Czy samodzielność gminy jest dobrem osobistym?

Doktryna i orzecznictwo

Czy samodzielność gminy jest dobrem osobistym?

Samorządy mają możliwość dochodzenia ochrony swojej samodzielności przed sądem powszechnym oraz w trybie zaskarżenia czynności organów nadzorczych przed sądem administracyjnym, a także w trybie skargi do Trybunału Konstytucyjnego na niezgodność z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w konstytucji.

Rozważając istotę samorządności, nie sposób pominąć pytania o możliwość uznania samodzielności samorządów za ich cywilnoprawne dobro osobiste.

Jednostki samorządu terytorialnego na równi z innymi osobami prawnymi mogą być podmiotami praw na dobrach niematerialnych. Pojęcie to obejmuje zwłaszcza dobra natury intelektualnej i dobra osobiste. Te pierwsze stanowią wytwory ludzkiego umysłu, odznaczające się oryginalną twórczością i majątkowym charakterem (prawa autorskie i prawa własności przemysłowej). Drugie zaś to prawa osobiste, cechujące się niemajątkowym charakterem i niemożnością zbycia. Przedmiotem praw osobistych są dobra osobiste osób prawnych. Według art. 43 Kodeksu cywilnego, przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się bowiem odpowiednio do osób prawnych. Z zasady korzystają także specyficzne osoby prawne, jakimi są samorządy. O ile ich nazwy, herby, dobre imię czy tajemnicę korespondencji można zakwalifikować jako dobra osobiste, o tyle dyskusyjna stała się sprawa traktowania w tym kontekście tak istotnej cechy samorządu, jaką jest jego samodzielność.