Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 23 listopada 2005 r., sygn. I SA/Gd 2754/02

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Sławomir Kozik (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Małgorzata Gorzeń,, Sędzia WSA Ewa Wojtynowska, Protokolant Marzena Cybulska, po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2005 r. na rozprawie sprawy ze skargi W. M. na decyzję Izby Skarbowej z dnia 14 listopada 2002 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 1998 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana; 3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz strony skarżącej kwotę 2 727,40 (dwa tysiące siedemset dwadzieścia siedem 40/100) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 14 maja 2002 r., po ponownym rozpatrzeniu sprawy, Urząd Skarbowy działając m.in. na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. 1993 Nr 90, poz. 416 z późn. zm.; dalej jako p.d.f.) określił W. M. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1998 r. w kwocie 16.372,10- zł, wysokość zaległości w tym podatku w kwocie 16.372,10- zł oraz wysokość odsetek za zwłokę w kwocie 18.809,80- zł.

W uzasadnieniu decyzji wskazano m.in., że na mocy umowy z dnia 1 czerwca 1998 r., zawartej pomiędzy W. M. a A. M., podatnik zobowiązał się do wypłaty renty w wysokości 13.000,- zł na rzecz ojca, płatnej w dwóch miesięcznych ratach począwszy od czerwca 1998 r. W drodze umowy z dnia 1 września 1998 r. podatnik ustanowił natomiast rentę na rzecz matki - K. M. Wysokość renty i terminy płatności zostały określone analogicznie tj. w dwóch miesięcznych ratach po 6.500,- zł każda, płatnych począwszy od miesiąca zawarcia umowy. W obu umowach wskazano, iż renta przeznaczona jest na pokrycie części kosztów utrzymania obdarowanego. W celu ustalenia faktycznej przyczyny (causy) ustanowienia ww. świadczeń organ podatkowy pierwszej instancji trzykrotnie przesłuchał rentobiorców. Na podstawie udzielonych w dniach 21 grudnia 2000 r., 9 października 2001 r. oraz 17 stycznia 2002 r. wyjaśnień organ uznał, że zawierają one szereg sprzeczności. Organ wskazał bowiem, iż podczas pierwszego przesłuchania świadkowie zeznali, że otrzymane od syna pieniądze zostały przeznaczone na sanatorium, leczenie, badania lekarskie, operacje i witaminy, na opłaty domowe i świąteczne zakupy w przypadku, gdy "zabrakło do emerytury" oraz na wczasy, wymianę okien i inne potrzeby domowe. Podczas drugiego przesłuchania K. M. wskazując, że pieniądze z emerytury są wystarczające dla pokrycia kosztów utrzymania zeznała jednocześnie, iż otrzymane od syna pieniądze wydała w części na sanatorium oraz leczenie a cześć wpłaciła na lokatę dla zabezpieczenia kosztów ewentualnego dalszego leczenia i na tzw. "czarną godzinę". Ojciec podatnika zeznał z kolei, że ustanowioną przez syna rentę przeznaczył w części na wczasy i pielgrzymkę. Podczas ostatniego z przesłuchań K. M. wskazała, iż pieniądze zostały przez nią przeznaczone na sanatorium, wycieczki, pielgrzymki, wymianę okien, zakup kuchenki gazowej i na leczenie a niewydatkowane środki wpłaciła na książeczkę. W ocenie rentobiorczyni pieniądze z emerytury całkowicie wystarczały na utrzymanie domu, wyżywienie (ok. 450,- zł miesięcznie) oraz zakup używanej odzieży. Organ podatkowy podkreślił, że również ojciec podatnika potwierdził ostatecznie, iż otrzymywana emerytura wystarczała na pokrycie kosztów utrzymania tj. opłaty, wyżywienie i leki. Odnosząc się do przeznaczenia otrzymanych od syna świadczeń A. M. wskazał na wymianę okien, remont mieszkania, zakup kuchni i pielgrzymkę. Mając na uwadze powyższe Urząd Skarbowy podkreślił, że wskazana podczas przesłuchań przyczyna ustanowienia rent tj. podziękowanie syna za otrzymane od rodziców wychowanie, nie pokrywa się celem ustanowienia rent wskazanym w umowach. Jednocześnie renty nie zostały przeznaczone także na wyszczególniony w treści umów cel, gdyż zarówno z ww. przesłuchań jak i analizy zebranych w sprawie dowodów jednoznacznie wynika, że uzyskiwane z tytułu emerytury środki wystarczały na podstawowe utrzymanie K. i A. M. tj. opłaty, skromne wyżywienie i używaną odzież. Organ podatkowy pierwszej instancji podkreślił, jednocześnie, że W. M. niezależnie od częstych podróży i zmian miejsca pobytu, zamieszkiwał wspólnie z K. i A. M., będąc niezmiennie zameldowanym pod adresem rodziców. Powołując się na wyrok NSA z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. akt I SA/Ka 2274/96 Urząd Skarbowy wskazał, że renta jako kauzalna czynność prawna musi mieć swoją przyczynę i nie może być czynnością pozorną. Biorąc pod uwagę zebrany w sprawie materiał dowodowy, który w ocenie organu podatkowego wskazał na szereg sprzeczności, co do przyczyny ustanowienia renty i jej wykorzystania, Urząd Skarbowy przyjął, że celem ustanowienia świadczeń centowych przez podatnika było tylko i wyłączenie dążenie do zmniejszenia wysokości zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym uznając ww. czynności za nie wywierające skutków na gruncie prawa podatkowego, organ podatkowy zakwestionował prawo podatnika do odliczenia od dochodu ustanowionych na rzecz rodziców rent cywilnoprawnych.