3. Wydatki i koszty jednostek oraz zakładów budżetowych
DOROTA ADAMEK-HYSKA
Jednostki budżetowe są to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Niewiązanie dochodów publicznych z przeznaczeniem na sfinansowanie imiennie określonych wydatków jednostki budżetowej stanowi cechę charakterystyczną jej gospodarki finansowej. Wysokość wydatków jednostki budżetowej wynikających z ustawy budżetowej lub uchwał budżetowych jest nieprzekraczalnym limitem. Oznacza to w praktyce, że jednostka budżetowa może zaciągać zobowiązania finansowe tylko w granicach ustalonego na dany rok limitu wydatków. Główne grupy wydatków jednostki budżetowej obejmują zwłaszcza:
l wydatki bieżące, wśród których najważniejszymi pozycjami są wynagrodzenia z pochodnymi oraz niezbędne do funkcjonowania zakupy materiałów, towarów i usług,
l wydatki majątkowe (inwestycyjne).
Do wydatków jednostki budżetowej nie zalicza się realizowanych przez te podmioty transferów, a więc wydatków zasilających inne jednostki sektora publicznego.
Zasady dokonywania wydatków w jednostce budżetowej:
l w państwowych jednostkach budżetowych wynagrodzenia mogą być wypłacane tylko w ramach przyznanego jednostce limitu na ten cel,
l pochodne od wynagrodzeń i zaliczki podatku dochodowego od osób fizycznych muszą być opłacane jednocześnie z wypłatami wynagrodzeń,
l zakupy towarów i usług powinny być dokonywane zgodnie z procedurami zamówień publicznych,
l jednostki budżetowe udzielające dotacji zobowiązane są do kontrolowania zgodnego z przeznaczeniem ich wykorzystania,
l przekazane jednostce środki, które nie zostały wykorzystane do końca roku, podlegają zwrotowi.

Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, a koszty swojej działalności pokrywają z przychodów własnych. Ujęte w rocznych planach finansowych zakładów budżetowych koszty mogą ulec zwiększeniu, jeżeli:
