z uwzględnieniem przepisów wykonawczych, w okresie rozliczeniowym, za który jest składana deklaracja.

Oznacza to, że w danych niezbędnych do obliczenia wysokości podatku naliczonego nie będzie wykazywana wartość towarów i usług w zakresie, w jakim ich zakup nie uprawnia podatników do odliczania podatku naliczonego. W konsekwencji:

1) zakupy towarów i usług wykorzystywane wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu nie będą w ogóle wykazywane w ramach tych danych,

2) zakupy towarów i usług uprawniające do odliczenia podatku naliczonego w części wykazywane będą w ramach tych danych częściowo (w części, w jakiej uprawniają one do odliczenia podatku naliczonego).

Przykład 7

W ramach deklaracji JPK_V7M za październik 2020 r. podatnik wykonujący wyłącznie czynności opodatkowane będzie odliczał podatek naliczony z tytułu zakupu usługi księgowej za 500 zł netto + 115 zł VAT. W takim przypadku kwotę 500 zł podatnik uwzględnia w polach K_42 oraz P_42, natomiast kwotę 115 zł - w polach K_43 oraz P_43.

Z objaśnień tych nie wynika wprost, czy do zakupów wykazywanych w deklaracjach VAT zaliczają się zakupy towarów i usług opodatkowanych stawką 0%. Wydaje się, że nie, gdyż zakupy te nie wpływają na ustalenie kwoty podlegającej wpłacie do urzędu (lub nadwyżki podatku naliczonego nad należnym), a więc nie służą celowi, dla jakiego sporządzane są deklaracje VAT, o których mowa w art. 99 ust. 1, 2 i 3 ustawy o VAT. W konsekwencji można uznać, że zakupów towarów i usług ze stawką 0% nie trzeba wykazywać w tych deklaracjach. Takie też stanowisko na gruncie dotychczasowych przepisów reprezentowały organy podatkowe (zob. przykładowo interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 9 października 2013 r., ILPP2/443-639/13-3/JK).

10.3.3. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku lub zwrotu podatku

Tak jak w obecnie składanych deklaracjach VAT-7/VAT-7K (zob. część E. tych deklaracji), w deklaracjach VAT składanych w ramach nowego pliku JPK_VAT trzeba będzie wskazywać dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku lub zwrotu podatku wraz z oznaczeniem sposobu dokonania tego zwrotu (§ 2 pkt 10 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji). Dane te będą podawane przez podatnika w deklaracji w przypadku, gdy dotyczące ich zdarzenia wystąpią u podatnika w danym okresie rozliczeniowym (zob. punkt 6.4 objaśnień do deklaracji VAT).

Dane, o których mowa, określa § 6 oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji (zob. tabelę 16). Nieco różnią się one od danych obecnie wykazywanych w części E. deklaracji VAT-7/VAT-7K.

Po pierwsze, zmianie ulegnie sposób wykazywania kwot do zwrotu na rachunek bankowy. W przypadku deklaracji VAT składanych w ramach nowego pliku JPK_VAT zadeklarowanie kwoty do zwrotu w określonym terminie będzie dokonywane poprzez wskazanie "1" w odpowiednim polu (tj. polu P_55, P_56, P_57 albo P_58), a nie wskazanie tam kwoty (jak jest w przypadku obecnie składanych deklaracji VAT-7/VAT-7K).

Po drugie, zostanie wprowadzona możliwość wnioskowania w ramach deklaracji VAT o zaliczenie zwrotu podatku na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych, zgodnie z art. 76 § 1 i art. 76b § 1 Ordynacji podatkowej (w przypadku obecnie składanych deklaracji VAT-7/VAT-7K taka możliwość nie istnieje, w konsekwencji konieczne jest złożenie przez podatnika odrębnego wniosku w tym zakresie). Następować to będzie poprzez wypełnienie pola P_59 deklaracji VAT składanej w ramach nowego pliku JPK_VAT, natomiast w polach P_60 i P_61 będą wskazywane, odpowiednio, wysokość zwrotu do zaliczenia na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych oraz rodzaj przyszłego zobowiązania podatkowego do zaliczenia.

Tabela 16. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku lub zwrotu podatku

Schemat 10. Struktura pozycji szczegółowych deklaracji dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola P_49 do pola P_62)

Przykład 8

W pliku JPK_V7M za październik 2020 r. podatnik będzie chciał wykazać nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w wysokości 7632 zł do zwrotu na rachunek bankowy w standardowym terminie 60 dni. W tym celu powinien wpisać:

1) kwotę 7632 zł w polu P_53 oraz P_54,

2) wartość "1" w polu P_57.

Przykład 9

W pliku JPK_V7M za grudzień 2020 r. podatnik będzie chciał wykazać nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w wysokości 12 400 zł do zaliczenia na poczet przyszłych zobowiązań w podatku dochodowym od osób prawnych. W tym celu powinien:

1) wpisać kwotę 12 400 zł w polu P_53 oraz P_60,

2) wpisać wartość "1" w polu P_59,

3) wskazać rodzaj przyszłego zobowiązania w polu P_61 (np. przez wpisanie CIT).

10.3.4. Dodatkowe dane dotyczące rozliczenia

Deklaracje VAT przesyłane w ramach nowego pliku JPK_VAT będą zawierać - podobnie jak te obecnie składane (zob. część F. obecnych deklaracji) - dodatkowe dane dotyczące rozliczenia (§ 2 pkt 11 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji). Dane te określa § 7 pkt 2-7 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji (zob. tabelę 17). Dane te będą podawane w deklaracji w przypadku, gdy dotyczące ich czynności wystąpią u podatnika w danym okresie rozliczeniowym (zob. punkt 7.1 objaśnień do deklaracji VAT).

Najważniejszą zmianą w porównaniu z poprzednio składanymi deklaracjami VAT-7/VAT-7K będzie sposób zawiadomienia o skorzystaniu z ulgi na złe długi, o której mowa w art. 89a ust. 1 ustawy o VAT.

Obecnie podatnicy korzystający z tej ulgi zaznaczają kwadrat "tak" w poz. 69 oraz załączają do deklaracji VAT-7/VAT-7K zawiadomienie VAT-ZD. Od 1 października 2020 r. podatnicy korzystający z ulgi na złe długi będą wskazywać kwotę dokonywanych zmniejszeń w polach P_68 i P_69 deklaracji VAT składanej w ramach nowego pliku JPK_VAT.

Z kolei obecnie podatnicy, którzy w ramach danej deklaracji VAT nie korzystali z ulgi na złe długi, zaznaczają kwadrat "nie" w poz. 69 deklaracji VAT-7/VAT-7K. W deklaracji VAT składanej w ramach nowego pliku JPK_VAT nie będzie konieczne zaznaczanie w tym celu żadnego pola.

Tabela 17. Dane niezbędne do obliczenia wysokości podatku naliczonego

Schemat 11. Struktura pozycji szczegółowych deklaracji dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola P_63 do pola P_ORDZU)

Przykład 10

Podatnik przesyłający plik JPK_V7M za październik 2020 r. dokona w tym miesiącu dostawy towarów opodatkowanej według procedury marży. W związku z tym będzie on obowiązany wpisać wartość "1" w polu P_64.

10.3.5. Dane fakultatywne

Z § 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji wynika, że deklaracje VAT dodatkowo będą mogły obejmować numer telefonu kontaktowego, nazwę systemu informatycznego, z którego przesyłana jest deklaracja, oraz uzasadnienie przyczyn złożenia korekty. Deklaracje VAT będą mogły obejmować te dane, a więc są one podawane przez podatników fakultatywnie. Wynika to wprost z punktu 3.2 objaśnień do deklaracji VAT.

Tabela 18. Dane dodatkowe wykazywane w deklaracjach

Przykład 11

W grudniu 2020 r. podatnik będzie chciał skorygować plik JPK_V7M przesłany za październik 2020 r. Jeżeli podatnik podejmie decyzję o uzasadnieniu przyczyny złożenia korekty, wyjaśnienie powinien wpisać w polu P_ORDZU ponownie przesyłanego pliku JPK_V7M za październik 2020 r.

10.3.6. Pouczenia zawarte w deklaracjach VAT

Podobnie jak obecnie składane deklaracje VAT-7/VAT-7K, także i te składane w ramach nowego pliku JPK_VAT będą zawierać dwa pouczenia (§ 7 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji). Informować będą one o tym, że:

1) w przypadku niewpłacenia w obowiązującym terminie podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego lub wpłacenia go w niepełnej wysokości niniejsza deklaracja stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; oznacza to, że w razie niewpłacenia całej kwoty podatku podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego organy podatkowe będą mogły wystawiać tytuły wykonawcze (i przystępować do egzekucji) bez konieczności przeprowadzania postępowania podatkowego;

2) za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy i przez to narażenie podatku na uszczuplenie grozi odpowiedzialność przewidziana w przepisach Kodeksu karnego skarbowego; co do zasady, czyn ten stanowi przestępstwo skarbowe podlegające karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie (art. 56 § 1 Kodeksu karnego skarbowego); jeżeli jednak kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, czyn ten stanowić będzie przestępstwo skarbowe podlegające karze grzywny do 720 stawek dziennych (art. 56 § 2 Kodeksu karnego skarbowego), jeśli zaś kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu - wykroczenie skarbowe podlegające karze grzywny (art. 56 § 3 Kodeksu karnego skarbowego).

Zapoznanie się z treścią i akceptacja tych pouczeń będą dokonywane poprzez podanie "1" w polu "Pouczenia".

Schemat 12. Struktura pouczenia dla JPK_V7M i JPK_V7K

10.4. Dane wykazywane w części ewidencyjnej

Na część ewidencyjną nowego pliku JPK_VAT będą się składać cztery pola, tj.:

● "SprzedazWiersz",

● "SprzedazCtrl",

● "ZakupWiersz" oraz

● "ZakupCtrl".

Przy wypełnianiu pól w tej części wielkość liter nie będzie mieć znaczenia (zob. punkt 5 ogólnych założeń dotyczących wypełniania części ewidencyjnej w strukturze JPK_V7M i JPK_V7K określonych w Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją).

10.4.1. Sposób wykazywania danych

W załączniku do rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach VAT i ewidencji VAT znajdują się m.in. objaśnienia co do sposobu wykazywania danych w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT.

Z objaśnień tych wynika, że:

1) niezbędnym elementem ewidencji VAT przesyłanej w formie nowego pliku JPK_VAT jest wskazanie celu przesłania ewidencji poprzez zaznaczenie przesłania ewidencji albo jej korekty;

2) w ewidencji przesyłanej po raz pierwszy w danym miesiącu, w którym to okresie podatnicy nie dokonali żadnej transakcji mającej wpływ na podatek, wpisuje się 0,00;

3) podatnik wykazuje w ewidencji dane, które dotyczą realizowanych w danym okresie rozliczeniowym czynności podlegających opodatkowaniu, o których mowa w rozporządzeniu. Pola w ewidencji dotyczące transakcji, które nie były realizowane przez podatnika, podatnik pozostawia puste;

4) dane w zakresie wskazania daty są podawane w kolejności: rok, miesiąc, dzień;

5) wszystkie wielkości ujemne poprzedza się znakiem minus (-);

6) w zakresie podatku naliczonego dane wykazywane są w ewidencji VAT tylko w takim zakresie, w jakim podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego lub zwrot podatku naliczonego, na zasadach określonych w przepisach art. 86-92 ustawy o VAT, z uwzględnieniem przepisów wykonawczych, w danym okresie rozliczeniowym;

7) dane kwotowe są wykazywane w złotych polskich;

8) dane, o których mowa w § 10 ust. 1 pkt 1 lit. c oraz pkt 4 rozporządzenia w sprawia danych wykazywanych w deklaracjach VAT i ewidencji VAT (a więc wysokość podstawy opodatkowania z tytułu transakcyjnych wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów oraz nietransakcyjnych wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów), wykazuje się w jednej pozycji - jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów;

9) w przypadku dostaw towarów i świadczenia usług oraz posiadania dowodów sprzedaży lub nabycia, do których mają zastosowanie dodatkowe oznaczenia (tj. oznaczenia dotyczące niektórych dostaw towarów i świadczenia usług, oznaczenia dotyczące niektórych rodzajów transakcji oraz oznaczenia niektórych dowodów sprzedaży i zakupu), podatnicy wykazują każdy rodzaj oznaczeń dotyczących tych transakcji lub dowodów;

10) kwoty ujmowanych w ewidencji korekt, o których mowa w art. 90a-90c oraz art. 91 ustawy o VAT, powinny być ujmowane w ewidencji zbiorczo w odniesieniu do wszystkich zdarzeń objętych korektą, w podziale na korektę podatku naliczonego od nabycia towarów i usług zaliczanych u podatnika do środków trwałych oraz na korektę podatku naliczonego od nabycia pozostałych towarów i usług;

11) w przypadku wartości sprzedaży brutto dostaw towarów i świadczenia usług opodatkowanych na zasadach marży, w ewidencji powinny być wykazywane poszczególne marże (w tym również marże ujemne) i podatek należny od poszczególnych marż (przy marży ujemnej podatek wynosi "zero"); w takich przypadkach podstawa opodatkowania w danym okresie rozliczeniowym jest równa sumie poszczególnych wartości marż, natomiast podatek należny w danym okresie rozliczeniowym nie stanowi sumy poszczególnych wysokości podatku, lecz powinien być obliczony każdorazowo od ustalonej podstawy opodatkowania;

12) dane w ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT są wykazywane, gdy określone przepisami (tj. § 10 ust. 1 i 2 oraz § 11 ust. 1 i 3-7 rozporządzenia w sprawie danych wykazywanych w deklaracji VAT i ewidencji VAT) czynności wystąpią w danym okresie rozliczeniowym;

13) podatnicy w ewidencji pozwalającej na rozliczenie podatku ujmują faktury i dokumenty według daty powstania obowiązku podatkowego; dotyczy to również podatników składających deklaracje VAT za okresy kwartalne, którzy ewidencję VAT przesyłają za pierwszy i drugi miesiąc kwartału - podatnicy ci ujmują w ewidencji za każdy z tych miesięcy zdarzenia zgodnie z datą powstania obowiązku podatkowego, niezależnie od faktu, że rozliczenie kwartału nastąpi w deklaracji składanej razem z ewidencją w trzecim miesiącu kwartału.

10.4.2. Ewidencja w zakresie podatku należnego

Na ewidencję w zakresie podatku należnego składać się będzie pięć grup danych w ramach pól

"SprzedazWiersz", "SprzedazCtrl" (zob. tabelę 19).

Tabela 19. Dane wykazywane w ewidencji w zakresie podatku należnego

10.4.2.1. Ogólne dane dotyczące transakcji

Na pierwszą część danych wykazywanych w ewidencji w zakresie podatku należnego będą się składać ogólne dane dotyczące transakcji. Część ta składa się z ośmiu pól (zob. tabelę 20).

Nowością w zakresie omawianych danych będą oznaczenia niektórych dowodów sprzedaży wykazywane w polu "TypDokumentu" (w obecnie przesyłanych plikach JPK_VAT tego typu informacja nie jest przekazywana).

Należy jednak zwrócić uwagę na ograniczony zakres stosowania tych oznaczeń. Większość dowodów sprzedaży (w szczególności większość faktur) wykazywanych w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowych plików JPK_VAT nie będzie oznaczana za ich pomocą (z czym będzie się wiązać pozostawienie pola "TypDokumentu" pustego).

Zmianą będzie również rezygnacja z wymogu wskazywania adresu kontrahenta. W obecnie przesyłanych plikach JPK_VAT konieczne jest wskazywanie tego adresu w polu "AdresKontrahenta". W nowych plikach JPK_VAT takiego pola nie będzie.

Tabela 20. Ogólne dane dotyczące transakcji

Schemat 13. Struktura ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola LpSprzedazy do pola TypDokumentu)

Należy zauważyć, że jednym z oznaczeń wskazywanych w polu "TypDokumentu" będzie FP. Oznaczenie to nawiązuje do treści dodawanego z dniem 1 pażdziernika 2020 r. art. 109 ust. 3d ustawy o VAT, z którego będzie wynikać, że dla celów prowadzonej ewidencji faktury dotyczące sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej są ujmowane w okresie, w którym zostały wystawione, i nie zwiększają wartości sprzedaży za ten okres (ponieważ sprzedaż została zarejestrowana na kasie rejestrującej i ujęta w raporcie fiskalnym dobowym oraz miesięcznym, w okresie rozliczeniowym, w którym co do zasady powstał obowiązek podatkowy). A zatem w celu uniknięcia korekt nowych plików JPK_VAT za okresy wcześniejsze zostanie przyjęta zasada, że właściwe jest ujęcie faktury w części ewidencyjnej nowego pliku JPK_VAT za miesiąc, w którym wystawiono fakturę, niezależnie od tego, w jakim okresie sprzedaż została ujęta w raporcie fiskalnym.

WAŻNE Wysokości podstawy opodatkowania i podatku należnego z tytułu dostawy towarów oraz świadczenia usług udokumentowanych fakturami, o których będzie mowa w art. 109 ust. 3d ustawy o VAT (oznaczonych FP - faktura do paragonu), nie będą uwzględniane w sumach kontrolnych ewidencji w zakresie podatku należnego.

10.4.2.2. Oznaczenia niektórych dostaw towarów i świadczenia usług

Nowością wprowadzoną wraz z nowym plikiem JPK_VAT będzie obowiązek oznaczania niektórych dostaw towarów i świadczenia usług. Dotyczyć to będzie - jak wynika z uzasadnienia projektu rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji - "dostaw towarów i świadczenia usług, którymi sprzedaż jest szczególnie narażona na nadużycia".

Oznaczenia te będą w nowym pliku JPK_VAT prezentowane w polach od GTU_01 do GTU_13 (zob. tabelę 21). Pola te będą wypełniane dla całej faktury poprzez zaznaczenie "1" we właściwych polach odpowiadających symbolom od GTU_01 do GTU_13, w przypadku wystąpienia dostawy towaru lub świadczenia usługi na ewidencjonowanym dokumencie, bez wyodrębniania poszczególnych wartości, kwot podatku itp.

Pola będą pozostawiane puste, gdy dany towar lub usługa nie wystąpiły na dokumencie.

Przykład 12

Przedmiotem transakcji udokumentowanej fakturą będą towary z grup 01, 03 i 05. W takim przypadku "1" trzeba będzie wpisać w dotyczących danej transakcji polach "GTU_01", "GTU_03" i GTU_05".

Dodać należy, że oznaczenia, o których mowa, stosowane będą wyłącznie w przypadku transakcji sprzedażowych, które są udokumentowane fakturami. Nie będą one stosowane - jak wynika z Broszury informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją - do:

1) zbiorczych informacji o sprzedaży ewidencjonowanej na kasie rejestrującej,

2) zbiorczych informacji o sprzedaży nieudokumentowanej fakturami oraz nieobjętej obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej,

3) nabyć, które u podatnika będącego nabywcą skutkują zapisami po stronie sprzedażowej (wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów, import usług, dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca).

Przykład 13

Podatnik dokona wewnątrzwspólnotowego nabycia napojów alkoholowych. Wykazując to nabycie w części ewidencyjnej nowego pliku JPK_VAT podatnik nie będzie wpisywał wartości 1 w polu GTU_01.

Tabela 21. Oznaczenia niektórych dostaw towarów i świadczenia usług

Z Broszury informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją wynika, że omawiane oznaczenia nie będą dotyczyć zbiorczych informacji o sprzedaży ewidencjonowanej na kasie rejestrującej oraz zbiorczych informacji o sprzedaży nieudokumentowanej fakturami i nieobjętej obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej.

Oznaczeń tych - jak również wynika z Broszury - nie będzie się stosować do transakcji zakupu skutkujących pojawieniem się VAT należnego (np. WNT, import usług).

Wskazać jednocześnie należy, że na podstawie art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT istnieje możliwość wystawiania faktur bez szeregu danych wymaganych dla "zwykłych" faktur (tzw. faktury uproszczone). Takie faktury można wystawiać, jeżeli kwota należności ogółem nie przekracza kwoty 450 zł (albo kwoty 100 euro, jeżeli kwota ta określona jest w euro). Z wyjaśnień Ministerstwa Finansów wynika, że w świetle tego przepisu paragony z NIP nabywcy wystawiane na kwoty nieprzekraczające 450 zł (albo 100 euro) mogą stanowić faktury uproszczone.

Z § 11a rozporządzenia w sprawie zakresu danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji wynika, że do dnia 31 grudnia 2020 r. faktur takich nie trzeba będzie odrębnie wykazywać w ewidencji w zakresie podatku należnego, a w konsekwencji w odpowiadającej tej ewidencji części nowego pliku JPK_VAT. Do tego dnia wystarczające będzie uwzględnianie takich faktur w zbiorczych informacjach z ewidencji sprzedaży ewidencjonowanej za pomocą kas rejestrujących (wykazywanej na podstawie raportów fiskalnych).

Schemat 14. Struktura ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola GTU_01 do pola GTU_13)

10.4.2.3. Oznaczenia dotyczące niektórych rodzajów transakcji

Kolejną nowością wprowadzaną wraz z nowym plikiem JPK_VAT będzie obowiązek oznaczania niektórych rodzajów transakcji stanowiących sprzedaż podatników. Dotyczyć to będzie - jak wynika z uzasadnienia projektu rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji - "czynności podlegających opodatkowaniu objętych szczególnymi procedurami rozliczenia podatku przewidzianymi w ustawie".

Oznaczenia te będą w nowym pliku JPK_VAT prezentowane w polach SW, EE, TP, TT_WNT, TT_D, MR_T, MR_UZ, I_42, I_63, B_SPV, B_SPV_DOSTAWA, B_MPV_PROWIZJA, MPP (zob. tabelę 22).

Pola te wypełniane będą dla całego dokumentu poprzez wskazanie wartości "1" w polach charakteryzujących daną transakcję. Pola, których danej transakcji nie dotyczą, będą pozostawiane puste.

Przykład 14

Udokumentowana fakturą transakcja objęta jest obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności oraz istnieją powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. W takim przypadku wartość "1" trzeba będzie wpisać odpowiednio w polu "TP" i "MPP".

Tabela 22. Oznaczenia dotyczące niektórych rodzajów transakcji

Schemat 15. Struktura ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola SW do pola MPP)

10.4.2.4. Kwoty dotyczące transakcji

W polach od K_10 do SprzedazVAT_Marza nowego pliku JPK_VAT będą wskazywane kwoty dotyczące poszczególnych transakcji. Pole to będzie poprzedzać pole KorektaPodstawyOpodt służące informowaniu o dokonywaniu korekt, o których mowa w art. 89a ust. 1 lub ust. 4 ustawy o VAT w pozycjach od K_15 do K_20 nowego pliku JPK_VAT.

Wszystkie pola, o których mowa, będą polami opcjonalnymi. Kwoty w tych polach będą wykazywane wyłącznie w złotych polskich (zob. punkt 7 objaśnień do ewidencji VAT).

Tabela 23. Kwoty dotyczące transakcji

Schemat 16. Struktura ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K od pola KorektaPodstawyOpodt do pola SprzedazVAT_Marza)

10.4.2.5. Sumy kontrolne

W polach "LiczbaWierszySprzedazy" oraz "PodatekNalezny" (składających się na pole "SprzedazCtrl") będą wykazywane sumy kontrolne dla ewidencji w zakresie podatku należnego (zob. tabelę 24). Pola te trzeba będzie wypełniać również w przypadku przesyłania tzw. ewidencji "zerowej" (brak transakcji sprzedaży w okresie rozliczeniowym). Wówczas w polu LiczbaWierszySprzedazy trzeba będzie wykazać wartość "0", a w polu PodatekNalezny wartość "0.00".

Tabela 24. Sumy kontrolne

Schemat 17. Struktura sum kontrolnych dla ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K

10.4.3. Ewidencja w zakresie podatku naliczonego

Na ewidencję w zakresie podatku naliczonego będą się składać trzy grupy danych z pól "ZakupWiersz", "ZakupCtrl" (zob. tabelę 25).

Tabela 25. Dane wykazywane w ewidencji w zakresie podatku naliczonego

10.4.3.1. Ogólne dane dotyczące transakcji

Na pierwszą część danych wykazywanych w ewidencji w zakresie podatku naliczonego składać się będą ogólne dane dotyczące transakcji (zob. tabelę 26).

Nowością w zakresie omawianych danych będą oznaczenia niektórych dowodów zakupu wykazywane w polu "DokumentZakupu" (w obecnie przesyłanych plikach JPK_VAT tego typu informacja nie jest przekazywana). Należy jednak zwrócić uwagę na ograniczony zakres stosowania tych oznaczeń. Większość dowodów zakupu (w szczególności większość faktur) wykazywanych w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowych plików JPK_VAT nie będzie oznaczana za ich pomocą (z czym będzie się wiązać pozostawienie pola "DokumentZakupu" pustego).

Zmianą będzie również rezygnacja z wymogu wskazywania adresu dostawcy. W obecnie przesyłanych plikach JPK_VAT konieczne jest wskazywanie tego adresu w polu "AdresDostawcy". W nowych plikach JPK_VAT takiego pola nie będzie.

Tabela 26. Ogólne dane dotyczące transakcji

Schemat 18. Struktura ewidencji w zakresie podatku naliczonego dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola LpZakupu do pola IMP)

10.4.3.2. Kwoty dotyczące transakcji

W polach od K_40 do ZakupVAT_Marza wskazywane będą kwoty dotyczące poszczególnych transakcji (wszystkie te pola są polami opcjonalnymi). Kwoty te wykazywane będą wyłącznie w złotych polskich (zob. punkt 7 objaśnień do ewidencji VAT).

WAŻNE Podatnik będzie wykazywać w ewidencji faktury lub inne dokumenty potwierdzające dostawę towarów oraz świadczenie usług, dla których zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy podatnikiem odpowiednio jest ich usługobiorca i nabywca, a podatek należny z tego tytułu stanowi u podatnika podatek naliczony wykazany w ewidencji.

Tabela 27. Kwoty dotyczące transakcji

Schemat 19. Struktura ewidencji w zakresie podatku naliczonego dla JPK_V7M i JPK_V7K (od pola K_40 do pola ZakupVAT_Marza)

10.4.3.3. Sumy kontrolne

W polach "LiczbaWierszyZakupow" oraz "PodatekNaliczony" (składających się na pole "ZakupCtrl") będą wykazywane sumy kontrolne dla ewidencji w zakresie podatku należnego (zob. tabelę 28). Pola trzeba będzie wypełniać również w przypadku przesyłania tzw. ewidencji "zerowej" (brak transakcji zakupu w okresie rozliczeniowym). Wówczas w polu LiczbaWierszyZakupow trzeba będzie wykazać wartość "0", natomiast w polu PodatekNaliczony - wartość "0.00".

WAŻNE W przypadku tzw. ewidencji "zerowej" (brak transakcji zakupu w danym okresie) w polu LiczbaWierszyZakupow trzeba będzie wykazać wartość "0" oraz w polu PodatekNaliczony wartość "0.00".

Tabela 28. Sumy kontrolne

Schemat 20. Struktura sum kontrolnych dla ewidencji w zakresie podatku naliczonego dla JPK_V7M i JPK_V7K

Podsumowanie

Nowy plik JPK_VAT będzie się składać z dwóch części - części deklaracyjnej oraz części ewidencyjnej. Dane wykazywane w części deklaracyjnej nie będą się istotnie różnić od danych wykazywanych obecnie w deklaracjach VAT-7/VAT-7K. Inaczej jest, jeżeli chodzi o dane wykazywane w części ewidencyjnej nowych plików JPK_VAT. W tym zakresie wprowadzonych zostanie - w porównaniu z obecnie przesyłanymi plikami JPK_VAT - szereg nowych pól. Ma to na celu - jak czytamy w uzasadnieniu projektu tego rozporządzenia: (...) poprawę precyzji analiz dokonywanych z wykorzystaniem plików JPK_VAT, co umożliwi zwiększenie efektywności działania organów KAS.

Pierwsza ze zmian w tym zakresie będzie polegać na wprowadzeniu obowiązku wskazywania oznaczeń identyfikujących przedmiot opodatkowania z tytułu dostaw towarów i świadczenia usług, których sprzedaż jest szczególnie narażona na nadużycia, oraz umieszczenie oznaczenia pozwalającego na identyfikację czynności podlegających opodatkowaniu objętych szczególnymi procedurami rozliczenia podatku przewidzianymi w ustawie. Do odrębnego oznaczania dostaw niektórych towarów zostały przewidziane oznaczenia od "01" do "10", natomiast do odrębnego oznaczania niektórych usług - oznaczenia od "11" do "13".

Druga ze zmian polega na wprowadzeniu obowiązku oznaczania niektórych szczególnych rodzajów transakcji. Dotyczyć to będzie przede wszystkim transakcji stanowiących dla podatników sprzedaż, jednak dwa oznaczenia zostały przewidziane również dla transakcji stanowiących u podatników zakupy.

Po trzecie, zostanie wprowadzony obowiązek oznaczania niektórych dowodów sprzedaży oraz dowodów nabycia. Stosowane będą po trzy oznaczenia dla dowodów sprzedaży oraz dowodów zakupów.

11. Przesyłanie nowego pliku JPK_VAT

Nowy plik JPK_VAT będzie mógł być przesyłany w wersji pierwotnej lub skorygowanej. Przesyłając JPK_VAT w wersji pierwotnej, w odpowiednim polu trzeba będzie wstawić "1". Składając natomiast korektę, należy ją oznaczyć wartością "2".

11.1. Przesyłanie nowego pliku JPK_VAT po raz pierwszy

W przesyłanych po raz pierwszy nowych plikach JPK_VAT trzeba będzie wskazywać wartość "1" w polu "CelZlozenia".

Nowy plik JPK_VAT będzie mógł być przesyłany w wariancie JPK_V7M oraz JPK_V7K, przy czym treść nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K przesyłanego za dwa pierwsze miesiące kwartału będzie się różnić od treści takiego pliku przesyłanego po zakończeniu kwartału. W konsekwencji będzie można wyróżnić trzy przypadki przesyłania pierwotnego nowego pliku JPK_VAT, tj.:

1) przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7M,

2) przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K za dwa pierwsze miesiące kwartału,

3) przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K po zakończeniu kwartału.

Ad 1. Przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7M. W przesyłanym po raz pierwszy nowym pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7M podatnik będzie wypełniać wszystkie elementy, tj.: Naglowek, Podmiot1, Deklaracja, SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCrtl. W elemencie Naglowek wypełniane będą pola: KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDekl.

Ad 2. Przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K za dwa pierwsze miesiące kwartału. W przesyłanym po raz pierwszy nowym pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K za dwa pierwsze miesiące kwartału podatnik będzie wypełniać następujące elementy: Naglowek, Podmiot1, SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCtrl. W elemencie Naglowek pola Kwartal, KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDekl nie będą wypełniane.

Ad 3. Przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K po zakończeniu kwartału. W przesyłanym po raz pierwszy nowym pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K po zakończeniu kwartału podatnik będzie wypełniać wszystkie elementy: Naglowek, Podmiot1, Deklaracja, SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCrtl. W elemencie Naglowek będą wypełniane pola: Kwartal, KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDekl.

11.2. Przesyłanie skorygowanego pliku JPK_VAT

Przesyłany skorygowany nowy plik JPK_VAT będzie musiał mieć wskazaną wartość "2" w polu "CelZlozenia". Korekta nowego pliku JPK_VAT będzie przy tym mogła obejmować:

1) tylko ewidencję VAT,

2) tylko deklarację VAT,

3) zarówno ewidencję VAT, jak i deklarację VAT.

We wszystkich przypadkach korekta będzie dokonywana w drodze złożenia nowego, kompletnego (w odpowiednim zakresie) oraz zawierającego poprawione dane pliku JPK_VAT. Niedopuszczalne będzie złożenie nowego pliku JPK_VAT zawierającego jedynie dane korygowane.

Ad 1. Korekta ewidencji VAT. Korekta nowego pliku JPK_VAT będzie mogła obejmować wyłącznie ewidencję VAT (np. NIP kontrahenta). Dokonanie takiej korekty nie będzie wywoływać skutków dla rozliczenia podatku VAT, np. nie będzie mieć wpływu na termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikający z przesłanego wcześniej rozliczenia (część deklaracyjna) zawartego w pierwotnym pliku.

W celu dokonania takiej korekty ponownie będzie przesyłany nowy plik JPK_VAT z wartością "2" wskazaną w polu "CelZlozenia", w którym trzeba będzie wskazać elementy:

● Nagłówek (JPK_V7M - bez elementu KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDek; JPK_V7K - bez elementu Kwartał, KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDekl),

● Podmiot1,

● SprzedazWiersz,

● SprzedazCtrl,

● ZakupWiersz,

● ZakupCtrl.

Korygując wyłącznie ewidencję, podatnik w schemacie głównym będzie pozostawiać pusty element Deklaracja. W części Nagłówek puste pozostawać zaś będą pola KodFormularzaDekl oraz WariantFormularzeDekl, natomiast w przypadku korygowania ewidencji poprzez przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K - również pole Kwartal.

Ad 2. Korekta deklaracji VAT. Korekta nowego pliku JPK_VAT będzie mogła obejmować wyłącznie deklarację VAT (np. zmiana sposobu zadysponowania nadwyżką podatku naliczonego nad należnym).

W celu dokonania takiej korekty ponownie będzie przesyłany nowy plik JPK_VAT z wartością "2" wskazaną w polu "CelZlozenia", w którym trzeba będzie wskazać elementy:

● Naglowek,

● Podmiot1,

● Deklaracja.

Korygując wyłącznie deklarację, podatnik w schemacie głównym będzie pozostawiać puste elementy: SprzedazWiersz, SprzedazCtrl, ZakupWiersz, ZakupCtrl. W elemencie Nagłówek będą wypełniane pola: KodFormularzaDekl, WariantFormularzaDekl, natomiast w przypadku korygowania deklaracji VAT poprzez przesłanie nowego pliku JPK_VAT w wariancie JPK_V7K - również pole Kwartal.

Ad 3. Korekta ewidencji i deklaracji. Najczęściej korekta nowego pliku JPK_VAT będzie obejmować zarówno ewidencję VAT, jak i deklarację VAT. W celu dokonania takiej korekty ponownie będzie przesyłany nowy plik JPK_VAT z wartością "2" wskazaną w polu "CelZlozenia", w którym trzeba będzie wskazać wszystkie elementy, tj.:

● Naglowek,

● Podmiot1,

● Deklaracja,

● SprzedazWiersz,

● SprzedazCtrl,

● ZakupWiersz,

● ZakupCtrl.

Podsumowanie

Nowy plik JPK_VAT będzie mógł być przesyłany w wersji pierwotnej (wówczas w polu "CelZlozenia" trzeba będzie wskazywać wartość "1") lub skorygowanej (wówczas w polu "CelZlozenia" trzeba będzie wskazywać wartość "2").

Treść pierwotnie składanego nowego pliku JPK_VAT będzie się różnić w zależności od tego, czy będzie on przesyłany w wariancie JPK_V7M czy JPK_V7K. Treść nowego pliku JPK_VAT dodatkowo będzie się różnić w zależności od tego, czy korekta będzie obejmować tylko ewidencję VAT, tylko deklarację VAT czy obie te części.

12. Korekta deklaracji VAT

Uprawnienie do korygowania deklaracji VAT wynika z art. 81 § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z nim, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację.

W przeszłości do korygowanych deklaracji konieczne było dołączenie pisemnego uzasadnienia przyczyn korekty. Obecnie nie będzie to konieczne, a w konsekwencji nie trzeba będzie uzasadniać przyczyny korygowania deklaracji VAT.

Będzie istniała jednak możliwość przesyłania w ramach nowego pliku JPK_VAT uzasadnienia przyczyny korekty. Służyć do tego będzie fakultatywne pole P_ ORDZU.

Korekty deklaracji VAT poprzez ponowne przesłanie nowego pliku JPK_VAT będą mogły dotyczyć wyłącznie deklaracji VAT przesłanych w ramach nowego pliku JPK_VAT. Korekty deklaracji złożonych na formularzach VAT-7/VAT-7K będą dokonywane na tych formularzach.

WAŻNE Do korekt deklaracji składanych za okresy rozliczeniowe poprzedzające rozliczenie na nowych zasadach trzeba będzie stosować regulacje prawne obowiązujące za okres, za który jest składana korekta deklaracji (czyli korekty deklaracji VAT-7/VAT-7K są dokonywane na poprzednio obowiązujących zasadach).

Przykład 15

W listopadzie 2020 r. podatnik będzie chciał skorygować deklarację VAT-7 za luty 2020 r. W tym celu będzie obowiązany złożyć korektę deklaracji VAT na formularzu VAT-7 (nie będzie możliwe dokonanie korekty poprzez przesłanie nowego pliku JPK_VAT).

12.1. Wyłączenie prawa korygowania deklaracji VAT

Jak stanowi art. 81b § 1 Ordynacji podatkowej, uprawnienie do skorygowania deklaracji:

1) ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą,

2) przysługuje nadal po zakończeniu:

a) kontroli podatkowej,

b) postępowania podatkowego - w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego.

Podatnicy będą zatem mogli składać skutecznie prawne korekty deklaracji VAT przesyłane w ramach nowego pliku JPK_VAT:

● do momentu wszczęcia kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego (ostatnim dniem, w którym może być złożona skuteczna korekta, jest dzień poprzedzający dzień wszczęcia kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego - zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 listopada 2000 r., I SA/Gd 670/98),

● po zakończeniu kontroli podatkowej, a przed wszczęciem postępowania podatkowego,

● po zakończeniu postępowania podatkowego - w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego.

Przykład 16

20 października 2020 r. u podatnika zostanie wszczęta kontrola podatkowa w podatku VAT za lipiec i sierpień 2020 r. Kontrola ta zakończy się 10 listopada 2020 r. W tej sytuacji w okresie od 20 października do 10 listopada 2020 r. podatnik nie będzie uprawniony do korekty deklaracji VAT za lipiec i sierpień 2020 r.

Postępowanie podatkowe po zakończeniu kontroli podatkowej dotyczące zobowiązań podatnika w podatku VAT za lipiec i sierpień 2020 r. zostanie wszczęte 15 grudnia 2020 r. i zakończy się decyzją umarzającą postępowanie, która uprawomocni się 25 kwietnia 2021 r. W tej sytuacji podatnik:

1) będzie uprawniony do korekty deklaracji VAT za lipiec i sierpień 2020 r. w dniach od 11 listopada do 14 grudnia 2020 r.,

2) nie będzie uprawniony do korekty deklaracji VAT za lipiec i sierpień 2020 r. od 15 grudnia 2020 r. do 25 kwietnia 2021 r.,

3) będzie ponownie uprawniony do korekty deklaracji VAT za lipiec i sierpień 2020 r. od 26 kwietnia 2021 r.

12.2. Przedawnienie prawa do korekty deklaracji VAT

Przyjmuje się najczęściej, że upływ przedawnienia zobowiązania za dany okres rozliczeniowy wyłącza możliwość złożenia korekty deklaracji VAT za ten okres.

Tytułem przykładu wskazać można wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 30 czerwca 2014 r. (III SA/Wa 3056/13), w którym czytamy, że:

(...) podatnikowi przysługuje prawo do złożenia korekty deklaracji z wykazanym podatkiem do zwrotu do czasu upływu terminu przedawnienia wynikającego z art. 70 § 1 O.p.

Podsumowanie

Deklaracje VAT przesyłane w ramach nowych plików JPK_VAT będą mogły być przez podatników korygowane. W tym celu konieczne będzie ponowne przesyłanie nowych plików JPK_VAT.

Prawo do korygowania deklaracji VAT poprzez przesłanie nowego pliku JPK_VAT będzie mogło być wyłączone ze względu na trwanie kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. Prawo do dokonywania takich korekt będzie się również mogło przedawnić.

13. Korygowanie ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT

W dodawanym z dniem 1 października 2020 r. art. 109 ust. 3e ustawy o VAT będzie określony obowiązek korygowania ewidencji VAT przesłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT. Podatnik będzie miał taki obowiązek, gdy w przesłanej ewidencji zostaną stwierdzone błędy lub dane niezgodne ze stanem faktycznym, jak również w przypadku zmiany danych zawartych w przesłanej ewidencji.

Podatnik będzie miał na korektę ewidencji VAT 14 dni od dnia stwierdzenia przez siebie, że przesłana ewidencja zawiera błędy lub dane niezgodne ze stanem faktycznym, albo od zmiany danych zawartych w przesłanej ewidencji.

W kolejnych dodawanych z dniem 1 października 2020 r. przepisach będą zawarte regulacje mające na celu zobligowanie podatników do dołożenia większej staranności przy przesyłaniu ewidencji w ramach nowego pliku JPK_VAT. Z nowych przepisów będzie bowiem wynikać:

1) uprawnienie naczelnika urzędu skarbowego do wezwania do skorygowania stwierdzonych w przesłanej ewidencji błędów, które uniemożliwiają przeprowadzenie weryfikacji prawidłowości transakcji (zob. dodawany art. 109 ust. 3f ustawy o VAT);

2) określenie czternastodniowego terminu (liczonego od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w pkt 1) na przesłanie przez podatnika ewidencji skorygowanej w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub złożenie wyjaśnień wskazujących, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (zob. dodawany art. 109 ust. 3g ustawy o VAT);

3) kara pieniężna w wysokości 500 zł za każdy błąd, nakładana w formie decyzji na podatników, którzy nie prześlą skorygowanej ewidencji, nie złożą wyjaśnień lub zrobią to po terminie, albo w złożonych wyjaśnieniach nie wykażą, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (zob. dodawany art. 109 ust. 3h ustawy o VAT); kara ta nie jest jednak nakładana na podatników będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, którzy za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe (zob. dodawany art. 109 ust. 3i ustawy o VAT); na uiszczenie kar pieniężnych, o których mowa, podatnicy będą mieć 14 dni od dnia doręczenia decyzji (zob. dodawany art. 109 ust. 3k ustawy o VAT).

WAŻNE Kary pieniężne nie będą nakładane na podatnika będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, który za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe.

Zasady, które będą obowiązywać przy dokonywaniu korekt w części ewidencyjnej nowego pliku JPK_VAT, zostały wskazane w Broszurze informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją. Z jej treści wynika, że:

1. W przypadku korekty przesłanej ewidencji należy złożyć nowy, kompletny oraz zawierający poprawione dane plik XML. Niedopuszczalne jest złożenie pliku zawierającego jedynie dane korygowane.

2. Korekty błędnego wpisu niewpływającego na wysokość podatku należnego lub naliczonego dokonuje się co do zasady poprzez jego wystornowanie, tj. wpisanie ze znakiem przeciwnym całego wpisu oraz ponowne dodanie prawidłowego wpisu z podaniem pierwotnego numeru dokumentu (np. DowodSprzedazy, NrKontrahenta lub NazwaKontrahenta). Jeśli natomiast podatnik jeszcze nie przesłał pliku za dany okres rozliczeniowy, dopuszczalne jest ujęcie tylko jednego zapisu z poprawnymi danymi.

3. Korekty dokumentów wpływających na wysokość podstawy opodatkowania lub podatku należnego ("in plus" lub "in minus") należy ująć w ewidencji z numerem dokumentu korygującego za ten okres, za który zgodnie z przepisami ustawy powinna nastąpić korekta.

4. Korekty dokumentów wpływających na wysokość podatku naliczonego "in plus" lub "in minus" należy ująć w ewidencji z numerem dokumentu korygującego. Natomiast w przypadku korekt dokumentów wpływających na wysokość podatku naliczonego "in minus", jeżeli zgodnie z przepisami ustawy dokument pierwotny oraz korygujący można ująć w ewidencji za jeden okres rozliczeniowy, dopuszczalne jest ujęcie wyłącznie dokumentu pierwotnego pomniejszonego o wartości z dokumentu korygującego.

Omawiane zasady dotyczą wyłącznie korekt ewidencji VAT, które będą przesyłane w ramach nowego pliku JPK_VAT. Korekty informacji o ewidencji VAT przesyłanych w ramach obecnie przesyłanego pliku JPK_VAT będą dokonywane na dotychczas obowiązujących zasadach.

WAŻNE Do korekt ewidencji składanych za okresy rozliczeniowe, poprzedzających rozliczenie na nowych zasadach, trzeba będzie stosować regulacje prawne obowiązujące za okres, za który jest składana korekta ewidencji (czyli korekty JPK_VAT złożonych pierwotnie na obecnie obowiązujących zasadach składane będą również według obecnych zasad).

Podsumowanie

Ewidencje VAT przesyłane w ramach nowych plików JPK_VAT będą mogły być przez podatników korygowane. Konieczne w tym celu będzie ponowne przesłanie nowych plików JPK_VAT.

Z dniem 1 października 2020 r. dodane również zostaną regulacje mające na celu zobligowanie podatników do dołożenia większej staranności przy przesyłaniu ewidencji w ramach nowego pliku JPK_VAT. Z nowych przepisów wynikać będzie możliwość nakładania na podatników kar pieniężnych za popełnione w tym zakresie błędy.

14. Przesyłanie nowych plików JPK_VAT

Nowy plik JPK_VAT będzie przesyłany w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 193a § 3 Ordynacji podatkowej i zgodnie z wymaganiami w nich określonymi. Przepisami tymi są rozporządzenie Ministra Finansów z 24 czerwca 2016 r. w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych oraz wymagań technicznych dla informatycznych nośników danych, na których te księgi mogą być zapisane i przekazywane (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 176.); dalej: rozporządzenie w sprawie przesyłania ksiąg drogą elektroniczną.

Nowy plik JPK_VAT będzie mógł być przesyłany za pomocą oprogramowania interfejsowego dostępnego na stronie, której adres jest podany w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych (§ 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie przesyłania ksiąg drogą elektroniczną). Na dzień opracowywania niniejszej publikacji nie były jeszcze znane konkretne rozwiązania zaproponowane w tym zakresie przez Ministerstwo Finansów. Zapewne będą to rozwiązania podobne do istniejących dotychczas w przypadku przesyłania pliku JPK_VAT, co oznaczałoby, że podatnicy będą mieli wybór pomiędzy:

1) skorzystaniem z aplikacji udostępnionej przez Ministerstwo Finansów (obecnie są to aplikacje e-mikrofirma oraz Klient JPK 2.0),

2) wysyłką za pośrednictwem posiadającego taką funkcjonalność komercyjnego programu księgowego lub komercyjnej aplikacji on-line,

3) skorzystaniem z e-bramki JPK_VAT, która umożliwia przesyłanie JPK_VAT z różnych systemów operacyjnych (dostępnej obecnie pod adresem https://mikro-jpk.mf.gov.pl/).

Tak jak jest obecnie przy przesyłaniu plików JPK_VAT, również nowe pliki JPK_VAT będą mogły być, co do zasady, opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym (§ 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie przesyłania ksiąg drogą elektroniczną).

Ponadto podatnicy będący osobami fizycznymi będą mogli opatrywać przesyłane pliki JPK_VAT zestawem unikatowych danych w postaci elektronicznej dotyczących tego podatnika, obejmującym:

1) identyfikator podatkowy NIP albo identyfikator podatkowy numer PESEL;

2) imię (pierwsze);

3) nazwisko;

4) datę urodzenia;

5) kwotę przychodu wykazaną odpowiednio w zeznaniu PIT złożonym w poprzednim roku podatkowym (§ 3 ust. 3 rozporządzenia w sprawie przesyłania ksiąg drogą elektroniczną).

Dowodem prawidłowego wysłania nowego pliku JPK_VAT najprawdopodobniej pozostanie uzyskanie dla wysłanego pliku statusu 200 "Przetwarzanie dokumentu zakończone poprawnie. Wygenerowano UPO".

Aktualne zapewne pozostanie wyjaśnienie Ministerstwa Finansów dotyczące znaczenia komunikatów o błędach przy wysyłce JPK_VAT. Jak czytamy w odpowiedzi Ministerstwa na jedno z pytań dotyczących dotychczasowego pliku JPK_VAT:

(...) kody określające niewłaściwe zakończenie procesu przetwarzania dokumentu 401 - Weryfikacja negatywna - dokument niezgodny ze schematem XSD. 403 - Dokument z niepoprawnym podpisem. 404 - Dokument z nieważnym certyfikatem (użyto niewłaściwego certyfikatu do szyfrowania lub jego brak). 405 - Dokument z odwołanym certyfikatem. 406 - Dokument z certyfikatem z nieobsługiwanym dostawcą. 407 - Przesłałeś duplikat dokumentu. Numer referencyjny oryginału to XXXXXXXX. 408 - Dokument zawiera błędy uniemożliwiające jego przetworzenie. 409 - Dokument zawiera niewłaściwą ilość i/lub rodzaj elementów. 410 - Przesłane pliki nie są prawidłowym archiwum ZIP. 411 - Błąd podczas scalania dokumentu (dokument nieprawidłowo podzielony). 412 - Dokument nieprawidłowo zaszyfrowany. 413 - Suma kontrolna dokumentu niezgodna z deklarowaną wartością. 414 - Suma kontrolna części dokumentu (pliku ....... ) niezgodna z deklarowaną wartością. 415 - Przesłany rodzaj dokumentu nie jest obsługiwany w systemie.

Podsumowanie

Nowe pliki JPK_VAT najprawdopodobniej będą wysyłane na zasadach analogicznych do obowiązujących przy wysyłce obecnych plików JPK_VAT. Oznaczałoby to możliwość:

1) wysyłki za pośrednictwem aplikacji udostępnionej przez Ministerstwo Finansów, za pośrednictwem posiadającego taką funkcjonalność komercyjnego programu księgowego lub komercyjnej aplikacji on-line lub za pośrednictwem e-bramki JPK_VAT,

2) wykorzystywania do podpisu kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego lub zestawu unikatowych danych dotyczących podatnika będącego osobą fizyczną.

15. Sankcje za naruszanie obowiązków związanych ze składaniem nowych plików JPK

Pliki JPK VAT są obowiązkowymi informacjami podatkowymi. Dlatego niezłożenie JPK lub wysyłka pliku z błędami będzie skutkować nałożeniem na przedsiębiorcę kary grzywny.

Z art. 54 Kodeksu karnego skarbowego wynika m.in., że podatnicy, którzy uchylając się od opodatkowania, nie składają deklaracji, popełniają wykroczenie lub przestępstwo skarbowe.

Z kolei z art. 56 Kodeksu karnego skarbowego wynika, że wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe popełniają podatnicy, którzy, między innymi, składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podają nieprawdę lub zatajają prawdę, przez co narażają podatek na uszczuplenie. Wskazane czyny stanowią:

1) wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny - jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu (zob. art. 54 § 3 oraz art. 56 § 3 Kodeksu karnego skarbowego),

2) przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny do 720 stawek dziennych (art. 54 § 2 oraz art. 56 § 2 Kodeksu karnego skarbowego) - jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości,

3) przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie - w innych przypadkach (art. 54 § 1 oraz art. 56 § 1 Kodeksu karnego skarbowego).

Do odpowiedzialności karnej skarbowej na podstawie tych przepisów będą mogli być pociągani m.in. będący osobami fizycznymi podatnicy oraz (na podstawie przepisów § 9 Kodeksu karnego skarbowego) osoby fizyczne odpowiedzialne za składanie deklaracji VAT przez podatników, które będą naruszać obowiązek składania deklaracji VAT w ramach nowego pliku JPK_VAT (w tym będą składać takie deklaracje po terminie) lub w ramach tych deklaracji będą podawać nieprawdę lub będą zatajać prawdę.

Przykład 17

Na podstawie zawartej z podatnikiem A umowy księgowa prowadząca biuro rachunkowe będzie obowiązana do przesyłania deklaracji VAT oraz ewidencji VAT w ramach nowego pliku JPK_VAT. Przez pomyłkę księgowa prześle nowy plik JPK_VAT (w wersji JPK_V7M) za grudzień 2020 r. bez wypełnionej części deklaracyjnej. W tej sytuacji będzie mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 54 § 1, 2 lub 3 Kodeksu karnego skarbowego.

Z kolei art. 56 § 4 Kodeksu karnego skarbowego, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2020 r., stanowić będzie, że karze określonej w art. 56 § 3 Kodeksu karnego skarbowego podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu albo płatnikowi deklaracji lub oświadczenia bądź wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub składa je niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego. A zatem podatnicy, którzy nie będą składać deklaracji VAT za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub będą je składać niezgodnie z obowiązującym wzorem nowego pliku JPK_VAT, będą popełniać wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny.

Przykład 18

Osoba fizyczna będąca podatnikiem VAT samodzielnie składa deklaracje VAT za siebie. Osoba ta przez pomyłkę złoży za pażdziernik 2020 r. deklarację VAT-7 (zamiast przesłać deklarację VAT w ramach nowego pliku JPK_VAT). W tej sytuacji osoba ta będzie mogła zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 54 § 4 Kodeksu karnego skarbowego.

Z kolei będący osobami fizycznymi podatnicy oraz (na podstawie przepisów § 9 Kodeksu karnego skarbowego) osoby fizyczne odpowiedzialne za przesyłanie ewidencji VAT, które będą naruszać obowiązki związane z przesyłaniem ewidencji w ramach nowego pliku JPK_VAT, będą mogły ponosić odpowiedzialność karną skarbową na podstawie dodawanych z dniem 1 października 2020 r. przepisów art. 61a Kodeksu karnego skarbowego. Z przepisów tych będzie wynikać, że kto wbrew obowiązkowi nie przesyła księgi właściwemu organowi podatkowemu albo przesyła ją nierzetelną, popełnia wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny (w wypadku mniejszej wagi - zob. art. 61a § 2 Kodeksu karnego skarbowego) lub przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny (w pozostałych przypadkach - zob. art. 61a § 1 Kodeksu karnego skarbowego). Wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny będzie popełniać również osoba, która przesyła księgę po terminie lub wadliwą (art. 61a § 3 w zw. z art. 61 § 2 Kodeksu karnego skarbowego).

Ponadto od 1 października 2020 r. przepisy VAT będą przewidywać karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy błąd w przesłanej ewidencji VAT. Kara ta, w formie decyzji, będzie nakładana na podatników, którzy nie prześlą skorygowanej ewidencji, nie złożą wyjaśnień lub zrobią to po terminie, albo w złożonych wyjaśnieniach nie wykażą, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (zob. dodawany art. 109 ust. 3h ustawy o VAT). Kara ta nie będzie jednak nakładana na podatników będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, którzy za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe (zob. dodawany art. 109 ust. 3i ustawy o VAT). Na uiszczenie kar pieniężnych podatnicy będą mieć 14 dni od dnia doręczenia decyzji (zob. dodawany art. 109 ust. 3k ustawy o VAT).

W związku z epidemią koronawirusa wprowadzono możliwość odstąpienia od nakładania sankcji za błędy w ewidencji JKP VAT

Zmiana ta pozwoli wprowadzić uznaniowość w nakładaniu sankcji i stosować je w szczególnie uzasadnionych przypadkach, tj. przede wszystkim w stosunku do tych podatników, którzy celowo i uporczywie popełniają błędy uniemożliwiające weryfikację prawidłowości transakcji.

Podsumowanie

Za naruszanie obowiązku przesyłania deklaracji VAT oraz ewidencji VAT w ramach nowego pliku JPK_VAT odpowiedzialne za to osoby fizyczne (nie tylko podatnicy) będą mogły być pociągnięte do odpowiedzialności karnej skarbowej. Ponadto od 1 października 2020 r. przepisy będą przewidywać możliwość nakładania na podatników kar pieniężnych za błędy popełnione w przesyłanej ewidencji VAT).

16. Wykazywanie w nowych plikach JPK_VAT niektórych rodzajów transakcji

W przypadku niektórych transakcji będą obowiązywać szczególne zasady wykazywania ich w części ewidencyjnej nowego pliku JPK_VAT. Dotyczy to m.in. usług turystyki, dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków opodatkowanych w procedurze marży, sprzedaży bezfakturowej czy korekt dokonywanych w ramach ulgi na złe długi

16.1. Świadczenie usług turystyki opodatkowanych według procedury marży

Sposób wykazywania w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT świadczenia usług turystyki opodatkowanych według procedury marży będzie zależeć od tego, czy podatnik ustala podatek od sumy marż czy od marży jednostkowej.

W pierwszym przypadku podatnik w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT będzie wykazywać:

1) w polach dotyczących właściwej stawki VAT - łączną podstawę opodatkowania (tj. kwotę marży pomniejszoną o podatek należny) i łączną kwotę podatku na podstawie dokumentu wewnętrznego (ze wskazaniem oznaczenia WEW w polu TypDokumentu), ze wskazaniem stosowanej procedury (poprzez wpisanie wartości 1 w polu MR_T),

2) w polu SprzedazVAT_Marza - kwoty brutto wynikające z faktycznych dokumentów sprzedaży, ze wskazaniem stosowanej procedury (poprzez wpisanie wartości 1 w polu MR_T), z podaniem danych kontrahenta oraz daty i numeru dokumentu sprzedaży.

Tabela 29. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia marży zgodnie z art. 119 ustawy (liczona sumą marż)

Natomiast w drugim przypadku podatnik w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT będzie wykazywać:

1) w polach dotyczących właściwej stawki VAT - jednostkową podstawę opodatkowania (tj. kwotę marży pomniejszoną o podatek należny) i jednostkową kwotę podatku na podstawie faktycznego dokumentu sprzedaży, ze wskazaniem stosowanej procedury (poprzez wpisanie wartości 1 w polu MR_T), z podaniem danych kontrahenta oraz daty i numeru dokumentu sprzedaży,

2) w polu SprzedazVAT_Marza - łączne kwoty brutto.

Tabela 30. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia marży zgodnie z art. 119 ustawy (dla marży jednostkowej)

WAŻNE W deklaracji nie będzie wykazywana ujemna podstawa opodatkowania w przypadku świadczenia usług opodatkowanych na zasadzie marży, zgodnie z art. 119 ustawy (oznaczonych MR_T).

16.2. Dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków opodatkowane w procedurze marży

Podatnicy stosujący procedurę opodatkowania marży do dostaw towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków w ewidencji VAT przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT będą wykazywać, co do zasady:

1) w polach dotyczących właściwej stawki VAT - podstawę opodatkowania (tj. kwotę marży pomniejszoną o podatek należny) i jednostkową kwotę podatku na podstawie faktycznego dokumentu sprzedaży, ze wskazaniem stosowanej procedury (poprzez wpisanie wartości 1 w polu MR_U), z podaniem danych kontrahenta oraz daty i numeru dokumentu sprzedaży,

2) w polu SprzedazVAT_Marza - łączne kwoty brutto.

Tabela 31. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia marży zgodnie z art. 120 ust. 4 ustawy

Natomiast w odniesieniu do przedmiotów kolekcjonerskich, jeżeli podatnik za zgodą naczelnika urzędu skarbowego oblicza różnicę między łączną wartością dostaw a łączną wartością nabyć określonego rodzaju przedmiotów kolekcjonerskich w okresie rozliczeniowym (art. 120 ust. 5 ustawy o VAT), w ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT trzeba będzie wykazywać:

1) w polach dotyczących właściwej stawki VAT - łączną podstawę opodatkowania (tj. kwotę marży pomniejszoną o podatek należny) i łączną kwotę podatku na podstawie dokumentu wewnętrznego (ze wskazaniem oznaczenia WEW w polu TypDokumentu), ze wskazaniem stosowanej procedury (poprzez wpisanie wartości 1 w polu MR_UZ),

2) w polu SprzedazVAT_Marza - kwoty brutto wynikające z faktycznych dokumentów sprzedaży, ze wskazaniem stosowanej procedury (poprzez wpisanie wartości 1 w polu MR_UZ), z podaniem danych kontrahenta oraz daty i numeru dokumentu sprzedaży.

Tabela 32. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia marży zgodnie z art. 120 ust. 5 ustawy o VAT

WAŻNE W deklaracji nie będzie uwzględniana wysokość ujemnej podstawy opodatkowania w przypadku dostawy towarów opodatkowanych na zasadzie marży, zgodnie z art. 120 ustawy (oznaczonych MR_UZ).

16.3. Zakupy dotyczące sprzedaży opodatkowanej według procedury opodatkowania marży

Z art. 119 ust. 3a ustawy o VAT wynika, że podatnicy świadczący usługi turystyki opodatkowane według procedury opodatkowania marży są obowiązani prowadzić ewidencję VAT z uwzględnieniem kwot wydatkowanych na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty (oraz posiadać dokumenty, z których wynikają te kwoty).

Podobnie z art. 120 ust. 15 ustawy o VAT wynika, że jeżeli podatnik stosujący procedurę opodatkowania marży do dostaw towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków stosuje również ogólne zasady opodatkowania, to prowadzona przez niego ewidencja musi zawierać w szczególności kwoty nabycia towarów niezbędne do określenia kwoty marży, o której mowa w przepisach art. 120 ust. 4 i 5 ustawy o VAT.

Obowiązek wskazywania tych kwot przewiduje również § 11 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie danych zawartych w deklaracjach i w ewidencji.

W ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT dane te będą wykazywane w polu ZakupVAT_Marza. Zakupy takie będą ujmowane w tym polu, co do zasady, w okresie rozliczeniowym, w którym powstaje obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług opodatkowanych na tych zasadach.

Tabela 33. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku naliczonego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia marży zgodnie z art. 119 ustawy lub zgodnie z art. 120 ust. 4 ustawy

W drodze wyjątku od tej zasady, w przypadku art. 120 ust. 5 ustawy o VAT (tj. jeżeli podatnik za zgodą naczelnika urzędu skarbowego oblicza marżę jako różnicę między łączną wartością dostaw a łączną wartością nabyć określonego rodzaju przedmiotów kolekcjonerskich w okresie rozliczeniowym), faktury lub inne dokumenty trzeba będzie ujmować w okresie rozliczeniowym, w którym dokonano zakupu.

Natomiast w przypadku art. 120 ust. 7 ustawy o VAT (tj. jeżeli w przypadkach, o których mowa w art. 120 ust. 5 ustawy o VAT, łączna wartość nabyć określonego rodzaju przedmiotów kolekcjonerskich jest w okresie rozliczeniowym wyższa od łącznej wartości dostaw takich przedmiotów, różnica ta podwyższa łączną wartość nabyć przedmiotów kolekcjonerskich w następnym okresie rozliczeniowym), jeśli wartość dokonanych zakupów w okresie rozliczeniowym będzie przewyższać wartość sprzedaży tego okresu, nadwyżkę zakupów w ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT trzeba będzie dodawać do zakupów dokonanych w następnym okresie rozliczeniowym. Trzeba to będzie czynić na podstawie dowodu wewnętrznego, ze wskazaniem oznaczenia "WEW" w polu DokumentZakupu.

Tabela 34. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku naliczonego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia marży zgodnie z art. 120 ust. 5 ustawy.

16.4. Sprzedaż bezfakturowa

W części ewidencyjnej nowego pliku JPK_VAT trzeba będzie wykazywać nie tylko sprzedaż udokumentowaną fakturami, ale również sprzedaż ewidencjonowaną za pomocą kas rejestrujących oraz sprzedaż nieudokumentowaną fakturami i nieobjętą obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej.

Sprzedaż taką - jak wynika z Broszury informacyjnej dotyczącej struktury JPK_VAT z deklaracją - trzeba będzie wykazać w ewidencji w wysokościach zbiorczych w podziale na stawki podatku oraz sprzedaż zwolnioną od podatku.

Przykład 19

W październiku 2020 r. u podatnika wystąpi sprzedaż zaewidencjonowana za pomocą kasy rejestrującej opodatkowana stawkami 5, 8 i 23. Kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatnik będzie obowiązany wykazać zbiorczo w pozycjach, odpowiednio, K_15 i K_16, K_17 i K_18 oraz K_19 i K_20 nowego pliku JPK_VAT przesyłanego za październik 2020 r.

16.5. Czynności, dla których podatnikiem jest nabywca

Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT podatnikami z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług mogą być nabywcy.

Czynności takie będą wykazywane zawsze w ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT w zakresie podatku należnego (do czego będą służyć pola od K_27 do K_33), a jeżeli podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia - jako kwot podatku naliczonego - podatku należnego z tytułu tych czynności - również w ewidencji w zakresie podatku naliczonego (na zasadach ogólnych w polach od K_40 do K_43).

W takich przypadkach w ewidencji przesyłanej w ramach nowego pliku JPK_VAT (w polach dotyczących dowodów sprzedaży i zakupu) podatnicy będą wykazywać faktury lub inne dokumenty potwierdzające dostawę towarów oraz świadczenie usług, dla których są podatnikami zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o VAT.

Przykład 20

W listopadzie 2020 r. u polskiego podatnika wystąpi import usługi reklamowej od podatnika niemieckiego. W celu rozliczenia podatku należnego podatnik powinien wykazać import tej usługi w polach K_29 i K_30 nowego pliku JPK_VAT przesyłanego za listopad 2020 r. (wskazując w polu DowodSprzedazy numer faktury lub innego dokumentu otrzymanego od niemieckiego podatnika), natomiast w celu odliczenia kwoty podatku należnego jako kwoty podatku naliczonego - w polach K_40 i K_41 albo K_42 i K_43 tego pliku (wskazując w polu DowodZakupu numer faktury lub innego dokumentu otrzymanego od niemieckiego podatnika).

16.6. Korekty dokonywane w ramach ulgi na złe długi

Podatnik (wierzyciel) korzystający z korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w ramach tzw. ulgi na złe długi (tj. na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT) przesyłając nowy plik JPK_VAT będzie wypełniać dla całego dokumentu pole KorektaPodstawyOpodt poprzez zaznaczenie "1". Korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego trzeba będzie wykazywać pojedynczo ze znakiem "minus", z podziałem na stawki podatku.

Tabela 35. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia korekty w ramach ulgi na złe długi

Następnie w deklaracji w polu P_68 i _P_69 trzeba będzie podawać ze znakiem "minus" odpowiednio zbiorczą wysokość korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w ramach ulgi na złe długi, która została uwzględniona w pozycjach od K_15 do K_20.

16.7. Korekty wsteczne po skorzystaniu z ulgi na złe długi

W przypadku gdy po skorzystaniu z ulgi na złe długi należność zastała uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, podatnik (wierzyciel) obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta (art. 89a ust. 4 ustawy o VAT).

Wówczas w nowym pliku JPK_VAT podatnik będzie wypełniać dla całego dokumentu pole KorektaPodstawyOpodt poprzez zaznaczenie "1" oraz będzie wykazywać pojedynczo korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego ze znakiem "plus" z podziałem na stawki podatku.

Tabela 36. Sposób prezentacji w ewidencji w zakresie podatku należnego dla JPK_V7M i JPK_V7K rozliczenia korekty wstecznej po skorzystaniu z ulgi na złe długi

Podsumowanie

Wykazywanie niektórych zdarzeń w nowych plikach JPK_VAT będzie się istotnie różnić od zasad obowiązujących obecnie przy sporządzeniu plików JPK_VAT oraz deklaracji VAT-7/VAT-7K. Dotyczy to w szczególności sprzedaży opodatkowanej według procedury marży, zakupów dotyczących takiej sprzedaży, korzystania z ulgi na złe długi oraz korekty wstecznej po skorzystaniu z ulgi na złe długi.

Podstawa prawna:

● art. 96, art. 109 oraz art. 111 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

● rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2019 r. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

● rozporządzenie Ministra Finansów z 24 czerwca 2016 r. w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych oraz wymagań technicznych dla informatycznych nośników danych, na których te księgi mogą być zapisane i przekazywane - j.t. Dz.U. z 2020 poz. 175

Tomasz Krywan

doradca podatkowy

17. Wykorzystanie oprogramowania do prowadzenia ewidencji i wysyłki JPK_VAT

Dotychczas comiesięczna wysyłka pliku JPK_VAT oraz eDeklaracji VAT była jednym z zadań księgowego. To na podstawie ewidencji i rejestrów, których strażnikami są księgowi, przygotowywano dane i najczęściej z tych rejonów realizowano faktyczną wysyłkę pliku. Od 1 października 2020 r. sytuacja się zmienia.

Od 1 października 2020 r. w miejsce wysyłki dwóch elektronicznych dokumentów eDeklaracji VAT-7 oraz pliku JPK_VAT zaczyna obowiązywać jeden połączony plik JPK_VAT7M dla podatników rozliczających się miesięcznie oraz jeden plik JPK_V7K dla podatników rozliczających się kwartalnie.

Ten plik, w obu wariantach, łączy w sobie elementy ewidencyjne oraz nową część deklaracyjną, która zastępuje wysyłkę osobnej eDeklaracji VAT-7/VAT-7K.

System enva365 jest przygotowany do realizacji nowych obowiązków - zmiany zostały opublikowane w wersji 2003.0.0 z 17 marca 2020 r.

Rysunek 1. Formularz generowania pliku JPK_V7

17.1. Zmiany JPK_V7 w części ewidencyjnej w stosunku do JPK_VAT oraz zmiany w enova365

W dalszej części artykułu, dla zachowania większej przejrzystości tekstu, będziemy posługiwać się nazwą JPK_V7, różnicując na JPK_V7M lub JPK_V7K tylko tam, gdzie to wyraźnie jest konieczne ze względów merytorycznych lub technicznych.

Co do zasady, struktura i zawartość JPK_V7K jest niemal identyczna ze strukturą JPK_V7M (różnicą jest jedynie pole kwartał w części nagłówkowej), różnią się zakresem przesyłanych danych - JPK_V7K wysyłają podatnicy rozliczający VAT kwartalnie na podobnych zasadach jak dotychczas (w dwóch pierwszych miesiącach kwartału wysyłają w JPK_V7K tylko część ewidencyjną, a w trzecim miesiącu kwartału tworzą pełny plik JPK_V7K z danymi deklaracyjnymi oraz ewidencyjnymi).

17.1.1. Brak danych adresowych kontrahentów

Ogólna konstrukcja części ewidencyjnej JPK pozostała taka sama - w dalszym ciągu występują wiersze dotyczące sprzedaży i zakupu oraz wiersze kontrolne, tj. pola "SprzedazWiersz", "SprzedazCtrl", "ZakupWiersz" oraz "ZakupCtrl".

W wierszu dotyczącym sprzedaży w nowym JPK_V7 nie wykazuje się adresu kontrahenta (nie ma pola "AdresKontrahenta"), za to należy uzupełnić pole "KodKrajuNadaniaTIN", czyli literowy kod kraju, w którym nabywca, dostawca lub usługodawca (kontrahent) jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

Analogicznie w wierszu dotyczącym zakupu zrezygnowano z pola "AdresDostawcy", a wykazuje się numer TIN w polu "KodKrajuNadaniaTIN".

WAŻNE Wielu podatników wykorzystywało dotychczas strukturę JPK_VAT jako uniwersalny i wspólny wzorzec do przekazywania danych między bazami w różnego rodzaju eksportach i importach. Brak adresu kontrahenta w nowym JPK_V7 znacząco skomplikuje takie działanie - po zaimportowaniu utworzą się niepełne dane kartotekowe kontrahenta, które będzie należało uzupełnić ręcznie lub np. pobierając dane z serwisu GUS.

Rysunek 2. Kartoteka kontrahenta z danymi pobranymi z serwisu GUS

Oprogramowanie enova365 umożliwia zarówno eksport, jak i import danych w strukturze JPK_V7 wraz z automatycznym pobieraniem danych z serwisu GUS.

17.1.2. Nowe oznaczenia dokumentów sprzedaży i zakupu - grupy towarowo-usługowe, procedury VAT, typy dokumentów

Kolejne zmiany w wierszach sprzedaży i zakupu związane są z kilkoma grupami nowych oznaczeń, które w szczegółach opisane są w części merytorycznej niniejszej publikacji - tutaj tylko zostaną zasygnalizowane, w celu wprowadzenia kontekstu do zaprezentowania zmian w oprogramowaniu enova365.

W wierszu dotyczącym sprzedaży wprowadzono nowe oznaczenia dotyczące dostaw towarów i świadczenia usług, które są szczególnie narażone na nadużycia w obszarze podatku VAT. Jest to 13 oznaczeń grup towarowo-usługowych, prezentowanych w polach GTU01-GTU12.

WAŻNE Należy zwrócić uwagę, że oznaczenia grupami towarowo-usługowymi dotyczą tylko części sprzedażowej, dla zakupu nie są wykazywane.

Kolejna grupa nowych oznaczeń to oznaczanie dokumentów symbolem zastosowanej procedury VAT. Dla sprzedaży zdefiniowano 13 procedur, dla zakupu 2.

Trzeci zestaw znaczników dotyczy wpisywania typów niektórych dokumentów sprzedaży i zakupu. Co ciekawe, w strukturze JPK_V7 te znaczniki są wprowadzane w różnych polach: dla sprzedaży to pole "TypDokumentu" i przyjmuje wartości RO, WEW, FP, a dla zakupu pole to "DokumentZakupu" i przyjmuje wartości MK, VAT_RR i WEW.

W enova365 zostały predefiniowane zestawy nowych oznaczeń, nazwaliśmy je zbiorczo: Procedury VAT. Stworzyliśmy je w konstrukcji otwartej - w przypadku niespodziewanego pojawienia się nowej procedury Użytkownicy będą mogli samodzielnie poszerzyć zbiór, żeby nie blokować bieżącej pracy koniecznością oczekiwania na aktualizację systemu.

Procedury VAT

Procedury VAT zawierają standardowe definicje różnych typów oznaczeń VAT:

● Grupy towarowe VAT,

● Typy dokumentów sprzedaży VAT,

● Typy dokumentów zakupu VAT,

● Procedury sprzedaży VAT,

● Procedury zakupu VAT.

Typ dokumentu

Typy dokumentów wykorzystywane są do oznaczeń dokumentów zakupu i sprzedaży na definicjach dokumentów ewidencji oraz na samych dokumentach ewidencji.

Rysunek 3. Słowniki procedur VAT-Typ dokumentu

Szczególnym typem dokumentu sprzedaży VAT jest typ FP - Faktura, o której mowa w art. 109 ust. 3d ustawy (Faktura do paragonu). To oznaczenie powinny posiadać wszystkie faktury sprzedaży wystawiane na podstawie paragonów, które wcześniej były już rozliczone w podatku VAT. Dokumenty oznaczone typem FP są pomijane w algorytmie obliczania deklaracji VAT-7. W pliku JPK_V7 dokumenty oznaczone typem FP są raportowane, ale nie są uwzględniane w podsumowaniu wierszy sprzedaży.

Grupa towarowa

Grupy towarowe służą do nadawania oznaczeń bezpośrednio na dokumentach sprzedaży w ewidencji dokumentów. Na dokumentach sprzedaży w module Handel enova365 oznaczenia w postaci kolekcji grup towarowych są wyliczane automatycznie na podstawie kartotek towarowych występujących na pozycjach faktury sprzedaży oraz oznaczeń tych kartotek w postaci przyporządkowanych grup towarowych.

Rysunek 4. Słownik procedur VAT - Grupa towarowa VAT

Procedura VAT

Szczególnym typem oznaczeń VAT są Procedury VAT. Każda procedura VAT może posiadać algorytmy, według których będzie następowało automatyczne oznaczanie dokumentów sprzedaży lub zakupu tą konkretną procedurą. Algorytmy mogą być określane odrębnie dla dokumentów handlowych i odrębnie dla dokumentów ewidencji. Innymi słowy wszędzie tam, gdzie byliśmy w stanie odszukać informacje w systemie, dodaliśmy standardowe algorytmy, dzięki którym dokument, po spełnieniu warunków, zostanie opisany automatycznie, praktycznie bez ingerencji użytkownika. Tam, gdzie procedury wynikają z indywidualnych rodzajów działalności - Użytkownicy enova365 mają możliwość przygotowania własnych, precyzyjnych algorytmów, wg których dokumenty automatycznie będą oznaczane odpowiednią procedurą.

Rysunek 5. Słownik Procedur VAT - Procedura sprzedaży VAT

Na dokumentach w module Handel enova365 algorytmy te są wykonywane na etapie zatwierdzania dokumentu (Użytkownik nie musi nic robić, ale ma możliwość poprawienia procedury). Dla każdej procedury Użytkownik może zdefiniować własne algorytmy, które zastąpią algorytmy standardowe.

Rysunek 6. Procedura zakup VAT - włączony edytor do tworzenia własnej procedury dla dokumentu z modułu Handel

Dzięki takiej realizacji oznaczeń wymaganych przez JPK_V7 uzyskujemy minimalny wkład operatora handlowo-magazynowego w opisywanie dokumentów. Jedyna informacja, jakiej oczekujemy, to prawidłowe oznaczenie towarów grupami towarowymi, pozostałe dane - procedury VAT i oznaczenia typu dokumentu - zostaną nadane automatycznie.

Tak uzbrojone w informacje dokumenty handlowe trafiają do księgowości, gdzie mogą być dalej procesowane przez księgowych.

Rysunek 7. Prezentacja oznaczeń VAT na dokumencie handlowym

Pomyśleliśmy też o konfiguracjach np. w biurach rachunkowych, które nie pracują w oparciu o jedną wspólną bazę dla handlu i księgowości, ale w modelu pracy rozproszonej. Po pierwsze, dla dokumentów księgowych, niepowiązanych bezpośrednio z handlowymi, oprócz automatyki, czyli automatycznego generowania procedur na podstawie ustalonych algorytmów, jest dużo większa możliwość pracy ręcznej - czy to na poziomie pojedynczego dokumentu, czy też na poziomie grupy dokumentów, które muszą być opisane kilkoma rodzajami grup towarowych i/lub procedur. Po drugie poszerzyliśmy mechanizm eksportu i importu danych o nowy zestaw informacji dotyczący procedur, grup towarowych i typów dokumentu.

Rysunek 8. Prezentacja oznaczeń VAT na dokumencie ewidencji

17.1.3. Wykazywanie faktur do paragonów - zmiana podejścia

Dotychczas faktury do paragonów miały być uwzględniane w ewidencji w okresie, w którym zaistniała sprzedaż paragonowa, i to faktury "wchodziły" do JPK_VAT, a sprzedaż zarejestrowana za pomocą kasy fiskalnej musiała być korygowana o wartość faktury. Dodatkowo należało oczywiście zrobić korektę JPK_VAT w okresie, w którym zaistniała sprzedaż na paragon.

W nowym JPK_V7 ten problem został częściowo rozwiązany, ale jednocześnie wygenerował pewną rozbieżność. Mianowicie faktury do paragonów (oznaczone specjalnym typem FP) mają być ujmowane w JPK_V7 w dacie wystawienia faktury - co jest sporym ułatwieniem, bo nie trzeba generować korekt JPK wstecz. Jednakże FP mają również nie być ujmowane w wartości sprzedaży wykazywanej w części deklaracyjnej (bo podatek należny został już wykazany na podstawie rejestracji paragonu). Powoduje to sytuację, w której rejestr VAT, który jest źródłem danych i do JPK, i do deklaracji, zaczyna się różnić od ewidencji VAT.

Dla księgowych, szczególnie w początkowym okresie, na pewno będzie to spore utrudnienie - żeby uzgodnić rejestr z deklaracją będą musieli pokazywać ten rejestr bez faktur do paragonów.

Poniżej zamieszczono fragment części ewidencyjnej pliku JPK_V7, na którym jest zaprezentowane wykazywanie paragonu (znacznik typu dokumentu RO, wartość VAT 168,29 zł) oraz wystawionej do niego faktury (znacznik FP, wartość VAT 168,29 zł). W przykładzie widać również w wierszach kontrolnych, że wykazujemy 2 wiersze sprzedaży, ale wartościowo podatek należny tylko z paragonu w wartości 168,29 zł.

Rysunek 9. xml pliku JPK_V7 - wykazywanie faktury do paragonu

Rysunek 10. Rejestr VAT bez uwzględnienia faktur do paragonów

Żeby ułatwić księgowym uzgadnianie rejestru VAT z częścią deklaracyjną JPK, na liście rejestr VAT oraz na raportach dostępnych na tej liście utworzyliśmy filtry umożliwiające odpowiednie odfiltrowanie danych wg nowych oznaczeń procedurami VAT, także z możliwością wykazania rejestru bez faktur do paragonów.

17.1.4. Wykazywanie sprzedaży opodatkowanej na zasadzie marży po stronie zakupu i sprzedaży

Usługi i towary sprzedawane w procedurze VAT marża dotychczas były wykazywane w deklaracji w zakresie podstawy opodatkowania (marży) i naliczonego od niej podatku należnego, natomiast w JPK_VAT nie były wykazywane wartości sprzedaży brutto.

Od października 2020 r. w nowym JPK należy jak dotychczas wykazywać podstawę opodatkowania (marżę) i podatek należny w części deklaracyjnej w odpowiednich dla stawek wierszach, dodatkowo opisywać tę sprzedaż odpowiednią procedurą MR_T lub MR_UZ, a dodatkowo w części ewidencyjnej w wierszu "SprzedazVAT_Marza" wykazywać wartość brutto faktury sprzedaży wraz z opisem odpowiednią procedurą.

Ponadto JPK_V7 wprowadza konieczność ewidencjonowania towarów i usług będących podstawą wyliczenia marży - takie faktury zakupu wykazywane są w części ewidencyjnej dotyczącej zakupu przez wpisanie w wierszu "ZakupVAT_Marza" wartość brutto konkretnych towarów lub usług.

Rysunek 11. xml pliku JPK_V7 - wykazywanie sprzedaży VAT marża

Na rysunku 11 pokazano fragmenty pliku JPK_V7, które prezentują sposób wykazywania faktury sprzedaży w wartości brutto wraz z oznaczeniami odpowiednimi procedurami oraz na drugiej pozycji wykazanie faktycznej podstawy opodatkowania od tej transakcji wraz z kwotą podatku.

Należy zwrócić uwagę, że wartość pola "SprzedazVAT_Marza" nie jest uwzględniana w wartości podatku należnego w wierszu kontrolnym.

Na rysunku 12 widać wykazanie zakupu na potrzeby dalszej odsprzedaży w procedurze VAT marża.

Rysunek 12. xml pliku JPK_V7 - zakup w procedurze VAT marża

Zmiany w zakresie VAT marża wymuszają doszczegółowienie nie tylko rejestru VAT, ale też magazynowej części systemu. Sprzedaż w procedurze VAT marża nie jest podstawowym sposobem naliczania podatku VAT, tym bardziej wybierając system do obsługi takich transakcji należy zwrócić uwagę na jego dostosowanie i ergonomię tego dostosowania do nowych wymogów. System enova365 umożliwia rejestrację zakupów i sprzedaży w procedurze VAT Marża zarówno w części handlowej systemu, jak i w ewidencyjnej oraz automatyczne naliczenie podstawy opodatkowania i podatku.

17.2. Mechanizm przygotowania, tworzenia, podpisywania i wysyłania pliku JPK_V7

Przygotowując obsługę nowego pliku JPK kierowaliśmy się zasadą jak najmniejszych zmian dla Użytkownika. Dodaliśmy w programie nowe wbudowane definicje JPK_V7M oraz JPK_V7K zgodne z wzorami dostępnymi na stronach rządowych.

We wzorcu obu plików JPK_V7 jest odwołanie w polu "KodFormularzaDeklaracji" do wersji deklaracji VAT-7 (21) oraz VAT-7K (15) - czyli w sposób niejawny są wprowadzane nowe wersje deklaracji VAT.

Dodaliśmy więc w programie formularz deklaracji VAT_7(21)/VAT_7K(15), który wygląda na pierwszy rzut oka jak dotychczasowe deklaracje VAT, ale jest formularzem technicznym, nie ma urzędowego wydruku, nie ma możliwości wygenerowania do niego samodzielnej eDeklaracji. Jest to formularz, który służy tylko do zgromadzenia danych deklaracyjnych na potrzeby przekazania ich do pliku JPK_V7.

Rysunek 13. Techniczna deklaracja VAT-7(21)

W pierwszym kroku tworzenia JPK_V7 należy zatem za pomocą nowego formularza przygotować i zatwierdzić techniczną deklarację VAT. W następnym kroku, na liście Jednolitych plików kontrolnych za pomocą dedykowanej czynności, należy stworzyć JPK_V7M lub JPK_V7K.

Rysunek 14. Formularz generowania pliku JPK_V7

Tryb generowania stwierdza, czy tworzymy plik w standardowym trybie, czy na żądanie organów kontrolujących. W definicji ustawia się właściwa definicja wzorca pliku JPK_V7M lub JPK_V7K.

W zakresie danych należy wskazać, jakie dane zawiera plik (więcej na ten temat w części dotyczącej korygowania pliku JPK_V7). Na podstawie ustawionych parametrów program podstawi właściwą deklarację VAT lub też zasygnalizuje jej brak.

Mechanizm tworzenia plików JPK_V7 z wykorzystaniem deklaracji technicznej zapewnia Użytkownikowi nie rewolucyjne, lecz ewolucyjne przejście do realizacji nowych obowiązków prawnych. Jest to też wygodne w przypadku wysyłki korekt tylko jednej z części pliku - łatwo można wygenerować korektę deklaracji VAT i tylko podpiąć do pliku JPK.

17.2.1. Korygowanie dotychczas składanych eDeklaracji VAT oraz plików JPK_VAT

Zgodnie z informacjami zawartymi w Broszurze informacyjnej MF dotyczącej JPK z deklaracjami:

Do korekt deklaracji i ewidencji składanych za okresy rozliczeniowe poprzedzające rozliczenie na nowych zasadach należy stosować regulacje prawne obowiązujące za okres, za który jest składana korekta deklaracji lub ewidencji (czyli korekty deklaracji i JPK_VAT złożonych pierwotnie na starych zasadach, składane są również według starych zasad).

W enova365 w przypadku korekty JPK_VAT należy wybrać na formularzu przygotowywania JPK_VAT dotychczasową definicję JPK_VAT(3), zweryfikować poprawność wyliczonego przez program numeru korekty, a po wygenerowaniu podpisać i wysłać jak dotychczas.

Rysunek 15. Generowanie korekty JPK_VAT (3)

Deklarację VAT należy skorygować przez przygotowanie w odpowiednim okresie deklaracji korygującej na wzorze deklaracji obowiązującym w korygowanym okresie oraz wysłanie jej niezależnie od korygowanego JPK_VAT(3).

17.2.2. Korygowanie plików JPK_V7M oraz JPK_V7K

Zasada podstawowa - do korekty używamy aktualnie obowiązujących struktur JPK, czyli nawet jeśli przyjdzie nam korygować październik 2020 r., a wzorzec JPK_V7M(1) od października 2020 r. przekształci się w JPK_V7M(2) to używamy do korekty października wzorca w wersji JPK_V7M(2). Należy wierzyć, że te wzorce plików nie zmienią się zasadniczo, bo trudno wyobrazić sobie korygowanie danych wprowadzonych wedle jednych wytycznych do innych zaleceń.

Ponadto jeżeli korekcie podlega tylko jedna z części JPK (czyli część deklaracyjna lub część ewidencyjna), to w korygowanym JPK zawieramy tylko tę cześć. Innymi słowy, wykazujemy w korektach tylko zmienianą część.

Powołując się na Broszurę MF:

W składanych korektach wypełnia się wyłącznie części (odpowiednio deklarację lub ewidencję), które podlegają korekcie, tj:

● W przypadku korekty części deklaracyjnej oraz ewidencyjnej wskazuje się wszystkie elementy, tj.: "Nagłówek", "Podmiot1", "Deklaracja", "SprzedazWiersz", "SprzedazCtrl", "ZakupWiersz", "ZakupCtrl",

● W przypadku korekty wyłącznie części deklaracyjnej, która nie ma wpływu na część ewidencyjną, wskazuje się elementy: "Naglowek", "Podmiot1", "Deklaracja",

● W przypadku korekty wyłącznie części ewidencyjnej, która nie ma wpływu na część deklaracyjną, wskazuje się elementy: Naglowek (JPK_V7M - bez elementu "KodFormularzaDekl", "WariantFormularzaDek"; JPK_V7K - bez elementu Kwartał, "KodFormularzaDekl", "WariantFormularzaDekl"), "Podmiot1", "SprzedazWiersz", "SprzedazCtrl", "ZakupWiersz", "ZakupCtrl".

Rysunek 16. Formularz generowania JPK_V7 - wskazanie zakresu danych

17.3. Podpisywanie i wysyłka JPK_V7

W zakresie podpisywania plików JPK_V7 dla Użytkownika nic się nie zmieniło. W dalszym ciągu może podpisać plik JPK w enova365 za pomocą podpisu kwalifikowanego, profilu zaufanego lub danych autoryzujących, zgodnie z zasadami opisanymi w części merytorycznej tej publikacji. Rodzaj podpisu wskazywany jest w konfiguracji programu.

Rysunek 17. Konfiguracja - wskazywanie trybu podpisu

Należy pamiętać, że od 1 kwietnia 2020 r. zmienia się techniczna realizacja i wysyłka pliku z podpisem danymi autoryzującymi.

WAŻNE Na dzień oddania publikacji do druku Ministerstwo poinformowało, że przesuniecie wejścia w życie JPK_VAT z deklaracją na 1 lipca wpływa również na termin uruchomienia nowego środowiska produkcyjnego (API) do wysyłki JPK i wyłączenie dotychczasowych środowisk produkcyjnych, w tym interfejsu MF (mikro JPK). Oznacza to, że wysyłka plików JPK_VAT do czasu uruchomienia nowej bramki będzie odbywać się na dotychczasowych zasadach.

Informacja o nowych terminach wystawienia zmienionego środowiska produkcyjnego do wysyłki plików będzie opublikowana w komunikatach technicznych na stronie podatki.gov.pl w późniejszym czasie.

Dotychczasowy serwis, tzw. mikro, jest wyłączany, wysyłka będzie realizowana na standardową bramkę ministerialną, przyjmującą wszystkie pliki JPK. W oprogramowaniu enova365 należy po 1 kwietnia 2020 r. w przypadku posługiwania się tym rodzajem podpisu ustawić w konfiguracji podpis: W aplikacji-podpis nieweryfikowany (bramka standard).

17.4. Odwołany okres przejściowy

Pierwotnie, przed zmianami ustawy wprowadzonymi w związku z epidemią, planowano 3-miesięczny okres przejściowy między 1 kwietnia a 1 lipca 2020 roku w którym różni podatnicy różnie mieli wysyłać pliki JPK związane z VAT. Część miała to robić według dotychczasowych zasad, a część według nowych, opisywanych w tej publikacji. Ministerstwu miało to dać szansę na praktyczną weryfikację konstrukcji nowych JPK_V7.

Przepisy zmniejszające obciążenia przedsiębiorców w obliczu epidemii przesunęły obowiązek wysyłania nowego JPK_V7 dla dużych przedsiębiorców na 1 lipca 2020 r. - tym samym okres przejściowy został zlikwidowany, ale paradoksalnie wydłużył się czas na przygotowanie do nowej sprawozdawczości dla wszystkich podmiotów, ponieważ zdecydowana większość producentów systemów finansowo-księgowych, podobnie jak Soneta, producent enova365, wprowadziła już zmiany niezbędne do realizacji nowych obowiązków. Tym sposobem wydłużył się czas testowania zmian przez firmy wdrożeniowe i klientów końcowych, co bez wątpienia należy oceniać pozytywnie. W czerwcu 2020 r. poinformowano o kolejnym przesunięciu terminu obowiązywania nowego JPK_VAT - tym razem na 1 października 2020 r..

17.5. Przygotowanie przedsiębiorstwa do zgromadzenia danych wykazywanych w JPK

Zmiany w zawartości pliku JPK_V7, szczególnie w części ewidencyjnej, z pewnością wymuszą zmiany w zakresie czynności pracowników na różnych stanowiskach, nie tylko w księgowości.

Proces gromadzenia danych do prawidłowego oznaczenia dokumentów nie zaczyna się u księgowego, ale już u magazyniera lub specjalisty ds. zamówień, bo to właśnie tam zgromadzona jest wiedza o tym, do jakiej grupy towarowej w rozumieniu JPK dany towar należy lub czy jest przeznaczony do sprzedaży w procedurze VAT Marża.

To na etapie wprowadzania faktur zakupu należy określić, czy zakup związany jest z towarami z grup towarowych podlegających obowiązkowi płatności w metodzie podzielonej płatności - tak zidentyfikowane faktury powinny być opisane odpowiednią procedurą VAT, która z kolei zostanie przeniesiona do nowego pliku JPK.

Dużo większy zasób informacji musi przedstawić fakturzysta/sprzedawca, gdyż sprzedaż podlega w nowym JPK dużo bardziej szczegółowemu opisowi.

Na etapie wystawiania dokumentu handlowego należy stwierdzić i zawrzeć na poziomie całego dokumentu informację o grupach towarowych (w rozumieniu JPK), do których należą sprzedawane towary, oraz określić, w ramach jakiej procedury (w rozumieniu JPK) dana sprzedaż jest realizowana.

Reasumując, nowy plik JPK_V7 ma zawierać informacje, które dla księgowego nie są bezpośrednio dostępne, wiedzę o nich mają uczestnicy dużo wcześniejszych etapów procesu handlowego - magazynierzy, sprzedawcy, fakturzyści.

Dla przedsiębiorcy oznacza to oczywiście konieczność aktualizacji systemu nie tylko księgowego, ale też magazynowo-handlowego oraz niejednokrotnie modyfikację firmowych procedur przyjmowania i wydawania towarów oraz fakturowania.

17.6. Recepta na sukces, czyli jak należy się przygotować do tworzenia JPK_V7M/JPK_V7K w enova365

Aby należycie przygotować się do tworzenia nowego JPK w enova365, proponujemy:

1. Zapoznać się z dokumentem Ministerstwa Finansów: JPK_VAT z deklaracją. Broszura informacyjna dot. struktury JPK_VAT z deklaracją. Przywołany dokument w przystępny sposób omawia konstrukcję i zawartość plików JPK_V7M i JPK_V7K. Omawia niuanse prezentowania w pliku różnego rodzaju dokumentów (np. Faktura do paragonu, sprzedaż i zakup w procedurze VAT marża) oraz informuje, jak powinny być nadawane i prezentowane w pliku nowe oznaczenia VAT.

2. Zapoznać się z dokumentacją dotyczącą Jednolitego Pliku Kontrolnego w enova365 dostępną na stronie dok.enova365.pl.

3. Ustalić w przedsiębiorstwie procedurę nadawania oznaczeń grupami towarowymi.

4. Ustalić w przedsiębiorstwie warunki oznaczania dokumentów procedurami VAT zakupu i sprzedaży. Jeżeli nie istnieją w programie zdefiniowane uniwersalne algorytmy procedur, ustalić (i wdrożyć we współpracy z Autoryzowanym Partnerem enova365) indywidualne dla przedsiębiorstwa algorytmy oznaczania dokumentów albo też ustalić procedurę pozasystemową.

5. Zweryfikować definicje dokumentów ewidencji związanych z podatkiem należnym i naliczonym, pod kątem oznaczenia odpowiednimi typami dokumentu.

6. Utworzyć, przeliczyć i zatwierdzić w systemie deklarację VAT-7(21) lub VAT-7K(15) na takich samych zasadach jak dotychczasowe deklaracje VAT.

WAŻNE Deklaracje w tych wersjach są domyślnie na liście deklaracji na drugiej pozycji wywołania. Zostaną przesunięte na pierwszą pozycję wtedy, kiedy nowy JPK będzie powszechny dla wszystkich przedsiębiorców.

7. Sprawdzić

● czy w konfiguracji w sekcji FirmaKontakt jest uzupełniony adres e-mail,

● czy w konfiguracji OgólneJednolity plik kontrolny jest wskazany katalog do zapisu JPK,

● czy są poprawnie uzupełnione dane podatnika, szczególnie dane osoby fizycznej oraz dane adresowe.

8. Zweryfikować ustawienie podpisu elektronicznego.

9. Na liście JPK przygotować plik używając dedykowanego przycisku Generuj plik JPK_VAT.

WAŻNE Jeśli na formatce jest dostępnych zbyt dużo definicji JPK, można w konfiguracji Ogólne/Jednolity Plik Kontrolny zablokować nieużywane definicje. Deklaracja VAT - jeśli z zakresu danych wynika, że ma być podłączona - zostanie automatycznie odszukana i podpowie się w odpowiednim polu.

10. Podpisać plik JPK.

11. Wysłać plik.

12. Pobrać Urzędowe Potwierdzenie odbioru (UPO).

Agnieszka Opalińska

Ekspert zespołu Finanse i Księgowość enova365