Jednostki powiązane

Jednostki powiązane (ang. related parties) odgrywają kluczową rolę w rachunkowości. Relacje kapitałowe, osobowe czy organizacyjne między podmiotami wpływają na sposób ujmowania transakcji, obowiązki informacyjne oraz ryzyka podatkowe.

Ustawa o rachunkowości (uor) definiuje jednostki powiązane wąsko, tj. jako podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej, czyli jednostkę dominującą wraz z jednostkami zależnymi. Oznacza to, że status jednostki powiązanej w myśl uor mają jedynie spółki w relacji kontroli większościowej (ponad 50% udziałów lub praw głosu) bądź podmioty podporządkowane tej kontroli. Ustawa o rachunkowości wyklucza osoby fizyczne ze zbioru jednostek powiązanych, a skupia się na powiązaniach kapitałowych między spółkami prawa handlowego (lub przedsiębiorstwami państwowymi).

Przykładowo inwestor posiadający 35% udziałów w spółce, ale niesprawujący faktycznej kontroli, nie będzie uznany za jednostkę powiązaną w rozumieniu uor.

Definicje – jednostki posiadające zaangażowanie w kapitale

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 37 uor jednostkami posiadającymi zaangażowanie w kapitale są:

• jednostki dominujące (w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 lit. a),
• jednostki zależne,
• jednostki współzależne,
• jednostki stowarzyszone,
• wspólnicy jednostki nieposiadającej osobowości prawnej (np. spółki osobowej),
• osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które bezpośrednio lub pośrednio posiadają w jednostce znaczące zaangażowanie kapitałowe (przy czym za takie zaangażowanie uważa się m.in. posiadanie udziału w kapitale jednostki przekraczającego 20% udziałów lub akcji).

Jednostki posiadające zaangażowanie w kapitale stanowią ważny obszar analizy dla celów rachunkowości i rewizji finansowej. W praktyce oznacza to, że transakcje z tymi podmiotami podlegają ujawnieniom np. w bilansie, a w notach do sprawozdania finansowego (informacja dodatkowa) należy wykazać salda należności i zobowiązań, przychody, koszty, pożyczki, gwarancje itp., których stronami są jednostki posiadające zaangażowanie kapitałowe.