Czy spółka cywilna ma prawo odliczyć VAT z tytułu nabycia nieruchomości, jeśli faktura jest wystawiona na wspólników spółki

Tak, spółka cywilna w zakresie VAT ma prawo odliczyć podatek naliczony z tytułu nabycia nieruchomości wykorzystywanej jako siedziba spółki. Ponieważ jednak faktury są wystawiane na wspólników spółki, wskazane jest, aby na fakturze znalazł się również NIP spółki cywilnej. Stanowisko to potwierdzają także organy podatkowe.

W przypadku spółki cywilnej podatnikiem rozliczającym się w zakresie VAT jest spółka. W zakresie podatku dochodowego podatnikami są wspólnicy. Jednak z punktu widzenia prawa cywilnego spółka cywilna nie może występować jako strona - nabywca prawa własności nieruchomości. Ta rola jest przewidziana dla wszystkich wspólników spółki cywilnej. Innymi słowy, nabywając nieruchomość za środki finansowe spółki cywilnej, która to nieruchomość będzie wykorzystywana w ramach działalności gospodarczej spółki, jako nabywcy nieruchomości występują wszyscy wspólnicy spółki.

Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 29 czerwca 2012 r. (nr IPTPP1/443-207/12-6/MS): (...) spółka cywilna jest niczym innym, jak umową prawa cywilnego, podobną do innych umów. Tym samym nie można umowie spółki cywilnej nadawać podmiotowości. "Umowa" nie może zaciągać zobowiązań, być stroną innej umowy, prowadzić działalności gospodarczej. W związku z tym, iż umowa spółki cywilnej nie posiada podmiotowości ustawodawca nie nadał jej osobowości prawnej. Stroną czynności cywilnoprawnych są wyłącznie wspólnicy spółki.

Brak podmiotowości prawnej nie stoi jednak na przeszkodzie traktowaniu przez odrębne przepisy spółki cywilnej jako podmiotu uregulowanych w nich stosunków prawnych. Regulacją uznającą spółkę cywilną za podmiot jest ustawa z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu.

(...) Takie ujęcie spółki, w myśl ustawy o VAT, wynika z autonomicznego charakteru podatku od towarów i usług, umożliwiając wystawienie jednej faktury, możliwość ewidencjonowania sprzedaży jedną kasą rejestrującą, czy też możliwość odliczania podatku naliczonego z faktur wystawionych "na spółkę". W odmiennej sytuacji każdy ze wspólników spółki byłby zobowiązany do prowadzenia ewidencji samodzielnie, co doprowadziłoby np. do sytuacji, że jedna sprzedaż musiałaby być dokumentowana fakturą przez każdego ze wspólników w stopniu odpowiadającym jego wkładowi do spółki, czy też wynikającym z umowy spółki.

Jak wynika z pytania, ponieważ stroną transakcji nabycia nieruchomości na działalność spółki cywilnej są jej wspólnicy, więc notariusz po sporządzeniu aktu notarialnego wystawia faktury na wszystkich wspólników. Pojawia się zatem pytanie, co z podatkiem naliczonym, który generalnie będzie podlegał odliczeniu.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje bowiem wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje czynny, zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Wątpliwość dotyczy natomiast wystawionych faktur VAT, w których jako nabywcy są wymienieni poszczególni wspólnicy, a nie spółka. Zakup nieruchomości nastąpił w celu wykorzystania jej do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT przez spółkę, zakupu nieruchomości dokonano ze środków firmowych spółki do majątku spółki, jednak faktura została wystawiona na jej wspólników, a nie na spółkę.

Jeśli są spełnione warunki do odliczenia VAT, których wymaga ustawodawca, dopuszcza się możliwość odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej na wspólników w rozliczeniu przez spółkę cywilną. Również organy podatkowe nie odmawiają prawa do odliczenia VAT w takich przypadkach. Zastrzegają jednak, że wskazane jest, aby faktura wystawiona przez sprzedawcę zawierała oprócz imion i nazwisk wspólników również numer NIP spółki.

WAŻNE!

Podatnik VAT, którym jest spółka cywilna, ma prawo do odliczenia VAT z faktury wystawianej na wspólników spółki. Wskazane jest jednak, aby na fakturze znalazł się również NIP spółki cywilnej.

Podobne kontrowersje istniały w przypadku odliczenia VAT przez podatnika - osobę fizyczną pozostającą we współwłasności małżeńskiej. Wątpliwości rozwiał wyrok TSUE z 21 kwietnia 2005 r. w sprawie C-25/03 Hundt-Esswein. Wynika z niego, że nawet gdy nieruchomość ma być wykorzystywana przez podatnika do jego celów gospodarczych, w akcie notarialnym jako nabywcy figurować będą obydwoje małżonkowie. Natomiast VAT z faktury dokumentującej taką transakcję odliczy w całości ten małżonek, który nabył nieruchomość do celów działalności gospodarczej.

● art. 15 ust. 1, art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054

Magdalena Miklewska

ekspert w zakresie VAT