Wyrok NSA z dnia 14 lutego 2013 r., sygn. II FSK 2355/11

Rzetelność transakcji jest warunkiem sine qua non uznania wydatku za koszt potrącalny. Warunkiem zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest jednak wykazanie przez podatnika, że poniesione wydatki są racjonalne tak co do zasady, jak i ich wysokości. Skoro ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia przychodów, to cel ten musi być widoczny. Oznacza to, że ponoszone koszty powinny cel realizować lub co najmniej zakładać realnie jego osiągnięcie.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jan Rudowski (sprawozdawca), Sędzia NSA Aleksandra Wrzesińska - Nowacka, Tomasz Zborzyński, Sędzia NSA, Protokolant Piotr Stępień, po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2013 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej A. Sp. z o. o. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2011 r. sygn. akt III SA/Wa 1195/10 w sprawie ze skargi A. Sp. z o. o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 26 lutego 2010 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2003 r. 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od A. Sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w W. kwotę 1800 (słownie: jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2011r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A. sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej: Spółka) na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 26 lutego 2010 r. w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania w podatku dochodowym od osób prawnych za 2003 r.

Rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym. Postanowieniem z 18 lutego 2008 r., Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej zlecił wszczęcie w Spółce kontroli podatkowej w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczenia i wpłacenia podatku dochodowego od osób prawnych za 2003 r. Decyzją z 28 września 2009 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w L. określił Spółce zobowiązanie w podatku dochodowym od osób prawnych za 2003 r. w wysokości 58.916 zł. W uzasadnieniu wskazano, że w latach 2003-2006 Spółka prowadziła działalność gospodarczą polegającą na kupnie i sprzedaży nieruchomości oraz udzielaniu pożyczek. Spółka ma podstawie umów w formie aktów notarialnych kupowała nieruchomości, a równocześnie z osobą, od której nabyto nieruchomość, zawierała w formie aktu notarialnego, przedwstępną umowę sprzedaży. Zgodnie z umową Spółka zobowiązywała się w określonym w umowie terminie odsprzedać nieruchomość za cenę odpowiednio wyższą (od 15% do 75%). W dniu zawarcia umowy na poczet ceny zakupu pobierana była uzgodniona kwota, a resztę ceny kupujący zobowiązywał się zapłacić w ratach. Strony umawiały się, że w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z uzgodnionych rat ceny, kupujący zobowiązany będzie do zapłaty odsetek w wysokości 3,33 % od zaległej raty - za każdy dzień zwłoki. Strony ustaliły też, że w przypadku uchybienia przez kupującego dwóm terminom płatności uzgodnionych rat, Spółce przysługiwać będzie prawo odstąpienia od umowy, przy czym Spółka nie będzie zobowiązana do zwrotu wpłaconych rat. Za wykonane czynności, kancelarie notarialne sporządzające opisane akty wystawiały dla Spółki faktury VAT, a Spółka regulowała należności z nich wynikające. Kontrahenci Spółki wskazali, że zawarte umowy traktowali jako umowy pożyczki pod zastaw nieruchomości. Pobranych od kontrahentów kwot z tych tytułów Spółka nie ewidencjonowała w księgach rachunkowych i nie zaliczała do przychodów. Organ podatkowy na podstawie art. 12 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54 poz.654 ze zm., dalej u.p.d.o.p.) uznał, że kwoty potrącone kontrahentom na pokrycie kosztów opłat notarialnych i pośrednictwa stanowią przychody Spółki w roku ich otrzymania. W związku z faktem, że umowy sprzedaży z ich poprzednimi właścicielami nie zostały zawarte, organ pierwszej instancji uznał, że wpłacone w 2003 r. na poczet tych umów pieniądze stanowią, na podstawie art. 12 ust.1 pkt 1 u.p.d.o.p., przychody Spółki w 2003 r. Zaniżone również zostały przychody Spółki w 2003 r. z tytułu niezaliczenia do nich zobowiązań Spółki jakie miała w 2002 r. Po przebadaniu wszystkich transakcji zwartych przez Spółkę wskazano, że przychody w 2003r. zostały zaniżone o łączną kwotę 74.790, 22 zł. Organ kontrolny wskazał, że Spółka zawyżyła również koszty uzyskania przychodów poprzez wskazanie, że zapłaciła wynagrodzenie dla rzekomo pośredniczącej w transakcjach firmy o 32.680,00 zł. DUKS zakwestionował również umowę pożyczki, zawartą pomiędzy A. P., a Spółką, na mocy której Spółce udzielono oprocentowanej pożyczki w kwocie 3.500.000 zł, którą Spółka otrzymała w 2002 r., a miała zwrócić na żądanie przekazane na 180 dni przed zwrotem. Pożyczka w latach 2003-2007 nie została spłacona. Ustalono, że z tytułu umowy Spółka w latach 2003-2007 zapłaciła odsetki w łącznej kwocie 9.996.000 zł, które przekroczyły kilkakrotnie wysokość odsetek wynikających z zawartej umowy. W dokumentach zabezpieczonych przez Policję oraz przedłożonych przez Spółkę brak było dokumentów z wyliczeniem odsetek wypłaconych A. P. oraz aneksów do umowy, wskazujących na stosowane przez strony stopy odsetkowe, odmienne aniżeli strony przyjęły w umowie. Po przesłuchaniu w charakterze świadków A.P. oraz D. P. ustalono, że wpłaty pieniężne dokonane przez Spółkę na rzecz A. P. przekraczające przyjęte w 2003 r. odsetki od depozytów E-CALL zostały wyłączone z kosztów uzyskania przychodów. W ocenie organu koszty uzyskania przychodów z tego tytułu zostały zawyżone o kwotę 183.992,15 zł.