System dystrybucji selektywnej w porządku wspólnotowego prawa konkurencji
W praktyce obrotu handlowego, opierającego się na tzw. porozumieniach wertykalnych1, jednym z częściej występujących rodzajów zorganizowanych sieci sprzedaży towarów jest system dystrybucji selektywnej. Jest to system, w którym dostawca zobowiązuje się sprzedawać towary lub usługi kontraktowe albo bezpośrednio albo pośrednio tylko dystrybutorom wybranym według określonych kryteriów, i w którym ci dystrybutorzy zobowiązują się nie sprzedawać tych towarów lub usług nieautoryzowanym dystrybutorom2. Dystrybucja selektywna stosowana jest zazwyczaj dla wprowadzania na rynek produktów znanej marki, towarów o zaawansowanej technologii, artykułów prasowych. Wykorzystuje się go także do zbywania pojazdów samochodowych, jak i części zamiennych do tych pojazdów.
Porozumienia wertykalne zgodnie z systemem dystrybucji selektywnej (które zawierają klauzule antykonkurencyjne) nie podlegają szczególnej regulacji prawnej, tj. zwłaszcza odrębnemu rozporządzeniu przewidującemu grupowe wyłączenia z zakazu porozumień ograniczających konkurencję3 (co odnosi się zarówno do przepisów prawa wspólnotowego, jak i polskiego). Obecnie wspomniane porozumienia poddane zostały „ogólnemu” reżimowi regulacji antymonopolowych, czyli przede wszystkim zakazowiporozumień ograniczających konkurencję (zob. art. 81 TWE), a także unormowaniom rozporządzenia nr 2790/1999. Ponadto - w niektórych przypadkach - porozumienia dystrybucji selektywnej w ogóle nie są traktowane jako ograniczające konkurencję w rozumieniu ww. przepisu (zob. niżej). Wyjątek w tym zakresie stanowią porozumienia takiej dystrybucji zawierane w sektorze pojazdów samochodowych (w tym bowiem przypadku obowiązują szczególne rozporządzenia „sektorowe”4).
Warunki zgodności z prawem konkurencji porozumień dystrybucji selektywnej
Wyżej wspomniano już, iż porozumienia wertykalne zgodne z systemem dystrybucji selektywnej podlegają ogólnym unormowaniom prawa konkurencji (zwłaszcza przepisom rozporządzenia nr 2790/1999). Oznacza to, że dla oceny ich zgodności z tym prawem konieczne jest ustalenie, czy w ogóle stanowią one ograniczenia konkurencji w rozumieniu art. 81 ust. 1 TWE. Jeśli tak, wówczas - z racji podlegania zakazowi przewidzianemu w tym przepisie - konieczne dla wyłączenia spod tego zakazu będzie spełnienie przez dane porozumienie (zawarte w nim postanowienia) warunków ustanowionych we wspomnianym rozporządzeniu, czyli:
