Transakcje łańcuchowe – jak rozliczać VAT

Transakcje łańcuchowe są bardzo istotne dla księgowych, ponieważ mają bezpośredni wpływ na prawidłowe rozliczenie podatku VAT. W takich transakcjach bierze udział kilku kontrahentów, ale towar przemieszcza się tylko raz – od pierwszego do ostatniego podmiotu. Kluczowe jest poprawne określenie tzw. dostawy ruchomej, która może korzystać ze stawki 0% VAT w przypadku dostaw wewnątrzwspólnotowych.

Wstęp

W przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się nadal, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach.

Schemat 1. Transakcje łańcuchowe

Takie transakcje definiowane są jako łańcuchowe. Każdy uczestnik łańcucha dostaw musi rozliczyć VAT.

Transakcje łańcuchowe mogą mieć charakter krajowy lub międzynarodowy.

Tabela 1. Rodzaje transakcji łańcuchowych

Gdy transakcja łańcuchowa ma charakter międzynarodowy, tylko jedna dostawa może zostać uznana za wewnątrzwspólnotową lub eksportową — tzw. dostawę ruchomą. Kluczowym, a zarazem najtrudniejszym elementem rozliczenia jest prawidłowe określenie, która z dostaw w łańcuchu ma taki charakter, co determinuje jej miejsce opodatkowania i wpływa na zastosowanie odpowiedniej stawki VAT.Z uwagi na fakt, że najwięcej wątpliwości budzi rozliczanie transakcji międzynarodowych, im zostanie poświęcona ta publikacja.

1. Kiedy mamy do czynienia z transakcją łańcuchową

Mimo braku definicji ustawowej w praktyce transakcję łańcuchową definiuje się jako dostawę tego samego towaru dokonaną w ten sposób, że pierwszy dostawca wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy. Wtedy uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach.