Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.1)) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustanawia się plan ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las", zwanego dalej "rezerwatem".

§ 2. 1. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu typu olszowo-jesionowego z domieszką innych gatunków liściastych o cechach zespołu naturalnego.

2. Wskazuje się następujące przyrodnicze i społeczne uwarunkowania realizacji celu ochrony, o którym mowa w ust. 1:

1) utrzymanie właściwego reżimu wodnego na siedlisku łęgu jesionowo-olszowego (Circaeo-Alnetum), olsu porzeczkowego (Ribo nigri-Alnetum), grądów oraz acidofilnej dąbrowy;

2) zamieranie jesionu wyniosłego (Fraxinus excelsior) w drzewostanach rezerwatu;

3) sąsiedztwo gruntów rolnych;

4) położenie rezerwatu na terenie Parku Krajobrazowego "Stawki" oraz sąsiedztwo otuliny tego Parku;

5) położenie rezerwatu na gruntach Skarbu Państwa, zarządzanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Złoty Potok.

§ 3. Identyfikację oraz określenie sposobów eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków przedstawia tabela stanowiąca załącznik do zarządzenia.

§ 4. Obszar rezerwatu objęty jest ochroną ścisłą.

§ 5. Wprowadza się następujące ustalenia do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Przyrów, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Przyrów oraz planu zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych:

1) utrzymanie dotychczasowego2) użytkowania gruntów w pasie terenu o szerokości 30m przylegającym do granicy rezerwatu z gruntami rolnymi;

2) odstąpienie od budowy nowych3) urządzeń melioracji wodnych w pasie terenu o szerokości 30m przylegającym do granicy rezerwatu z gruntami rolnymi.

§ 6. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Załącznik do Zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach
z dnia 16 października 2015 r.

Identyfikacja oraz określenie sposobów eliminacji lub ograniczania istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków.

Uzasadnienie

do zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z 16 października 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las".

I. Uzasadnienie merytoryczne.

Zgodnie z art. 18 i 19 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.) dla rezerwatów przyrody sporządza się i realizuje plan ochrony. Plan ochrony ustanawiany jest w drodze zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska na okres 20 lat (art. 20 ust. 1).

Celem ochrony obowiązującym w rezerwacie przyrody "Wielki Las", zgodnie z zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 2 lipca 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Śląskiego Nr 132, poz. 2684) jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu typu olszowo-jesionowego z domieszką innych gatunków liściastych o cechach zespołu naturalnego.

Plan ochrony, będący przedmiotem niniejszego aktu prawnego, został przygotowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz. U. Nr 94, poz. 794) oraz z wykorzystaniem dokumentacji stanu przyrody rezerwatu "Wielki Las" sporządzonej w roku 2001, a także Planu Urządzenia Lasu Nadleśnictwa Złoty Potok na lata 2006-2015 wg stanu na 1 stycznia 2010 r., z uwzględnieniem wymagań art. 20 ust. 3 ww. ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.

Rezerwat "Wielki Las" zajmuje powierzchnię 32,36 ha, którą charakteryzuje występowanie mozaiki zbiorowisk leśnych: łęgu jesionowego - olszowego (Circaeo-Alnetum), olsu porzeczkowego (Ribo nigri-Alnetum), grądów oraz acidofilnej dąbrowy, a także rzadko spotykanych, chronionych gatunków roślin tj. wawrzynek wilczełyko, (Daphne mezereum) widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), kukułka plamista (Dactylorhiza maculata) kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis), bluszcz pospolity (Hedera helix). Obszar rezerwatu stanowi część Parku Krajobrazowego "Stawki". Cele i przedmioty ochrony tych obszarów są spójne.

Na terenie rezerwatu obserwuje się od kilku lat zamieranie jesionów (potwierdzono w terenie - protokół z 11 lutego 2013 r.). Prawdopodobnie główną przyczyną zamierania tego gatunku w lasach całej Europy jest grzyb Chalara fraxinea. Badania przeprowadzone w Katedrze Fitopatologii Leśnej Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie przez Pana prof. dr hab. Tadeusza Kowalskiego nie doprowadziły do wypracowania skutecznych metod ochrony jesionu. Ma to związek z powszechnym występowaniem materiału zakaźnego na liściach jesionu, leżących na gruncie. Działania związane z wygrabieniem i spaleniem opadłych liści wykonane lokalnie nie uchronią drzew od infekcji z drzewostanów sąsiednich. Uzyskane wyniki badań wskazują na potrzebę wspierania odnowień naturalnych jesionu, które stwarza możliwość naturalnej selekcji i przetrwania osobników najmniej podatnych (sprawozdanie końcowe z prac wykonanych w latach 2006-2012 w temacie badawczym: "Ustalenie przyczyn i uwarunkowań zamierania jesionów i jaworów dla wypracowania podstaw postępowania hodowlano - ochronnego", T. Kowalski). Postanowiono zatem nie podejmować działań pod kątem ochrony jesionów w rezerwacie, bowiem ich skuteczność nie jest udowodniona. Utrzymanie tego gatunku na terenie rezerwatu pozostawiono procesom naturalnym.

Zagrożeniem dla ekosystemu leśnego w rezerwacie jest jego osuszanie, między innymi w wyniku obniżenia się lustra wód gruntowych spowodowanego zabiegami melioracyjnymi (odpływ wód rowami melioracyjnymi) na gruntach rolnych przylegających do północnej granicy rezerwatu. Skutkiem niekorzystnych zmian stosunków wodnych na jego terenie mogą być przeobrażenia a następnie zanik wrażliwych na te zmiany siedlisk. Zapisy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Przyrów, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Przyrów oraz planu zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego powinny zatem gwarantować brak negatywnego wpływu na poziom wód gruntowych na terenie rezerwatu poprzez utrzymanie dotychczasowego użytkowania gruntów oraz wykluczenie budowy nowych urządzeń melioracji wodnych, w pasie terenu o szerokości 30m, stanowiącego prywatne grunty rolne (przylegającym do północnej granicy rezerwatu).

Jednocześnie należy wziąć pod uwagę lokalizację rezerwatu przyrody "Wielki Las" w obrębie granic Parku Krajobrazowego "Stawki" (rozporządzenie Nr 61/06 Wojewody Śląskiego z dnia 20 listopada 2006 r. w sprawie Parku Krajobrazowego ,,Stawki"). Zakazy obowiązujące na terenie Parku dotyczące:

- dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody, racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;

- likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodnobłotnych;

ograniczają możliwość zaistnienia zagrożeń zewnętrznych dla obszaru objętego rezerwatową formą ochrony przyrody od strony gruntów położonych na terenie Parku Krajobrazowego. Ponadto grunty te, zarządzane przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Złoty Potok, pełnią funkcję lasów ochronnych o kategorii ochrony wód i gleb (na podstawie Planu Urządzenia Lasu Nadleśnictwa Złoty Potok na lata 2006-2015).

W planie ochrony nie wskazano obszarów i miejsc udostępnianych dla celów naukowych. Udostępnianie rezerwatu przyrody dla celów naukowych, może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 24 i ust. 5 ustawy o ochronie przyrody. Nie wskazano również obszarów i miejsc do amatorskiego połowu ryb i rybactwa, ze względu na specyfikę rezerwatu - brak zbiorników wodnych, a także obszarów i miejsc udostępnionych dla celów edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych oraz miejsc, w których może być prowadzona działalność wytwórcza, handlowa i rolnicza. Rezerwat nie leży na szlaku głównych wędrówek turystycznych przez teren Wyżyny Śląsko - Krakowskiej, w związku z tym nie dopuszczono na jego terenie ruchu turystycznego.

W stosunku do stanowisk gatunków grzybów, roślin i zwierząt ich ochrona polegać będzie na utrzymaniu właściwego stanu siedliska przyrodniczego, z zachowaniem naturalnych powiązań pomiędzy poszczególnymi ekosystemami. Utrzymanie w stanie możliwie niezmienionym wszystkich typów siedlisk jakie wykształciły się na terenie rezerwatu, zagwarantuje zachowanie wszystkich związanych z nimi gatunków grzybów, roślin i zwierząt.

II. Ocena Skutków Regulacji.

1. Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje akt normatywny.

Zarządzenie oddziałuje na osoby fizyczne i organizacje korzystające z lasu w celach edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych i naukowych, w postaci zachowania, bez jakiejkolwiek ingerencji człowieka, terenów cennych przyrodniczo na tego typu działalność.

2. Wyniki przeprowadzonych konsultacji.

Zgodnie z procedurą określoną w ww. (pkt I uzasadnienia) rozporządzeniu Ministra Środowiska, fakt przystąpienia do sporządzenia planu ochrony rezerwatu przyrody "Wielki Las" podano do publicznej wiadomości poprzez zamieszczenie ogłoszenia na tablicy ogłoszeń i stronie internetowej oraz w prasie lokalnej, a także poinformowanie jednostek samorządu terytorialnego, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz organizacji pozarządowych zainteresowanych ochroną przyrody. Ponadto zgodnie z art. 39 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.) obwieszczeniem z 8 lipca 2014 r. znak: WPN.6202.2.2013.MM Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach zawiadomił o możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu, w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las", poprzez zapoznanie się z bieżącym stanem prac nad projektem planu ochrony oraz zgromadzonymi w ramach prac materiałami, a także poprzez składanie uwag i wniosków. Nie zgłoszono uwag, w związku z udziałem społeczeństwa. Na podstawie przepisów art. 19 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody, projekt został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Gminy Przyrów (uchwała Nr IV/25/2015 z dnia 10 marca 2015 r.). Dodatkowo w ramach bieżącej współpracy, skierowano wystąpienia o opinię do przedmiotowego projektu zarządzenia do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Nadleśnictwa Złoty Potok i Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego. Z wszystkich ww. Instytucji otrzymano opinię pozytywną, wyrażoną w pismach: Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach z 20 października 2014 r. (znak: ZO-7321-194/14) oraz Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego z 12 listopada 2014 r. (znak: OP-B.521.7.2014.DO). Informację o projekcie planu ochrony zamieszczono w publicznie dostępnym wykazie danych, zgodnie z art. 21 ust. 2 pkt 24a ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.). Zgodnie z art. 39 ww. ustawy oraz § 6 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz. U. Nr 94, poz. 79) podano do publicznej wiadomości informację o opracowaniu projektu planu, możliwości zapoznania się z projektem oraz składania uwag i wniosków poprzez zamieszczenie ogłoszenia na tablicy ogłoszeń i stronie internetowej oraz w prasie lokalnej, a także poinformowanie jednostek samorządu terytorialnego, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz organizacji pozarządowych zainteresowanych ochroną przyrody. Nie zgłoszono w tym zakresie uwag. Na podstawie § 7 ww. rozporządzenia Ministra Środowiska dokument został pozytywnie zaopiniowany przez Regionalną Radę Ochrony Przyrody Województwa Śląskiego. Ponadto, zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r. poz. 525) projekt przedmiotowego aktu prawa miejscowego, został uzgodniony przez Wojewodę Śląskiego (pismo z 1 października 2015 r., znak: IFVI.710.32.2015).

3. Przewidywane skutki finansowe związane z wejściem w życie aktu normatywnego.

Wejście w życie uregulowań zawartych w zarządzeniu w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las", nie będzie się wiązało z ponoszeniem kosztów dla budżetu państwa.

4. Wpływ wejścia w życie aktu normatywnego na rynek pracy.

Wejście w życie uregulowań zawartych w zarządzeniu w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las" nie będzie miało wpływu na rynek pracy.

5. Wpływ wejścia w życie aktu normatywnego na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczości, w tym na

funkcjonowanie przedsiębiorstw.

Wejście w życie uregulowań zawartych w zarządzeniu w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las" nie będzie miało wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczości, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

6. Wpływ wejścia w życie aktu normatywnego na sytuację i rozwój regionalny.

Wejście w życie uregulowań zawartych w zarządzeniu w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las" nie będzie miało wpływu na sytuację i rozwój regionalny.

7. Wskazanie źródeł finansowania.

W związku z tym, że wejście w życie uregulowań zawartych w zarządzeniu w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Wielki Las", nie będzie się wiązało z ponoszeniem kosztów, nie określa się źródeł finansowania.