Oprogramowanie jako składnik wartości niematerialnych i prawnych

Rozdział II

1. Kwalifikacja oprogramowania

1.1. Pojęcie wartości niematerialnej i prawnej

Amortyzacji podlegają nabyte i nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania autorskie prawa majątkowe oraz licencje (art. 16b ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o CIT). Ustawa o CIT nie zawiera przy tym własnej definicji tych pojęć, wobec czego w celu ich zdefiniowania należy się odwołać do ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej prawo autorskie).

Przedmiotem praw autorskich jest utwór, rozumiany jako każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 ust. 1 prawa autorskiego). Osobie, która stworzyła utwór, przysługują do tego utworu autorskie prawa majątkowe. Prawa te mogą być przeniesione na inny podmiot przez zawarcie pod rygorem nieważności pisemnej umowy, która powinna wskazywać pola eksploatacji, w stosunku do których następuje przeniesienie praw autorskich.

Z kolei licencja jest umową o korzystanie z utworu, która również powinna obejmować jedynie pola eksploatacji wyraźnie w niej wskazane (art. 41 ust. 2 prawa autorskiego). Określenia "licencja" używa się również jako synonimu prawa do korzystania z utworu udzielonego na podstawie umowy licencyjnej. W odróżnieniu od umowy dotyczącej przeniesienia majątkowych praw autorskich do utworu, umowa licencyjna nie zawsze musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Wymóg ten, zgodnie z art. 67 ust. 5 prawa autorskiego, dotyczy wyłącznie umowy licencyjnej wyłącznej, podczas gdy umowa licencji niewyłącznej może zostać zawarta w dowolnej formie, zgodnie z ogólnymi regułami prawa cywilnego.

W rozumieniu prawa autorskiego przedmiotem zarówno umowy nabycia autorskich praw majątkowych, jak i umowy licencyjnej musi być utwór. Należy podkreślić, iż z prawnego punktu widzenia samo brzmienie umowy czy opisy zawarte na fakturach dokumentujących płatności nie powinny mieć decydującego znaczenia do ustalenia, czy mamy do czynienia z umową przenoszącą prawa do utworu czy z umową licencyjną, a tym samym, czy istnieją podstawy do rozpoznania składnika wartości niematerialnych i prawnych. Brak zawarcia przez strony pisemnej umowy zawierającej postanowienia dotyczące przeniesienia autorskich praw majątkowych do utworu czy udzielenia licencji na korzystanie z utworu wyklucza możliwość przyjęcia, że doszło do przeniesienia autorskich praw majątkowych lub do udzielenia wyłącznej licencji na korzystanie z utworu. Jak już zostało podkreślone, czynności te są ważne jedynie w wypadku objęcia ich wyraźną, pisemną umową. Jednak nie wyklucza to możliwości uznania, że podatnikowi została udzielona licencja o charakterze niewyłącznym (jako że może ona zostać udzielona nawet w sposób dorozumiany, zgodnie z ogólnymi regułami prawa cywilnego).