Rachunek przepływów pieniężnych (cz. 1)

Rachunek przepływów pieniężnych (ang. cash flow statement) jest jednym z podstawowych elementów sprawozdania finansowego. Przedstawia informacje o przepływach środków pieniężnych (wpływach i wypływach) oraz ich ekwiwalentów w danym okresie – czyli pokazuje, skąd pochodziły środki pieniężne firmy i na co zostały wydane. Dzięki temu umożliwia użytkownikom sprawozdania finansowego ocenę zmian w aktywach netto jednostki, jej struktury finansowej (w tym płynności i wypłacalności) oraz zdolności do generowania gotówki i wpływania na terminy przepływów pieniężnych w zmieniających się warunkach. Informacje zawarte w rachunku przepływów pieniężnych ułatwiają również prognozowanie przyszłych przepływów pieniężnych oraz weryfikację wcześniejszych prognoz, a także analizę relacji między zyskownością (rentownością) a przepływami pieniężnymi netto jednostki.

W odróżnieniu od rachunku zysków i strat (sporządzanego na zasadzie memoriału) rachunek przepływów pieniężnych opiera się na zasadzie kasowej – uwzględnia wyłącznie realne wpływy i wydatki pieniężne w okresie. Eliminuje tym samym wpływ polityki rachunkowości na wynik finansowy, co zwiększa porównywalność danych pomiędzy różnymi jednostkami. Rachunek przepływów dostarcza najszerszych danych o stanie środków pieniężnych podmiotu, dlatego bywa wykorzystywany przy analizie finansowej, ocenie płynności, planowaniu finansowym czy ocenie efektywności inwestycji. Mimo to w praktyce bywa traktowany po macoszemu – często przywiązuje się do niego mniej wagi niż do bilansu czy rachunku wyników, co niestety może skutkować błędami i zniekształceniem obrazu sytuacji finansowej.

Metody sporządzania – bezpośrednia vs pośrednia

Rachunek przepływów pieniężnych można sporządzać dwiema metodami – bezpośrednią lub pośrednią. Obie prowadzą do tego samego wyniku (tej samej wartości przepływów netto), różnią się jedynie sposobem ustalania przepływów z działalności operacyjnej. Przepływy z działalności inwestycyjnej i finansowej zawsze prezentuje się metodą bezpośrednią, natomiast przy działalności operacyjnej jednostka wybiera jedną z dwóch metod. Wybór metody (bezpośredniej lub pośredniej) powinien być dokonany przez kierownictwo i ujawniony w polityce rachunkowości jednostki. Decyzja powinna uwzględniać specyfikę działalności (np. czy jednostka generuje dużo operacji gotówkowych), oczekiwania odbiorców sprawozdania, potrzeby zarządcze oraz możliwości ewidencyjne (czy system księgowy pozwala łatwo pozyskać dane o wpływach i wydatkach).