§ 1. 1. Przyjmuje się Program współpracy Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publicznych i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na lata 2021-2024.

2. Program, o którym mowa w ust. 1, stanowi załącznik do zarządzenia.

§ 2. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Załącznik do zarządzenia Ministra Finansów Funduszy i Polityki Regionalnej
z dnia 26 listopada 2020 r. (poz. 19)

Program współpracy Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publicznych i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na lata 2021-2024

I. Wprowadzenie

Program współpracy Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publicznych i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na lata 2021-2024, zwany dalej "Programem", wyznacza kierunki i priorytety współpracy Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej oraz jednostek podległych Ministrowi lub przez niego nadzorowanych, zwanych dalej "jednostkami", z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057), zwanymi dalej "organizacjami".

Współpraca Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej, zwanego dalej "Ministrem", z organizacjami już od wielu lat przynosi pozytywne efekty dla społeczeństwa obywatelskiego. Kwestie związane z budżetem, finansami publicznymi oraz instytucjami finansowymi mają bezpośredni wpływ na życie każdego obywatela. Jego głos, wyrażany za pośrednictwem organizacji, pozwala mu stać się współdecydentem w kwestiach kluczowych dla życia wszystkich obywateli, a przede wszystkim dla rozwoju kraju.

Wymiana informacji, konsultacje i negocjacje są nierozerwalną częścią dialogu pomiędzy instytucjami publicznymi a społeczeństwem obywatelskim, reprezentowanym przez organizacje. Formy współpracy z organizacjami określone są w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Ich zakres sprzyja poznawaniu stanowisk i poglądów stron, co w dalszej perspektywie pozwala na wypracowywanie pozytywnych rozwiązań.

Sposoby realizacji założeń Programu opierają się na formach współpracy, które w latach 2017-2020 okazały się najbardziej efektywne, a jednocześnie możliwe jest ich wdrożenie w obecnej sytuacji społecznej, związanej z COVID-19.

Niemniej jednak w dobie zmian wywołanych sytuacją epidemiologiczną prowadzenie działalności społecznie użytecznej przez organizacje będzie wymagało wsparcia zarówno finansowego, jak i pozafinansowego, instytucji publicznych. COVID-19 wpłynął negatywnie nie tylko na życie społeczne, ale przede wszystkim na sytuację organizacji¹⁾. Jednym z największych wyzwań okazała się rewizja dotychczasowych form prowadzenia działalności przez organizacje, przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości ich funkcjonowania. Przy tak znaczących zmianach konieczna była analiza potrzeb i oczekiwań organizacji, by mimo obecnej sytuacji społecznej i trudności związanych z COVID-19, mogły spełniać dotychczasową rolę współdecydenta w kwestiach najważniejszych dla rozwoju kraju i bezpieczeństwa obywateli.

Wymienione w Programie propozycje współpracy odzwierciedlają zatem realne możliwości tej współpracy w dobie wyzwań społecznych i gospodarczych spowodowanych COVID-19.

II. Tworzenie Programu

Treść Programu została poddana konsultacjom przez udostępnienie na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa. Po konsultacjach Program został przekazany do podpisu Ministra.

III. Okres realizacji Programu

Program określa zasady współpracy z organizacjami w latach 2021-2024.

IV. Środki na realizację Programu

Realizacja Programu nie wymaga poniesienia przez Ministerstwo i jednostki dodatkowych kosztów. Działania będą podejmowane w ramach zadań własnych komórek organizacyjnych Ministerstwa i jednostek ze środków przewidzianych w planie finansowym.

V. Zasady realizacji współpracy

Współpraca Ministra i jednostek z organizacjami jest realizowana w oparciu o zasady: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności (art. 5 ust. 3 ustawy).

VI. Ocena realizacji Programu

Ocena stopnia realizacji Programu odbywa się na podstawie sporządzanych przez Biuro Komunikacji i Promocji Ministerstwa:

1) raportu rocznego - opracowanego na podstawie rocznych raportów z realizacji Programu przekazywanych przez komórki organizacyjne Ministerstwa i jednostki do dnia 28 lutego roku następującego po roku, którego dotyczy raport;

2) podsumowującego raportu czteroletniego - opracowanego na podstawie raportów podsumowujących cały okres realizacji Programu przekazywanych przez komórki organizacyjne Ministerstwa i jednostki do dnia 28 lutego 2025 r.

Bieżąca ocena realizacji Programu może odbywać się na podstawie informacji ujętych w cotygodniowym raporcie przekazywanym przez Ministerstwo i jednostki do Biura Komunikacji i Promocji Ministerstwa. Raporty mogą zawierać w szczególności informację o dokumentach, które podlegały konsultacji z organizacjami, patronatach przyznanych w danym okresie i innych formach współpracy podjętych przez Ministerstwo i jednostki.

VII. Diagnoza

Zgodnie z badaniami GUS²⁾ w roku 2018 działało 88,1 tys. rejestrowych stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych, fundacji, społecznych podmiotów wyznaniowych oraz organizacji samorządu gospodarczego i zawodowego. Zrzeszały one łącznie 8,9 mln członków, co świadczy o silnym potencjale społecznym sektora. Możliwość wpływu organizacji na kształt polskiego ustawodawstwa i stosunków społecznych w różnych dziedzinach jest niepodważalna, wymaga jednak trwałej współpracy ze strony wszystkich interesariuszy spraw społecznych. W 2018 roku 37% organizacji pozarządowych wskazało jako partnerów społecznych instytucje publiczne na szczeblu centralnym³⁾.

W latach 2017-2019⁴⁾ w ramach Programu współpracy Ministra Rozwoju i Finansów w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie realizowanego w latach 2017-2020⁵⁾ Ministerstwo oraz jednostki podjęły wspólnie z organizacjami ponad 2581 różnorodnych inicjatyw w ramach wydarzeń, spotkań czy konsultacji publicznych. W tym czasie przeprowadzono konsultacje publiczne dotyczące 110 aktów

Dziennik Urzędowy Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej Poz. 19 prawnych oraz zawarto 7 porozumień o współpracy. Ponad 242 wydarzeń zyskało patronat honorowy Ministerstwa. Przedstawiciele Ministerstwa i jednostek wzięli udział w ponad 465 wydarzeniach, których organizatorami były organizacje, 113 razy spotykali się z reprezentantami organizacji w celu zapoznania z planowanymi kierunkami działań, zmianami systemowymi czy wyjaśnienia wątpliwości dotyczących skutków planowanych działań w resorcie.

Zakres współpracy określony w Programie współpracy Ministra Rozwoju i Finansów w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie realizowanego w latach 2017-2020 wyznaczył i utrwalił formy porozumienia z organizacjami. Doświadczenia i wnioski wynikające ze współpracy Ministra z organizacjami stały się podstawą do wyznaczania kierunków i priorytetów Programu. Pod uwagę wzięto również zdiagnozowane potrzeby organizacji.

Najczęściej wykorzystywanymi narzędziami komunikacji organizacji są strony internetowe i media społecznościowe (72% organizacji), organizacja spotkań (59%) oraz udział w lokalnych lub branżowych wydarzeniach (52%)⁶⁾.

Formy elektronicznej komunikacji wykorzystywane są przez organizacje do informowania ogółu społeczeństwa o ich działaniach, efektach pracy i w następnej kolejności do komunikowania o istotnych problemach społecznych, którymi dana organizacja się zajmuje. Potencjał tych form pozostaje niezmienny, choć 70% organizacji deklaruje, że dostępność do funduszy i sprzętu komputerowego stanowi duże wyzwanie. Pytane o hierarchię potrzeb niezbędnych do funkcjonowania na pierwszym miejscu wskazują pozyskiwanie środków na wkład własny do projektów, na drugim zakup sprzętu związanego z obszarem działalności (31% organizacji w 2018 roku).

W 2018 roku 80% organizacji zadeklarowało również potrzeby szkoleniowe. Najczęściej wymienianą tematyką szkoleń było pozyskiwanie funduszy (50%), wiedza z zakresu dziedziny, w której działa dana organizacja (24%), budowanie wizerunku organizacji (18%), księgowość i zarządzanie finansami (18%) oraz zagadnienia formalno-prawne związane z funkcjonowaniem organizacji (17%).

Potrzeby organizacji, choć odpowiednio zdiagnozowane, uległy zmianie od początku 2020 roku. COVID-19 wpłynął na funkcjonowanie organizacji w różnym stopniu - część stowarzyszeń i fundacji nadal prowadziło swoje dotychczasowe działania, inne je zmodyfikowały, ograniczyły lub zawieszały⁷⁾.

Dotychczas przyjęte formy działalności ulegają ciągłym zmianom, a ich ostateczny kształt nie może być do końca przewidziany.

Poziom aktywności organizacji w dobie pandemii jest w dużej mierze związany z tym, w jakim stopniu jest ona w stanie przenieść swoje działania do internetu. Z badania wynika, że 38% badanych podmiotów planuje w dużym stopniu wykorzystywać nowe technologie w prowadzeniu działań, zaś 42% dopuszcza taki wariant, ale tylko w przypadku części swoich działań. Organizacje, które zadeklarowały, że przynajmniej część działań mogą przenieść do internetu, zapytane o potrzeby związane z nowymi technologiami wśród niedoborów najczęściej wymieniają sprzęt komputerowy (59%). W dalszej kolejności organizacje potrzebują płatnego oprogramowania (45%), podniesienia kompetencji związanych z korzystaniem z nowych technologii w zespole organizacji (42%), a także dostępu do szybkiego internetu (41%). Jako istotny aspekt, który ułatwiłby funkcjonowanie organizacji, wspomina się też możliwość załatwiania spraw w formie zdalnej.

Bezpłatna pomoc prawna, księgowa, ekspercka, szkolenia m.in. dotyczące reorganizacji organizacji, przeniesienia działań do internetu, utrzymania działalności odpłatnej i gospodarczej online znalazły się na 6. miejscu (tuż za wsparciem finansowym, w tym tarcza dla III sektora), pod względem potrzeb organizacji.

Przy tak zdiagnozowanych problemach koniecznym jest dostosowanie form współpracy do sytuacji organizacji spowodowanej COVID-19. Treść uchwały nr 106 Rady Działalności Pożytku Publicznego z dnia 9 czerwca 2020 r. w sprawie potrzeby współpracy i wsparcia organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ze strony jednostek samorządu terytorialnego oraz innych instytucji udzielających dotacji podczas trwania epidemii COVID-19 oraz po jej zakończeniu wskazuje, że prowadzenie działalności społecznie użytecznej przez organizacje pozarządowe nie będzie możliwe bez pomocy instytucji publicznych, dlatego wszelkie formy współpracy powinny być dostosowane do ich potrzeb i możliwości.

VIII. Obszary współpracy

Obszary współpracy Ministra i jednostek z organizacjami wpisują się w zakres zadań publicznych wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy.

1. W ramach polityki podatkowej obszar współpracy obejmuje m.in.:

1) działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;

2) działalność wspomagającą rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;

3) pomoc społeczną, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób oraz wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej;

4) działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;

5) działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;

6) promocję zatrudnienia i aktywizację zawodową osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy.

2. W ramach polityki informacyjnej obszar współpracy obejmuje w szczególności:

1) zwiększanie świadomości prawnej społeczeństwa, w tym upowszechniania i ochrony praw konsumentów;

2) działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;

3) promocję i organizację wolontariatu, pomoc Polonii i Polakom za granicą oraz promocję Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;

4) działalność charytatywną;

5) działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn, na rzecz osób w wieku emerytalnym, osób niepełnosprawnych, dzieci i młodzieży (w tym wypoczynku dzieci i młodzieży), kombatantów i osób represjonowanych, weteranów i weteranów poszkodowanych w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 1569, 1726), działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego oraz działalności na rzecz integracji cudzoziemców;

6) podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej oraz upowszechnianie i ochronę wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji i społeczności lokalnych;

7) obronność państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, porządku i bezpieczeństwa publicznego;

8) wspieranie nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, rewitalizacji.

IX. Cel główny i cele szczegółowe

Realizacja założeń Programu przez Ministerstwo oraz jednostki oparta jest na zasadzie przejrzystości.

1. Celem głównym Programu jest zapewnienie organizacjom możliwości udziału w procesach sprawowania władzy i stanowienia prawa w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publicznie i instytucje finansowe.

2. Cel główny Programu zostanie osiągnięty przez realizację celów szczegółowych skoncentrowanych na:

1) podniesieniu świadomości obywateli i popularyzacji wiedzy poprzez działania o charakterze konsultacyjnym, edukacyjnym oraz promocyjnym w zakresie budżetu państwa, finansów publicznych i instytucji finansowych;

2) tworzeniu efektywnych i skutecznych kanałów komunikacji z organizacjami;

3) wspieraniu i rozwijaniu potencjału organizacji, aktywności obywatelskiej oraz nieformalnych inicjatyw;

4) promowaniu dobrych praktyk współpracy administracji publicznej z organizacjami.

X. Wskaźniki realizacji celów

Stopień realizacji celu głównego i celów szczegółowych będzie monitorowany dzięki wskaźnikom:

1) liczba aktów normatywnych konsultowanych z organizacjami (wartość docelowa: 100);

2) liczba patronatów honorowych przyznanych przez Ministerstwo organizacjom (wartość docelowa: 200);

3) liczba spotkań w ramach podzespołów lub grup doradczych (wartość docelowa: 20);

4) liczba podpisanych partnerstw z organizacjami (wartość docelowa: 7).

Osiągnięcie wartości docelowych wskaźników planowane jest na zakończenie realizacji Programu, tj. do dnia 31 grudnia 2024 roku.

XI. Sposoby realizacji programu

1. Działania konsultacyjne:

Prowadzenie konsultacji publicznych dotyczących:

1) aktów normatywnych opracowywanych w Ministerstwie;

2) stanowisk Rządu w zakresie działów - budżet, finanse publiczne, instytucje finansowe;

3) zadań Ministra w zakresie podatków i opłat (polityki podatkowej, prawa podatkowego, systemu podatkowego, doradztwa podatkowego);

4) określania zasad i procedur tworzenia usług informatycznych dla obywateli;

5) procedur i jakości kontroli przeprowadzanych przez Ministerstwo i jednostki;

6) wspierania system współpracy Ministra i organizacji poprzez identyfikację i konsultację wzajemnych potrzeb i oczekiwań w zakresie przepisów, procedur oraz standardów obsługi dotyczących Ministerstwa i jednostek, w tym w ramach wymiany informacji na temat technologii i trendów przydatnych w pracy oraz w służbie w Ministerstwie i jednostkach.

2. Działania promocyjne:

1) promowanie działań organizacji, w tym przyznawanie patronatów honorowych Ministerstwa przedsięwzięciom organizowanym przez organizacje oraz udział Ministra w komitecie honorowym przedsięwzięć organizowanych przez organizacje;

2) promowanie zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych;

3) prowadzenie wolontariatu i staży;

4) określanie dobrych praktyk obejmujących przygotowywanie treści internetowych dostępnych dla wszystkich bez względu na wiek czy niepełnosprawność, z uwzględnieniem możliwości technicznych oprogramowania.

3. Działania informacyjno-edukacyjne:

1) prowadzenie wspólnych akcji i kampanii informacyjnych oraz edukacyjnych na poziomie centralnym oraz lokalnym skierowanych do ogółu obywateli lub konkretnych grup odbiorców;

2) zlecanie organizacjom szkoleń w trybie przepisów z zakresu zamówień publicznych;

3) zlecanie organizacjom analiz, audytów, badań socjologicznych;

4) wzajemny udział w spotkaniach, konferencjach, sympozjach i szkoleniach;

5) działania edukacyjne i informacyjne podejmowane przez Radę Rozwoju Rynku Finansowego, jako organ opiniodawczy i doradczy Ministra, oraz przez jej zespoły i grupy robocze;

6) działania informacyjne, edukacyjne związane z ochroną rynku, walką z działalnością przestępczą związaną z przemytem dóbr;

7) działania informacyjne o sprawach związanych z budżetem Unii Europejskiej, polityką gospodarczą i finansową Unii Europejskiej, polityką międzynarodowych instytucji finansowych.

4. Działania wspierające funkcjonowanie organizacji pozarządowych:

1) organizacja szkoleń dla organizacji w obszarze budżetu, finansów publicznych i instytucji finansowych oraz rozliczania działalności zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;

2) propagowanie jednolitego stosowania przepisów i dobrych praktyk dotyczących raportowania niefinansowego z zakresu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw;

3) tworzenie rozwiązań w zakresie rewizji finansowej w odniesieniu do zagadnień dotyczących organizacji;

4) darowizna zbędnych składników rzeczowych majątku ruchomego (sprzęt komputerowy) na rzecz organizacji.

XII. Formy współpracy

1. Konsultacje publiczne

Konsultacje przeprowadzane są drogą elektroniczną za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji. Służą poznaniu opinii organizacji w trakcie procesu stanowienia prawa, dają możliwość wypowiedzenia się oraz otrzymania odpowiedzi na zgłoszone uwagi.

2. Zawieranie partnerstw

Partnerstwa dotyczące współpracy Ministra lub jednostek z organizacjami na szczeblu centralnym lub lokalnym w obszarach budżet, finanse publiczne oraz instytucje finansowe.

3. Działania w ramach podzespołów lub grup doradczych

Współpraca Ministra z organizacjami polega na tworzeniu wspólnych podzespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym (powoływanych w celu np. realizacji wspólnych przedsięwzięć). Może się ona odbywać na szczeblu centralnym (Ministerstwo), jak i lokalnym (jednostki).

4. Organizacja cyklicznych spotkań pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa a organizacjami Spotkania dotyczące konkretnego obszaru współpracy mające na celu zachowanie spójności działań. Cykliczna forma współpracy sprzyja wypracowaniu rozwiązań przynoszących pozytywne efekty w perspektywie długofalowej. Forma spotkań dostosowana do odbiorców (również spotkania online).

5. Udział przedstawicieli Ministerstwa lub jednostek w wydarzeniach organizowanych przez organizacje

Udział ekspertów w formie prelekcji, wykładu, dyskusji, porady lub w szerszym znaczeniu: współorganizacji wydarzenia, zwłaszcza objętego patronatem Ministra. Udział przedstawicieli Ministerstwa i jednostek w charakterze ekspertów odbywa się za wiedzą i zgodą przełożonego. Dopuszczalne są formy wystąpień na odległość (spotkania online, webinaria itp.).

6. Promowanie działalności organizacji przez Ministerstwo

Upowszechnianie przez Ministerstwo i jednostki informacji o realizowanych przez organizacje wydarzeniach wyróżniających się odpowiednim poziomem merytorycznym i organizacyjnym.

7. Patronat Ministerstwa

Promocyjne wsparcie przedsięwzięcia równoznaczne z uznaniem wydarzenia za szczególnie użyteczne dla polityki informacyjnej oraz edukacyjnej Ministerstwa. Patronat ma charakter honorowy i nie oznacza deklaracji wsparcia finansowego lub organizacyjnego.

8. Działalność szkoleniowa na rzecz organizacji

Szkolenia organizowane przez Ministra lub jednostki mogą być związane z obszarem wzajemnej współpracy lub dotyczyć działań wynikających z obowiązków sprawozdawczych organizacji. Szkolenia mogą mieć charakter informacyjny lub instruktażowy i odbywać się w formie stacjonarnej lub na odległość.

9. Informowanie o podejmowanych działaniach

Wymiana informacji odbywa się przez najbardziej powszechne i dostępne kanały komunikacji. Ze strony Ministerstwa i jednostek są to strony: Biuletynu Informacji Publicznej, profile mediów społecznościowych Ministerstwa i jednostek oraz strony i profile przedsięwzięć lub akcji organizowanych przez Ministerstwo lub jednostki. Wymiana informacji z organizacjami odbywa się również przy wykorzystywaniu powszechnych form komunikacji (w ramach dostępnych zasobów).

Wskazane w Programie formy współpracy odzwierciedlają potrzeby i możliwości stron w prowadzeniu działań na rzecz dialogu pomiędzy instytucjami publicznymi a społeczeństwem obywatelskim reprezentowanym przez organizacje. Wypracowane dotychczas formy współpracy zostały dostosowane do sytuacji wywołanej COVID-19. Dzięki odpowiednim narzędziom nie przekreślamy wypracowanych dotąd praktyk, a jedynie dostosujemy je do formatu, w którym możemy współpracować na zasadach otwartości i partnerstwa, tak jak miało to miejsce dotychczas. Program na lata 2021-2024 jest wzbogacony o wnioski i doświadczenia płynące z tej współpracy. Jego realizacja oparta będzie na celach realnych do osiągnięcia w stopniu satysfakcjonującym obydwie strony.

---

¹⁾ Program wsparcia doraźnego organizacji pozarządowych w zakresie przeciwdziałania skutkom COVID-19, załącznik do uchwały nr 48/2020 Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2020 r., str. 3; https://niw.gov.pl/nasze-programy/program-covid-19/.

²⁾ GUS, Działalność stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych, fundacji, społecznych podmiotów wyznaniowych oraz samorządu gospodarczego i zawodowego w 2018 r. - wyniki wstępne, dostępne przez: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5490/3/8/1/dzialalnosc_stowarzyszen_i_pod obnych_organizacji_spolecznych_w_2018.pdf; 28.03.2020 r.

³⁾ Stowarzyszenie Klon/Jawor, Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce w 2018 roku, dostępne przez: https://api.ngo.pl/media/get/108904; marzec 2019 r.

⁴⁾ Sprawozdanie z realizacji Programu współpracy Ministra Rozwoju i Finansów w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie za rok 2017, 2018, 2019 dostępne przez: https://www.gov.pl/web/finanse/wspolpraca-z-organizacjami-pozarzadowymi oraz https://mf-arch2.mf.gov.pl/web/bip/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/wspolpraca-z-organizacjami-pozarzadowymi.

⁵⁾ Zarządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 16 sierpnia 2017 r. w sprawie Programu współpracy Ministra Rozwoju i Finansów w zakresie działów administracji rządowej: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie realizowanego w latach 2017-2020 (Dz. Urz. Min. Roz. i Fin. poz. 161).

⁶⁾ Stowarzyszenie Klon/Jawor, Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce w 2018 roku, str. 25.

⁷⁾ Stowarzyszenie Klon/Jawor, Organizacje pozarządowe wobec pandemii. Raport z badań 2020, dostępne przez: https://api.ngo.pl/media/get/135421, maj 2020.